10 sự kiện nổi bật lĩnh vực tài nguyên thiên nhiên, môi trường năm 2025

TMO – Một trong những vấn đề năm 2025 thu hút sự quan tâm đặc biệt của xã hội là thiên tai hoành hành, tàn phá khiến hàng trăm người thiệt mạng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế-xã hội địa phương nói riêng và đất nước nói chung.

Như thông lệ, Tạp chí điện tử Thiên nhiên và Môi trường bình chọn 10 sự kiện/hoạt động nổi bật về lĩnh vực tài nguyên thiên nhiên, môi trường năm 2025 thu hút sự quan tâm của dư luận xã hội trong năm 2025.

1 - Phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon

Từ năm 2029, Việt Nam sẽ chính thức đưa thị trường carbon vào hoạt động trên toàn quốc. 

Ngày 24/1, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Đây là bước đi chiến lược nhằm đáp ứng các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu, đặc biệt là mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Lộ trình triển khai thị trường carbon được chia thành 3 giai đoạn: trước tháng 6/2025 là giai đoạn xây dựng khung pháp lý và hạ tầng kỹ thuật; từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028 là giai đoạn vận hành thí điểm, và từ năm 2029 sẽ chính thức đưa thị trường vào hoạt động trên toàn quốc. Sự phát triển của thị trường carbon giúp Việt Nam kiểm soát lượng phát thải và mở ra cơ hội tài chính mới thông qua cơ chế trao đổi tín chỉ carbon, giúp doanh nghiệp thích nghi với xu hướng phát triển bền vững của thế giới.

2 - Tổng kết giai đoạn 1 Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao

Ngày 27/11/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1490/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.

Kết quả bước đầu của Đề án là tiền đề để nhân rộng triển khai mô hình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp trong giai đoạn tiếp theo. 

Trong giai đoạn 1 của Đề án (2024-2025) diện tích áp dụng quy trình kỹ thuật đạt gần 355.000 ha, vượt 197% so với mục tiêu giai đoạn đầu. Nông dân tham gia mô hình giảm chi phí sản xuất từ 1,7 đến 4,9 triệu đồng/ha so với sản xuất ngoài mô hình. Năng suất trong mô hình tăng từ 1,4-15,9 tạ/ha, tương đương mức trung bình 3,2 đến 22,1% so với canh tác truyền thống. Tại vụ Đông - Xuân, lượng giảm phát thải của mô hình đạt 3,7 tấn tCO₂e/ha/vụ, cho thấy tiềm năng lớn để mở rộng diện tích sản xuất lúa vừa chất lượng cao, vừa phát thải thấp.

Theo kế hoạch, năm 2026, các địa phương sẽ triển khai trước một số mô hình nhằm hoàn thiện phương pháp, định hình quy trình và tổ chức thực hiện; từ năm 2027 mới tiến hành nhân rộng. Quan điểm xuyên suốt là chuyển từ thí điểm sang nhân rộng có kiểm soát, làm đến đâu chắc đến đó, ưu tiên hiệu quả hơn số lượng.

3 - Nghị quyết 70 - Bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng trong kỷ nguyên mới

Ngày 20/8/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết xác định rõ an ninh năng lượng là một bộ phận trọng yếu của an ninh quốc gia, gắn trực tiếp với ổn định chính trị, phát triển kinh tế, quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết 70  nhấn mạnh đến mục tiêu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng trong kỷ nguyên mới. 

Điểm nổi bật của Nghị quyết 70 là chuyển từ tư duy “bảo đảm cung ứng” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng” với tầm nhìn dài hạn, đa chiều. Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân tham gia phát triển các dự án năng lượng. Nghị quyết 70 yêu cầu đa dạng hóa nguồn và công nghệ, ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, LNG, hydrogen, điện hạt nhân, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và nội địa hóa công nghệ, hình thành chuỗi giá trị trong nước.

4 - Hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường

Trước yêu cầu mới của sự nghiệp phát triển đất nước, Quốc hội khóa XV đã quyết nghị hợp nhất Bộ Tài nguyên và Môi trường với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường từ ngày 1/3/2025. Đây là dấu mốc lịch sử quan trọng, thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước trong quản lý, khai thác và phát huy hiệu quả hơn các nguồn lực quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới, kỷ nguyên mới.

Việc phát triển nông nghiệp sinh thái bảo vệ, khai thác và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên; chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu là nhiệm vụ quan trọng được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đẩy mạnh triển khai.  

Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, bước vào giai đoạn phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, mục tiêu xuyên suốt của ngành đó là phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh; bảo vệ, khai thác và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên; chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh môi trường, góp phần xây dựng đất nước phát triển nhanh, bền vững, phồn vinh, hạnh phúc.

5 - Ban hành Chỉ thị 20 - Quyết liệt xử lý ô nhiễm

Ngày 12/7/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Không chỉ dừng ở việc đưa ra các mục tiêu chung, Chỉ thị còn đặt ra yêu cầu cụ thể về quản lý rác thải, kiểm soát khí thải, quản lý nước thải, áp dụng công nghệ xử lý tiên tiến và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Chỉ thị số 20 xác định việc bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan quản lý mà là trách nhiệm của toàn dân.

TP. Hà Nội cần đẩy mạnh triển khai lộ trình chuyển đổi phương tiện, kiểm soát nguy cơ gây ô nhiễm không khí. 

Tại Chỉ thị này, Thủ tướng yêu cầu UBND thành phố Hà Nội: Thực hiện các giải pháp, biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3.

6 - Phê duyệt Chương trình phát triển ngành công nghiệp môi trường

Thúc đẩy sản xuất thiết bị xử lý nước thải, khí thải, chất thải rắn và chất thải nguy hại là nhiệm vụ quan trọng tại Chương trình phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam. 

Ngày 4/9/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1894/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam giai đoạn 2025 – 2030. Đây là dấu mốc quan trọng, khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng ngành công nghiệp môi trường trở thành một lĩnh vực kinh tế xanh, có khả năng tự chủ, hiện đại và đóng góp thiết thực cho công tác bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Chương trình hướng tới mục tiêu đến năm 2030 hình thành hệ thống chính sách, thể chế và khung pháp lý đồng bộ cho ngành công nghiệp môi trường, tiến tới xây dựng một nghị định riêng để điều chỉnh lĩnh vực này. Bên cạnh đó, nâng cao năng lực sản xuất trong nước nhằm đáp ứng phần lớn nhu cầu công nghệ, thiết bị xử lý nước thải, khí thải, chất thải rắn và chất thải nguy hại.

7 - Chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai

34 tỉnh, thành phố trên cả nước đã hoàn thành đồng bộ cơ sở dữ liệu đất đai về cơ sở dữ liệu quốc gia. 

Trong bối cảnh tổ chức lại mô hình chính quyền địa phương hai cấp, dữ liệu đất đai đầy đủ, chính xác sẽ giúp chính quyền cơ sở có công cụ xử lý thủ tục hành chính ngay tại xã, phường. Trước yêu cầu trên, từ ngày 1-9 đến 30-11/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an phối hợp thực hiện Chiến dịch 90 ngày cao điểm làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu Quốc gia về đất đai” trên toàn quốc. Đến nay, 100% tỉnh, thành phố đã hoàn thành đồng bộ cơ sở dữ liệu đất đai về cơ sở dữ liệu quốc gia, với gần 98% tổng số thửa đất được tích hợp.  

Lần đầu tiên, dữ liệu đất đai trên phạm vi toàn quốc được tập trung, thống nhất, tạo điều kiện để vận hành theo thời gian thực. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các địa phương duy trì, mở rộng kết quả Chiến dịch làm sạch cơ sở dữ liệu đất đai, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai vào năm 2026.

8 - Thiên tai hoành hành, tàn phá gây thiệt hại nặng nề

Năm 2025 được các chuyên gia khí tượng thủy văn, phòng chống thiên tai đánh giá là năm thiên tai diễn ra rất dị thường, cực đoan, trái quy luật với "bão chồng bão", "lũ chồng lũ", gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản trên phạm vi cả nước.

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tính từ đầu năm đến ngày 5.12.2025, thiên tai trên cả nước đã làm 420 người chết, mất tích; 730 người bị thương; 4.193 nhà bị sập, đổ, trôi; 347.883 nhà bị hư hỏng; 541.204 ha lúa, hoa màu bị ngập úng, thiệt hại; 1.258 km đường giao thông bị thiệt hại... Tổng thiệt hại ước tính trên 99.469 tỷ đồng.

Vụ lật tại Hạ Long hồi tháng 7 khiến nhiều người bàng hoàng. 

