Sa Pa tìm giải pháp nâng giá trị nông sản gắn với phát triển du lịch xanh

TMO - Những năm qua, phường Sa Pa (tỉnh Lào Cai) đã tập trung phát triển nông nghiệp hữu cơ, đồng thời tăng cường ứng dụng khoa học-công nghệ vào sản xuất. Qua đó, khai thác lợi thế nông nghiệp trong thúc đẩy phát triển du lich tại địa phương.

Theo UBND phường Sa Pa, với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt, Sa Pa thuận lợi để sản xuất rau ôn đới, hoa, dược liệu và nuôi trồng thủy sản nước lạnh. Hiện nay, phường Sa Pa có hơn 10 doanh nghiệp, hợp tác xã và khoảng 100 hộ gia đình đầu tư sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, với doanh thu bình quân đạt 1,4 tỷ đồng/ha/năm, lợi nhuận khoảng 520 triệu đồng/ha/năm.

Phường đang duy trì 5 nhãn hiệu tập thể gắn với địa danh Sa Pa (rau an toàn, su su, cá nước lạnh, hoa và nấm hương Sa Pa), có 29 sản phẩm OCOP, trong đó 2 sản phẩm đạt OCOP 5 sao cấp Trung ương (cao mềm Actiso Sa Pa và trà phun sương Actiso Sa Pa của Công ty trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên Traphacosapa). 

Phường luôn chú trọng gắn sản xuất nông nghiệp với phát triển du lịch. Nhiều mô hình được du khách yêu thích, tiêu biểu như: Vườn dâu tây của Hợp tác xã rau quả Thắng Lợi; Trang trại cá nước lạnh của Hợp tác xã chế biến thủy sản nước lạnh; Dịch vụ tắm lá thuốc người Dao đỏ... Đặc biệt, đã có 2 mô hình được UBND tỉnh công nhận là điểm du lịch và hoạt động hiệu quả: Vườn hồng cổ Sâu Chua và Vườn hồng Mộng Mơ.  

Bên cạnh đó, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây ôn đới cùng Trung tâm Nghiên cứu cá nước lạnh vừa đóng vai trò nghiên cứu giống, vừa là điểm tham quan - trải nghiệm, góp phần quảng bá thương hiệu nông sản Sa Pa. Trong 7 tháng năm 2025, lượng khách đến Sa Pa đạt trên 3 triệu lượt, đây là cơ hội lớn để tiêu thụ nông sản và phát triển du lịch nông nghiệp, du lịch trải nghiệm. 

Sa Pa cần tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp để khai thác thế mạnh từ sản xuất nông nghiệp cho phát triển du lịch (Ảnh minh hoạ).  

Cùng với những thuận lợi, quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp của phường vẫn gặp nhiều khó khăn. Trước tiên là do địa hình phức tạp, chia cắt mạnh, gây khó khăn cho việc áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất. Hệ thống giao thông đến nhiều vùng sản xuất còn hạn chế, làm tăng chi phí đầu tư và vận chuyển. Sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, liên kết chuỗi giá trị chưa chặt chẽ; chất lượng nông sản chưa đồng đều. Ứng dụng khoa học-công nghệ, đặc biệt trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa hữu cơ, còn hạn chế; toàn phường mới có khoảng 1,5ha diện tích sản xuất hữu cơ.

Đáng chú ý, sự gắn kết giữa chuỗi cung ứng nông sản sạch với sản phẩm du lịch chưa khai thác được hết tiềm năng, lợi thế của địa phương. Các mô hình nông nghiệp gắn với du lịch chủ yếu tự phát, do cá nhân hoặc đơn vị tự đầu tư với quy mô nhỏ, thiếu đồng bộ. Chưa có hướng dẫn cụ thể và chính sách hỗ trợ phát triển du lịch nông nghiệp, bảo tồn và khai thác giá trị nông nghiệp bản địa, văn hóa truyền thống một cách chuyên nghiệp.

Một số thương hiệu như “Cá hồi Sa Pa”, “Rau ôn đới Sa Pa” đã được định vị, nhưng tình trạng hàng giả, hàng nhái, hoặc sản phẩm từ nơi khác gắn mác “đặc sản Sa Pa” vẫn tồn tại. Điều này làm du khách hoang mang về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm. Hoạt động du lịch hiện nay chủ yếu dừng ở tham quan, chụp ảnh, ăn uống phổ thông, chưa khai thác sâu sự kết nối giữa du khách với nền nông nghiệp, người nông dân và câu chuyện văn hóa, tri thức bản địa... 

Trước thực tế trên, phường Sa Pa đã tổ chức Hội thảo với chủ đề: “Ứng dụng khoa học công nghệ trong phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng hữu cơ gắn với phát triển du lịch bền vững của khu du lịch quốc gia Sa Pa” để tìm ra giải pháp biến tiềm năng nông nghiệp hữu cơ thành động lực kinh tế thực sự, mang lại giá trị gia tăng cao cho người dân, đồng thời tạo ra sản phẩm du lịch độc đáo

Nhiều ý kiến cho rằng, Sa Pa cần lựa chọn từ 5-7 chuỗi giá trị để xây dựng các dự án liên kết từ vùng trồng đến chế biến và chỉ định doanh nghiệp có năng lực để đảm bảo chuỗi liên kết phát triển bền vững. Bên cạnh đó, địa phương xây dựng trung tâm đấu giá nông sản, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, kiểm soát chất lượng đầu vào; đào tạo phổ cập AI (trí tuệ nhân tạo) cho doanh nghiệp, cán bộ, nông dân; thuê các nhà tư vấn chuyên nghiệp để có mục tiêu, giải pháp phát triển rõ ràng, bền vững. 

Sa Pa cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp với nhật ký điện tử, phần mềm quản lý sản lượng, truy xuất nguồn gốc. Các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng như: Rau hữu cơ, dược liệu, cá hồi, su su…cần được thiết kế bao bì, logo, truy xuất nguồn gốc để bán tại các khách sạn, nhà hàng, điểm check-in; kết hợp với yếu tố văn hóa bản địa để tạo ra câu chuyện thương hiệu, thu hút khách mua sắm, lan tỏa trên mạng xã hội. 

Để xây dựng vùng phát triển nông nghiệp hữu cơ gắn với phát triển du lịch bền vững, tất cả vùng trồng trên đất dốc cần phải có biện pháp bảo vệ đất, làm giảm động năng dòng chảy bề mặt khi mưa bằng cách tạo các băng chắn ngang theo sườn dốc bằng các loại vật liệu khác nhau như đá, cây cỏ, cây dứa, cây gỗ...

Địa phương này cần tiếp tục đầu tư xây dựng thương hiệu, chuẩn hóa quy trình, truy xuất nguồn gốc, marketing; coi trọng việc chuyển đổi số và ứng dụng cảm biến, dữ liệu, mã QR, công cụ AI hay phần mềm theo dõi mùa vụ. Đồng thời, tạo điều kiện hơn nữa để nông dân được tập huấn, cập nhật kiến thức, học kỹ năng mới làm chủ được tiến bộ kỹ thuật.../.

Lê Minh