Nâng tầm nông sản địa phương từ sản phẩm OCOP

TMO - Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) được triển khai là một trong những giải pháp quan trọng phát triển kinh tế nông thôn theo hướng phát huy nội lực, gia tăng giá trị sản phẩm, nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn tỉnh Sơn La.

Những năm qua, việc triển khai Chương trình OCOP tại tỉnh Sơn La không chỉ là lựa chọn các sản phẩm đặc trưng, còn hướng tới thay đổi tư duy sản xuất, kinh doanh của người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa có tiêu chuẩn, có thương hiệu và thị trường tiêu thụ ổn định.

Đến nay, toàn tỉnh có 214 sản phẩm OCOP, gồm 1 sản phẩm 5 sao, 69 sản phẩm 4 sao và 144 sản phẩm 3 sao, thuộc các nhóm thực phẩm, đồ uống, thảo dược, lưu niệm và dịch vụ du lịch nông thôn. Chủ thể tham gia chương trình ngày càng đa dạng, cho thấy sức lan tỏa của OCOP trong cộng đồng và vai trò ngày càng rõ nét của kinh tế tập thể trong phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Sau hơn 7 năm thực hiện, Chương trình OCOP tạo sức lan tỏa tích cực trong cộng đồng dân cư nông thôn. Nhiều chủ thể sản xuất chủ động đầu tư cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng sản phẩm, chú trọng thiết kế bao bì, nhãn mác, xây dựng câu chuyện sản phẩm gắn với lịch sử, văn hóa và điều kiện tự nhiên của địa phương. Nhờ đó, nhiều nông sản từng bước khẳng định vị thế trên thị trường trong và ngoài tỉnh.

Gian hàng trưng bày sản phẩm OCOP của HTX Tây Bắc, tiểu khu Huổi Hẹ, xã Yên Châu (Ảnh:SL). 

Từ những nông sản đặc trưng như chuối, xoài, tỏi cô đơn… nhiều nông dân đã năng động, sáng tạo, nâng tầm sản phẩm thành hàng hoá có giá trị kinh tế cao. Hằng ngày, gian hàng trưng bày nông sản của HTX Tây Bắc, tiểu khu Huổi Hẹ, xã Yên Châu đều đón nhiều lượt khách đến tham quan và mua các sản phẩm như: Tỏi đen, mật ong ngâm tỏi đen, chuối sấy giòn, bột chuối xanh, chẩm chéo khô…

Năm 2025, HTX có 2 sản phẩm mới được cấp giấy chứng nhận đạt sản phẩm OCOP 4 sao là tỏi đen Diệp Bách và chè san tuyết Ôn Ốc. Ngoài ra, HTX có 10 sản phẩm được chứng nhận đạt sản phẩm OCOP 3 sao. HTX đã xây dựng thành công thương hiệu nông sản tỏi đen Diệp Bách được nhiều khách hàng ưa chuộng. 

Từ khi triển khai chương trình OCOP, xã Yên Châu đã chủ động phối hợp với các hợp tác xã, doanh nghiệp và cơ quan chuyên môn của huyện để hướng dẫn người dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ; xây dựng mã vùng trồng; áp dụng truy xuất nguồn gốc. Với 16 sản phẩm OCOP, trong đó phần lớn là các sản phẩm nông sản được chế biến từ vùng cây ăn quả đặc trưng của xã Yên Châu, như xoài, mận, chuối, nhãn và hoa đu đủ đực.

Các sản phẩm tiêu biểu gồm: Trà hoa đu đủ đực Yên Châu, thịt trâu gác bếp Bà Bỉnh, tỏi đen Diệp Bách, xoài sấy dẻo, mận hậu sấy dẻo, chè shan tuyết Ôn Ốc… Nhiều sản phẩm do các hợp tác xã và các đơn vị kinh tế tập thể sản xuất, đã tạo chuỗi giá trị bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân và góp phần quan trọng vào xây dựng nông thôn mới của xã.

Nông sản địa phương được nâng cao giá trị khi xây dựng thành công thương hiệu sản phẩm OCOP. 

Được thiên nhiên ưu đãi với khí hậu ôn hòa, thổ nhưỡng màu mỡ, xã Mai Sơn đặc biệt phù hợp với các loại cây ăn quả giá trị cao như na, nhãn, mắc ca, dâu tây…những cây trồng đang mở ra hướng phát triển bền vững cho nông nghiệp địa phương. Tận dụng lợi thế này, xã đã đẩy mạnh triển khai Chương trình OCOP, định hướng hình thành bộ nhận diện riêng cho nông sản Mai Sơn trên thị trường trong và ngoài tỉnh.

Thành lập năm 2018, HTX Mé Lếch hiện có 26 thành viên, canh tác trên 300 ha na Thái, na dai, na hoàng hậu và đặc biệt là na Đài Loan, loại quả cho năng suất cao và chất lượng vượt trội. Việc áp dụng quy trình VietGAP cùng kỹ thuật chăm sóc tiên tiến đã giúp HTX liên tục có những mùa vụ thành công. Năm 2023, sản phẩm “Na Đại Sơn” của HTX chính thức được công nhận OCOP 3 sao, một cột mốc quan trọng trong hành trình xây dựng thương hiệu nông sản Mai Sơn. Mỗi năm, HTX Mé Lếch tiêu thụ gần 150 tấn na, doanh thu trên 6,5 tỷ đồng, trở thành điểm tựa kinh tế vững chắc cho các thành viên.

Còn tại xã Phiêng Khoài, HTX Kiên Cường là một trong những đơn vị tiên phong trong sản xuất mận theo quy trình an toàn. HTX đang có gần 90 ha mận sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ. Đầu năm 2025, HTX đăng ký xét công nhận sản phẩm OCOP đối với quả mận ruby và được công nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh, tạo nền tảng quan trọng xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ. Khi sản phẩm mận Phiêng Khoài có thương hiệu, được công nhận chất lượng, việc tiêu thụ thuận lợi hơn, giá trị sản phẩm nâng lê. Qua đó, nâng cao thu nhập cho người trồng mận.

Triển khai Đề án Phát triển sản phẩm OCOP giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030, tỉnh Sơn La bố trí các nguồn lực, lồng ghép hiệu quả các chương trình, dự án hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP. Trong đó, tập trung nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, ngân sách địa phương và huy động xã hội hóa nhằm hỗ trợ các chủ thể đầu tư mở rộng sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm.

Cùng với đó, tỉnh chú trọng hỗ trợ xây dựng, chuẩn hóa quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ; hoàn thiện bao bì, nhãn mác; truy xuất nguồn gốc; đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, góp phần nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm OCOP. Đào tạo, tập huấn cho các hợp tác xã, doanh nghiệp, hộ sản xuất được tăng cường, giúp các chủ thể nâng cao năng lực quản trị, tham gia hiệu quả chuỗi giá trị.

Cùng với việc nâng cao chất lượng sản phẩm, công tác xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP đẩy mạnh. Nhiều hội chợ, triển lãm, tuần hàng OCOP trong và ngoài tỉnh được tổ chức; 12 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP được xây dựng; nhiều sản phẩm đưa lên các sàn thương mại điện tử, mở rộng kênh tiêu thụ, thích ứng với xu hướng mua sắm hiện đại.../.

Thu Hồng