Sản phẩm OCOP thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực nông thôn

TMO - Thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đã khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế từ các làng nghề, nông sản đặc trưng nhằm thúc đẩy sản xuất hàng hóa, từng bước nâng vị thế, giá trị sản phẩm. 

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Giang, trong quá trình triển khai Chương trình OCOP, tính luỹ kế đến hết năm 2023, tỉnh Bắc Giang có 290 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, tăng 85 sản phẩm so với năm 2022, vượt 60 sản phẩm so với kế hoạch. Tỉnh có 1 sản phẩm 5 sao, 2 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 24 sản phẩm 4 sao, 263 sản phẩm 3 sao (trong đó có 3 sản phẩm OCOP dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch). Qua đó, đưa Bắc Giang trở thành một trong những tỉnh có nhiều sản phẩm OCOP của khu vực miền núi phía bắc và cả nước.

Các chủ thể của sản phẩm OCOP là hợp tác xã, doanh nghiệp tiêu biểu của tỉnh Bắc Giang, nhiều chủ thể OCOP là thanh niên trẻ có trình độ, nhiệt huyết khởi nghiệp từ nông nghiệp, tạo ra nhiều sản phẩm thể hiện sự sáng tạo của người dân. Lực lượng này đã và đang góp phần tạo sức lan tỏa trong cộng đồng và nâng cao vai trò của chương trình OCOP đối với sự phát triển kinh tế-xã hội tỉnh.

Các sản phẩm tham gia đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP của tỉnh Bắc Giang đều là những sản phẩm thế mạnh, đặc sản của các địa phương, một số sản phẩm được công nhận là sản phẩm chủ lực, đặc trưng tiềm năng của tỉnh. Điển hình như vải thiều Lục Ngạn, mỳ gạo Chũ, gà đồi Yên Thế; sản phẩm của các làng nghề truyền thống, làng nghề như: Mỳ Chũ, rượu Vân, bún Đa Mai… Các sản phẩm đều có đầy đủ những minh chứng rõ ràng về chất lượng, nguồn gốc sản phẩm. 

Nhiều sản phẩm áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, chất lượng như ISo 22000; HACCP; VietGap; Global Gap. Các sản phẩm đều có sự quan tâm, đầu tư lớn đến hoạt động truy xuất nguồn gốc sản phẩm; hồ sơ công bố chất lượng; câu chuyện sản phẩm, hình thức mẫu mã, bao bì nhãn mác phù hợp với đặc tính sản phẩm được các chủ thể quan tâm thiết kế đồng bộ, hiện đại... 

Các địa phương trên địa bàn tỉnh chú trọng khai thác lợi thế phát triển sản phẩm OCOP đặc trưng. Ảnh: BNN.  

Lục Ngạn là địa phương dẫn đầu toàn tỉnh về số lượng các sản phẩm OCOP, với 44 sản phẩm (40 sản phẩm 3 sao, 4 sản phẩm 4 sao), đây đều là những mặt hàng có thế mạnh của địa phương. Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết, Lục Ngạn được thiên nhiên ưu đãi về khí hậu, địa hình, thổ nhưỡng, đặc biệt thích hợp để hình thành vùng trồng cây ăn quả hàng hóa tập trung chất lượng cao như: Vải thiều, cam, bưởi, nhãn, táo, ổi, nho, thanh long. Ngoài ra, trên địa bàn có các làng nghề truyền thống, điểm du lịch sinh thái, cộng đồng…

Phát huy lợi thế này, huyện đã tập trung rà soát, lựa chọn và hỗ trợ để phát triển thành sản phẩm OCOP. Đồng thời định hướng xây dựng các mô hình phát triển vùng nguyên liệu gắn với sản phẩm OCOP theo chuỗi giá trị, dịch vụ du lịch trải nghiệm nông nghiệp, nông thôn. Ngành chức năng của tỉnh và huyện hỗ trợ, khuyến khích các chủ thể đầu tư đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, sơ chế, bảo quản, chế biến, quan tâm xây dựng câu chuyện sản phẩm, cải tiến mẫu mã, bao bì đóng gói nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Nhiều mặt hàng OCOP đã được người tiêu dùng trong và ngoài nước đón nhận, doanh thu và lợi nhuận của chủ thể tăng lên, một số được xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như: Châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc...

