TMO - Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đang góp phần quan trọng vào việc nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp ở Ninh Bình. Không chỉ tạo đầu ra ổn định cho hàng hóa địa phương, OCOP còn mở rộng cơ hội quảng bá thương hiệu, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo hướng hiệu quả hơn.

Thời gian qua, Ninh Bình đã tích cực triển khai chương trình OCOP gắn với thế mạnh từng vùng, từng địa phương. Nhiều sản phẩm truyền thống như rượu Kim Sơn, nem Yên Mạc, mắm tép Gia Viễn… được chuẩn hóa quy trình sản xuất, thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu và tham gia đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP. Từ đó, không ít sản phẩm đã vươn ra thị trường toàn quốc, có mặt trong hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng đặc sản, phục vụ cả du lịch và xuất khẩu.

Nhiều chủ thể là hợp tác xã, hộ kinh doanh đã chuyển từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang chuyên nghiệp, ứng dụng công nghệ và chú trọng yếu tố xanh, sạch. Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình, OCOP không chỉ giúp gia tăng giá trị kinh tế mà còn góp phần khơi dậy tiềm năng làng nghề, giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương.

Bắt đầu triển khai từ năm 2018, chương trình OCOP tại Ninh Bình ban đầu chỉ có 54 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn. Sau hơn 5 năm thực hiện, số lượng các sản phẩm đạt chứng nhận OCOP tăng gấp gần 4 lần. Toàn tỉnh hiện có 209 sản phẩm OCOP, trong đó có 67 sản phẩm đạt hạng 4 sao và 6 sản phẩm tiềm năng 5 sao. Các sản phẩm OCOP Ninh Bình thuộc đa dạng các nhóm: Thực phẩm, thảo dược, lưu niệm, nội thất, trang trí, dịch vụ du lịch nông thôn…

Trong đó, các sản phẩm được chú trọng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, thủ công hoàn toàn, góp phần xây dựng chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn, gắn kết giữa truyền thống và đổi mới. Nhiều sản phẩm đã phát huy được thế mạnh, tiềm năng vùng miền, mang nét riêng về văn hóa đặc trưng, nghề truyền thống, gây dựng thương hiệu gắn liền với địa danh như được người dùng ưa chuộng.

Đặc biệt, nguồn nguyên liệu đều được tận dụng, sẵn có tại địa phương, tạo nên những sản phẩm OCOP là đặc sản, mang vai trò là đại sứ chuyển tải những câu chuyện sản xuất, chuyện khởi nghiệp ý nghĩa. Bên cạnh đó, trong quá trình xây dựng các sản phẩm OCOP, người dân cũng dần thay đổi tư duy sản xuất kinh doanh từ thụ động, ỷ lại chuyển sang năng động, sáng tạo, tạo nên những thay đổi lớn về mặt thương mại. Bán hàng trực tuyến ngày càng phổ biến, sản phẩm OCOP được phân phối ổn định trong các hệ thống cửa hàng lớn và có sự hoàn thiện, nâng cấp rõ rệt về bao bì, mẫu mã.

Thành công trong việc phát triển OCOP, đó là các chủ thể, người dân đã dần gây dựng thương hiệu, uy tín sản phẩm, kéo theo sản lượng, doanh thu tăng đáng kể, chương trình OCOP đã góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập để người dân ổn định cuộc sống và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.

Sản phẩm OCOP gốm Gia Thuỷ (TP.Hoa Lư) đã tạo được thương hiệu vững chắc trên thị trường. (Ảnh minh hoạ).

Cùng với đó, dựa trên điều kiện tự nhiên thuận lợi và lực lượng lao động dồi dào, Ninh Bình được xác định có tiềm năng lớn để phát triển đa dạng sản phẩm nông nghiệp, làng nghề theo Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Nhất là kết hợp với du lịch, đưa sản phẩm OCOP làm quà biếu tặng và phục vụ dịch vụ du lịch của tỉnh. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, về bản chất, các sản phẩm OCOP có thể giống nhau về tên gọi nhưng sản phẩm của địa phương này vẫn khác địa phương khác, khác về yếu tố lịch sử, câu chuyện tạo ra sản phẩm đó.

Bởi vậy, Chương trình OCOP Ninh Bình xác định không chạy theo số lượng mà đi sâu tạo ra sự khác biệt cho các sản phẩm của tỉnh. Những sản phẩm đã đạt OCOP phải phản ánh được tính đặc sắc của nông thôn Ninh Bình, có sức sống tồn tại lâu dài và tạo được dấu ấn riêng tốt. Đó cũng chính là mục tiêu tỉnh phát triển các sản phẩm OCOP gắn với định dạng, bản sắc của Cố đô.

Mặc dù đạt được nhiều thành tựu nhưng Chương trình OCOP Ninh Bình vẫn đối mặt với nhiều thách thức như: Hạn chế trong năng lực của chủ thể, sự đòi hỏi ngày càng cao về tiêu chuẩn sản xuất, quảng bá và xúc tiến thương mại thay đổi linh hoạt… Để tiếp tục phát huy hiệu quả chương trình OCOP và khắc phục những hạn chế, năm 2025 và những năm tiếp theo, cơ quan chuyên môn sẽ tập trung vào các chính sách, giải pháp hỗ trợ để thúc đẩy các chủ thể phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực sản xuất, từng bước tiếp cận thị trường gắn với chuỗi giá trị, hướng đến xây dựng sản phẩm OCOP đặc sắc, gia tăng giá trị và bền vững trong phát triển kinh tế nông thôn.

Chương trình OCOP đã và đang tạo động lực quan trọng giúp Ninh Bình khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững. Việc chú trọng nâng cao chất lượng, mẫu mã, truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm OCOP không chỉ gia tăng giá trị hàng hóa mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.

Đồng thời, chương trình góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa vùng miền, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân nông thôn. Để phát huy hiệu quả lâu dài, tỉnh Ninh Bình tiếp tục đẩy mạnh liên kết sản xuất – tiêu thụ, hỗ trợ đổi mới công nghệ và xây dựng hệ sinh thái OCOP đồng bộ, hiện đại. Đây là hướng đi phù hợp nhằm nâng tầm sản phẩm nông thôn và thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu với nhiều đột phá.

Vũ Vinh