Quảng Ngãi: Nâng cao chất lượng, mở rộng thị trường tiêu thụ sầu riêng

TMO - Thời gian qua, Quảng Ngãi đang tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ sầu riêng, hướng tới phát triển bền vững loại cây trồng có giá trị kinh tế cao.

Trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi hiện có 142ha sầu riêng, tập trung nhiều ở huyện Nghĩa Hành (126ha), trong đó hiện có gần 47ha đang ở độ tuổi thu hoạch. Sản lượng sầu riêng của tỉnh chủ yếu cung ứng cho thị trường nội địa nên chưa bị tác động nhiều.

Tuy nhiên, vì diện tích sầu riêng cho thu hoạch ngày càng nhiều, sản lượng quả gia tăng, nên việc phát triển thị trường tiêu thụ, trong đó có xuất khẩu cần được chủ động tính toán. Thực tế cho thấy, vụ sầu riêng năm nay, người trồng sầu riêng cả nước nói chung, trên địa bàn tỉnh nói riêng lo lắng vì giá bán giảm mạnh. Nguyên nhân do thị trường xuất khẩu chính là Trung Quốc siết chặt các quy định nhập khẩu.

Mặc dù vậy, các địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi đã và đang chủ động liên kết sản xuất, xây dựng vùng trồng sầu riêng đạt chuẩn nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Người dân ở thôn Phú Lâm Tây, xã Hành Thiện (huyện Nghĩa Hành) cho biết, sầu riêng có giá trị kinh tế cao nhưng chi phí đầu tư lớn, yêu cầu kỹ thuật thâm canh cao, việc chăm sóc rất khó khăn, nhất là vào mùa nắng.

Thời điểm này, nắng nóng xen kẽ mưa dông nên người dân phải túc trực cả ngày lẫn đêm ở vườn sầu riêng để “canh” nước cho cây, nhằm hạn chế tình trạng rụng quả non do thiếu hoặc thừa nước. Khi nắng nóng kéo dài, giếng cạn, người dân phải lên suối, hoặc hồ chứa để gánh nước tưới cho cây, rất vất vả. Thế nên, khi hay tin giá sầu riêng giảm, người dân rất lo lắng.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi, giá sầu riêng giảm mạnh là do tác động từ hàng rào kỹ thuật của Trung Quốc - thị trường xuất khẩu sầu riêng chính của nước ta.

Hiện nay, Trung Quốc yêu cầu tất cả các lô sầu riêng nhập khẩu từ Việt Nam phải có chứng nhận không chứa chất vàng O (auramine O) và nhiễm chì, cadimi. Để đạt được tiêu chí này, doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng phải mang mẫu tới các phòng kiểm nghiệm do Trung Quốc chỉ định.

Dù đã được công nhận đạt tiêu chuẩn từ các phòng kiểm nghiệm nhưng khi lên đến cửa khẩu, các lô hàng vẫn bị kiểm tra lại và có nhiều lô sầu riêng đã bị từ chối thông quan, do không đáp ứng tiêu chuẩn mà Trung Quốc đặt ra. Điều này dẫn đến sản lượng sầu riêng xuất khẩu giảm gần 80% so với cùng kỳ. Lãnh đạo UBND huyện Nghĩa Hành Đàm Bàng cho rằng, cây sầu riêng mang lại giá trị kinh tế cao, nhưng để phát triển ổn định và bền vững, cần tháo gỡ những vướng mắc trong tổ chức sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu.

Thu hoạch sầu riêng ở Quảng Ngãi. (Ảnh: ĐX). 

Trước mắt, chính quyền các địa phương cần tăng cường tuyên truyền để người dân trồng sầu riêng phải tuân thủ quy hoạch, mật độ trồng và thực hiện quy trình sản xuất theo hướng “nói không” với chất kích thích tăng trưởng, không lạm dụng phân bón hóa học... Về lâu dài, cần hình thành liên kết giữa các “nhà” gồm nông dân, doanh nghiệp, địa phương, cơ quan quản lý nhà nước và nhà khoa học, hướng đến việc cấp mã vùng trồng sầu riêng, nhằm ổn định sản lượng và chất lượng sản phẩm.  Lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Quảng Ngãi cho rằng, để tránh tình trạng “ồ ạt trồng lúc giá cao, chặt bỏ lúc giá thấp”, cơ quan chức năng khuyến cáo người dân trồng sầu riêng ở những khu vực có điều kiện thổ nhưỡng phù hợp;

Bên cạnh đó chế tình trạng chuyển đổi các cây trồng truyền thống để trồng sầu riêng, dẫn tới năng suất, sản lượng không đạt yêu cầu. Chính quyền cơ sở cần lựa chọn các vùng sản xuất đảm bảo các tiêu chuẩn để xây dựng và nhân rộng mô hình trồng sầu riêng theo tiêu chuẩn VietGAP gắn với thực hiện hồ sơ cấp mã số vùng trồng sầu riêng.

Để phát triển ngành nông nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực trồng trọt bền vững, ngay từ năm 2024, UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành Kế hoạch số 160/KH-UBND về triển khai thực hiện Chiến lược phát triển trồng trọt đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh.

Kế hoạch nhấn mạnh mục tiêu, diện tích sản xuất thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP và tương đương...) khoảng 4.000 ha, trong đó lúa 1.500 ha, rau đậu thực phẩm 500 ha, cây ăn quả 2.000 ha; trồng trọt hữu cơ 150 - 200 ha. Tỷ lệ giá trị sản phẩm trồng trọt được sản xuất dưới các hình thức hợp tác, liên kết đạt 13 - 25%.

Định hướng phát triển cây chủ lực trong đó, cây ăn quả sẽ tổ chức lại sản xuất, hình thành các vùng sản xuất cây ăn quả tập trung trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế các vùng sinh thái, gắn với phát triển các nhà máy chế biến và thị trường tiêu thụ. Đến năm 2030, quy hoạch, cải tạo lại vườn tạp, vườn hộ gia đình và trồng phân tán khoảng 5.500 ha cây ăn quả.

Ưu tiên phát triển một số cây ăn quả có lợi thế, có thị trường tiêu thụ như: Bưởi da xanh, Chôm chôm Java, sầu riêng, mít thái, chuối tiêu... và một số cây ăn quả truyền thống: Chuối, xoài… Đẩy mạnh phát triển các vùng sản xuất an toàn được chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ,... được cấp mã số vùng trồng,... Từng bước hình thành các khu, vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với cây rau, cây ăn quả, hoa và cây dược liệu. Nâng cấp cơ sở hạ tầng, cải thiện logistics và nâng cao năng lực chế biến nông sản kết hợp với phát triển du lịch sinh thái, khám phá, trải nghiệm vườn cây ăn quả,...

Để cây sầu riêng nói riêng và các loại cây ăn quả khác thực sự trở thành cây trồng chủ lực, Quảng Ngãi cần tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng giống, quy trình canh tác và hậu thu hoạch. Đồng thời, việc xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và liên kết tiêu thụ sản phẩm là hướng đi tất yếu nhằm đáp ứng yêu cầu thị trường, nhất là xuất khẩu.

Với định hướng đúng đắn và sự đồng hành của các cấp, ngành, cây sầu riêng hứa hẹn sẽ đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế nông nghiệp và nâng cao thu nhập cho nông dân địa phương.

Hà Phương