Tăng cường liên kết trong sản xuất, tiêu thụ nông sản

TMO - Sau 5 năm triển khai Nghị định số 98/2018/NÐ-CP của Chính phủ về khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, tỉnh Gia Lai đã xây dựng được hàng trăm chuỗi liên kết sản xuất bao tiêu sản phẩm hiệu quả.

Thông tin từ UBND tỉnh Gia Lai cho biết, trước đây việc liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa phổ biến, quy mô liên kết còn hạn chế. Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 98/2018/NĐ-CP, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 97/2018/NQ-HĐND ngày 6-12-2018 về việc phê duyệt chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh; UBND tỉnh cũng ban hành Quyết định số 376/QĐ-UBND ngày 7-8-2018 phê duyệt danh mục dự án phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm giai đoạn 2018-2020. Đến ngày 28-2-2023, UBND tỉnh tiếp tục có Quyết định số 80/QĐ-UBND ban hành danh mục các ngành hàng, sản phẩm nông nghiệp quan trọng cần khuyến khích và ưu tiên hỗ trợ thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm trên địa bàn tỉnh.

Trong giai đoạn 2018-2022, toàn tỉnh có 122 dự án liên kết đã được thẩm định, phê duyệt, tổ chức triển khai thực hiện (1 dự án cấp tỉnh và 121 dự án cấp huyện). Tổng kinh phí thực hiện các dự án gần 289 tỷ đồng, trong đó, ngân sách nhà nước 85,7 tỷ đồng, vốn doanh nghiệp, HTX đóng góp gần 15 tỷ đồng, vốn người dân đóng góp 188,3 tỷ đồng. Trong số các dự án liên kết được phê duyệt, triển khai thực hiện có 88 HTX nông nghiệp và 34 doanh nghiệp tham gia, chủ trì chuỗi liên kết. Hiện tổng kinh phí hỗ trợ và giải ngân cho các dự án liên kết giai đoạn 2018-2022 là hơn 59,1 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước, đạt 69% kế hoạch.

Ngành Nông nghiệp của tỉnh cũng đã hình thành các chuỗi liên kết, phát triển sản xuất gắn với chế biến. Đến nay, toàn tỉnh có khoảng 237.346 ha cây trồng các loại thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm. Đối tượng tham gia liên kết gồm 88 HTX, 72 tổ hợp tác, hơn 23.800 hộ nông dân và 61 doanh nghiệp đầu chuỗi liên kết. 

Trong giai đoạn 2018-2022, toàn tỉnh có 122 dự án liên kết đã được thẩm định, phê duyệt, tổ chức triển khai thực hiện. Ảnh: ND.  

Sự hình thành và phát triển các mô hình liên kết chuỗi, liên kết gắn với tiêu thụ sản phẩm bước đầu đã góp phần làm thay đổi tập quán sản xuất của người dân, chất lượng sản phẩm hàng hóa được nâng lên, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý. Các chính sách được thực hiện công khai, minh bạch từ việc xác định đối tượng tham gia, đối tượng hỗ trợ đến việc phân bổ vốn và kiểm tra, giám sát của các cơ quan, cộng đồng, người dân, đặc biệt là sự giám sát, phản biện của HĐND và MTTQ các cấp.

Các doanh nghiệp, HTX tham gia có được nguồn cung ứng nguyên liệu ổn định, chất lượng; giải quyết đầu ra sản phẩm cho nông dân thông qua các hợp đồng liên kết, tạo việc làm cho người dân nông thôn. Một số dự án đã tạo ra các sản phẩm sạch, an toàn, có nguồn gốc rõ ràng phục vụ người tiêu dùng. Việc áp dụng các kỹ thuật tiên tiến trong sản xuất nông nghiệp giúp hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường.

Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng tỉnh, việc liên kết trong sản xuất tiêu thụ nông sản trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế. Trong đó, vai trò của các bên tham gia hợp tác, liên kết trong chuỗi giá trị nông sản còn hạn chế, còn 73% HTX nông nghiệp chưa tham gia tiêu thụ nông sản, chưa làm tốt vai trò là cầu nối nông dân với doanh nghiệp. Bên cạnh đó, vẫn có tình trạng doanh nghiệp hoặc nông dân phá vỡ hợp đồng.