Trong đó, việc dông lốc gây lật tàu Vịnh Xanh 58 ở Hạ Long vào chiều ngày 19/7/2025 khiến 39/49 người thiệt mạng khiến dư luận không khỏi bàng hoàng, xót xa. Đến tối 1/11, hồ chứa nước của dự án Trang trại Việt tại khu vực Cây Cà, xã Tuy Phong bất ngờ bị vỡ sau trận mưa lớn kéo dài. Nước lũ mang theo bùn đất tràn xuống hạ nguồn gần 5km, đổ vào khu dân cư và cuốn trôi ba người trong cùng một gia đình ở thôn 2, khiến bé gái 13 tuổi tử vong, hai người còn lại may mắn được cứu kịp thời...

Nhiều đợt mưa lũ lịch sử trong năm 2025 gây thiệt hại nặng nề về người, tài sản tại nhiều địa phương. 

Thiệt hại do mưa lũ tại các tỉnh, thành phố từ Hà Tĩnh đến Lâm Đồng khiến 1.597 nhà dân bị sập, cuốn trôi phải xây lại và 34.759 nhà bị hư hỏng phải sửa chữa. Thủ tướng Chính phủ đã phát động "Chiến dịch Quang Trung. Chỉ sau hơn 1 tháng phát động, đến ngày 30/12, tại các tỉnh đã hoàn thành sửa chữa 34.759 ngôi nhà, đạt 100% mục tiêu đề ra. Cùng với đó đã khởi công xây mới 1.597 ngôi nhà, đạt 100%, trong đó đã hoàn thành 671 nhà, đạt 42%, số nhà đang xây sẽ được hoàn thành trong tháng 1/2026.

9 - Ô nhiễm không khí ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân

Ô nhiễm không khí đặc biệt trong những tháng cuối năm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân. 

Năm 2025, ô nhiễm không khí tiếp tục là vấn đề môi trường nổi bật và nghiêm trọng tại Việt Nam, đặc biệt ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, với nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên vượt ngưỡng an toàn, gây báo động đỏ về sức khỏe cộng đồng.

Đáng chú ý, liên tiếp trong những ngày đầu tháng 12/2025, Hà Nội đều nằm trong nhóm 10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Nguyên nhân chủ yếu là do phát thải của các ngành công nghiệp, giao thông vận tải, nguồn thải từ ngành nông nghiệp, vấn đề đốt rác thải sinh hoạt ở các địa phương và các hoạt động xây dựng…Không khí ô nhiễm nghiêm trọng bao phủ Thủ đô với lớp bụi dày đặc, buộc thành phố phải đưa ra khuyến cáo người dân hạn chế ra đường, trường học điều chỉnh giờ vào lớp để tránh ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.

10 - Hơn 400 cổ thụ được công nhận Cây Di sản Việt Nam

Trong năm 2025, khoảng 410 cây cổ thụ với 3 quần thể cây (12 cây chè Shan tuyết tại Thái Nguyên, quần thể 108 cây Thông hai lá dẹt cổ thụ nằm trong Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà (Lâm Đồng) và Quần thể 17 cây thuộc 05 loài trên đặc khu Cồn Cỏ (tỉnh Quảng Trị) tại nhiều địa phương trên cả nước được công nhận là Cây Di sản Việt Nam, nâng tổng số cây Di sản trên cả nước lên gần 9.000 cây.

Trong năm 2025, hơn 400 cổ thụ tại nhiều địa phương được công nhận Cây Di sản Việt Nam. 

Hoạt động bảo tồn, vinh danh Cây Di sản Việt Nam do Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam chủ trì, triển khai thực hiện từ năm 2010. Sau 15 năm, sự kiện ‘Cây Di Sản Việt Nam’ trở thành hành trình kết nối cộng đồng chung tay bảo vệ cảnh quan, môi trường, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp.

Theo Hội đồng Cây Di sản Việt Nam, mỗi cuộc vinh danh Cây Di sản thu hút hàng nghìn người dân tại các địa phương tham dự, từ đó tạo sức lan tỏa rất lớn đến mỗi gia đình, thôn xóm. Từ những cây đa đầu làng đến cánh rừng nguyên sinh, hay ở nơi đảo xa, mỗi cây Di sản là một minh chứng thời gian, lưu giữ ký ức và khơi dậy niềm tự hào để từ đó mỗi người dân, cộng đồng dân cư có trách nhiệm hơn trong gìn giữ, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, môi trường góp phần ứng phó biến đổi khí hậu./.

Bài tiếp: 10 hoạt động mang dấu ấn của Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam năm 2025

TMO