Thực hiện Chương trình OCOP, huyện Tân Yên được đánh giá có nhiều lợi thế bởi đây là vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn của tỉnh. Huyện có rau màu, cây ăn quả đa dạng, có làng nghề truyền thống. Hướng tới mục tiêu phát triển sản phẩm OCOP có thương hiệu, theo chuỗi giá trị dựa trên lợi thế về nguyên liệu, văn hóa và tri thức bản địa, đến nay toàn huyện phát triển được 33 sản phẩm OCOP (7 sản phẩm 4 sao, còn lại 3 sao), chủ yếu thuộc nhóm thực phẩm, đồ uống, dược liệu. Tiêu biểu như: Vải sớm, vú sữa, măng lục trúc, nem nướng, sâm Nam núi Dành, mật ong, dưa chuột, dưa lưới, ổi, mỳ gạo, tương, chè lam…

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả, nhưng Chương trình OCOP trên địa bàn tỉnh Bắc Giang vẫn còn những hạn chế do nhận thức về mục đích, ý nghĩa của chương trình ở một số địa phương, chủ thể sản xuất chưa rõ ràng, chưa nhận thức được trách nhiệm, quyền lợi của đơn vị khi tham gia chương trình OCOP.  Bên cạnh đó, quy định xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao phải có 1 sản phẩm OCOP tạo nên tâm lý phải có bằng được để đáp ứng tiêu chí dẫn tới nhiều địa phương phát triển những sản phẩm chưa thực sự đủ điều kiện, đã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả đánh giá, phân hạng sản phẩm và niềm tin vào chương trình.

Vì vậy, để thúc đẩy phát triển chương trình OCOP, theo Sở NN&PTNT tỉnh Bắc Giang, cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho toàn xã hội hiểu được mục đích, ý nghĩa của chương trình OCOP. Coi đây là nhiệm vụ trọng tâm trong thực hiện xây dựng nông thôn mới và cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp ở địa phương. Đồng thời, thực hiện đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ và các chủ thể sản xuất tham gia. 

Địa phương này tiếp tục chú trọng phát triển sản phẩm OCOP có thương hiệu, theo chuỗi giá trị dựa trên thế mạnh, lợi thế về vùng nguyên liệu.  

Bắc Giang cũng đặt mục tiêu phát triển sản phẩm OCOP, sản phẩm làng nghề gắn với du lịch. Tăng cường các hoạt động hỗ trợ chủ thể phát triển hoàn thiện sản phẩm. Đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP, xây dựng các điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP trên địa bàn các huyện, thành phố. Tỉnh cũng tập trung hướng dẫn thành lập mới, củng cố, phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp để sản xuất sản phẩm OCOP. Đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong đánh giá, phân hạng và quản lý sản phẩm OCOP.

Thực hiện Nghị quyết số 67/2023/NQ-HĐND ngày 13/12/2023 của HĐND tỉnh quy định chính sách khuyến khích phát triển sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2024-2025, mức hỗ trợ sản phẩm hàng hóa và dịch vụ tham gia đánh giá phân hạng lần đầu là 50 triệu đồng/sản phẩm đạt 3 sao; 150 triệu đồng/sản phẩm 4 sao; 300 triệu đồng/sản phẩm đạt 5 sao. Đây là nguồn hỗ trợ lớn để các chủ thể không ngừng cải thiện, nâng chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu theo từng tiêu chí và thị trường tiêu thụ.

Để đạt mục tiêu hết năm 2024, toàn tỉnh có ít nhất 350 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên (hoàn thành trước 1 năm so với mục tiêu kế hoạch đến năm 2025), ngành chức năng của tỉnh tiếp tục tăng cường hỗ trợ, tư vấn, hướng dẫn chủ thể tham gia xây dựng, hoàn thiện hồ sơ sản phẩm. Đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực quản trị, marketing cho cán bộ quản lý, điều hành các doanh nghiệp, HTX, cơ sở, hộ sản xuất. 

Chú trọng hướng dẫn chuẩn hóa quy trình, tiêu chuẩn sản phẩm theo Bộ tiêu chí OCOP gắn với lợi thế, điều kiện của từng địa phương, bao gồm: Các đặc sản, sản phẩm truyền thống, đặc biệt là sản phẩm làng nghề, dịch vụ du lịch nông thôn và nông sản đặc trưng. Khuyến khích, thu hút, hỗ trợ các tổ chức kinh tế phát triển sản phẩm mới, sản phẩm có đóng góp vào bảo tồn văn hóa truyền thống. Tiếp tục quan tâm hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu cho sản phẩm OCOP thông qua các hội chợ, triển lãm, sự kiện tôn vinh, quảng bá, giới thiệu sản phẩm.

Năm nay, Bắc Giang tiếp tục chú trọng phát triển sản phẩm OCOP có thương hiệu, theo chuỗi giá trị dựa trên thế mạnh, lợi thế về nguyên liệu địa phương, văn hóa và tri thức bản địa. Đặc biệt là các đặc sản, sản phẩm làng nghề và dịch vụ du lịch của làng, xã, cộng đồng theo hướng kinh tế tuần hoàn, bảo đảm hệ sinh thái bền vững.

Bên cạnh đó phát triển sản phẩm OCOP theo 6 nhóm, ưu tiên các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ đặc sắc, truyền thống và có lợi thế ở mỗi địa phương, theo hướng phát huy nội lực, gia tăng giá trị, gắn với phát triển cộng đồng; Khuyến khích các chủ thể sản xuất đầu tư đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến trong sản xuất, sơ chế, bảo quản, chế biến sản phẩm, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường…/.

Hương Lan