Hệ thống kết cấu hạ tầng vùng nguyên liệu liên kết còn nhiều khó khăn, nhất là cơ sở hạ tầng phục vụ cho sản xuất, chế biến, thu hoạch nông sản cũng là một nguyên nhân khiến công tác này chưa đạt kết quả như mong muốn.  Chính sách hỗ trợ hạ tầng phục vụ liên kết có tỷ lệ đối ứng cao (70%) nên nhiều doanh nghiệp, HTX chưa mặn mà; việc đầu tư hạ tầng sử dụng nguồn vốn sự nghiệp hay nguồn vốn đầu tư phát triển chưa được quy định cụ thể ở trung ương, gây khó khăn trong việc thẩm định hỗ trợ các nội dung trong cùng một dự án mà phải sử dụng từ 2 nguồn vốn khác nhau (vốn đầu tư phát triển và vốn sự nghiệp)... 

Đẩy mạnh liên kết trong sản xuất, tiêu thụ góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp cho các địa phương. 

Thời gian tới, để nâng cao hiệu quả hoạt động trên góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp cho người dân, các sở, ngành và đơn vị có liên quan tiếp tục tuyên truyền, lồng ghép nội dung này vào các chương trình, hội nghị, hội thảo, các buổi sinh hoạt của các tổ chức đại diện cho hộ nông dân như HTX, tổ hợp tác, qua đó làm rõ sự cần thiết về chuỗi giá trị trong liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hiện nay, lợi ích, hiệu quả kinh tế từ việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị.

Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố cần đầu tư nâng cao chất lượng các HTX nông nghiệp hiện có, xây dựng và hỗ trợ những HTX này trở thành trung tâm liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp để thực hiện chuỗi giá trị sản xuất từ đầu vào đến đầu ra và tiêu thụ sản phẩm, gắn với ứng dụng công nghệ cao; chọn lọc sản phẩm chủ lực, chất lượng để hỗ trợ phát triển liên kết; tổ chức nhân rộng các mô hình, cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả cao giúp nông dân định hướng trong sản xuất, góp phần tăng thu nhập, giảm thiểu rủi ro, thiệt hại. Các HTX, doanh nghiệp tiếp tục phát huy tối đa vai trò nòng cốt trong thực hiện liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, áp dụng quy trình, công nghệ sản xuất nông sản an toàn theo hướng hữu cơ, góp phần chuyển dịch và cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo định hướng chung của tỉnh.

Năm 2023, giá trị sản xuất nông-lâm nghiệp-thủy sản của tỉnh là 34.360 tỷ đồng, đạt hơn 96% kế hoạch, tăng 7,18% so với năm 2022. Nông nghiệp tiếp tục khẳng định vị thế quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế khi chiếm tỷ trọng 28,27% trong cơ cấu kinh tế của tỉnh, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực. Ngành đã triển khai có hiệu quả Đề án chuyển đổi cơ cấu cây trồng kém hiệu quả sang phát triển cây trồng có giá trị kinh tế cao và thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2023-2025, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh; Kế hoạch thực hiện Chương trình phát triển nghiên cứu, sản xuất giống phục vụ cơ cấu lại ngành nông nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023-2030…Theo đó, toàn tỉnh đã chuyển đổi được hơn 7.100 ha cây trồng có hiệu quả kinh tế cao hơn; có hơn 48.400 ha cây trồng ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; khoảng 255.670 ha cây trồng sản xuất theo hướng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, 4C, Organic, Rainforest Alliance, FLO...

Trong năm qua, ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật cùng các địa phương luôn đồng hành hỗ trợ, hướng dẫn nông dân, doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) đẩy mạnh việc thiết lập, xây dựng mã vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu cho những cây trồng hàng hóa chủ lực của tỉnh. Năm 2023, Gia Lai được cấp 117 mã số vùng trồng và 12 mã số cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu. Lũy kế đến nay, toàn tỉnh đã được cấp 212 mã số vùng trồng với tổng diện tích hơn 9.330 ha và 34 mã số cơ sở đóng gói với tổng công suất khoảng 1.395-1.545 tấn quả tươi/ngày, chủ yếu là trái cây xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Hoa Kỳ...

Minh Thúy