Phát triển chuỗi liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm OCOP

TMO - Sau 5 năm triển khai, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) ở Nghệ An đạt được nhiều kết quả. Các sản phẩm mang thương hiệu OCOP đã tạo được uy tín trên thị trường, nâng cao giá trị hàng hóa, góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh, trở thành giải pháp được ưu tiên trong phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nghệ An cho biết, trên địa bàn tỉnh đã hình thành được nhiều vùng nguyên liệu tập trung cho chế biến và xuất khẩu. Bên cạnh đó, trong những năm qua, việc thực hiện hiệu quả Chương trình OCOP đã góp phần phát triển sản phẩm chủ lực của địa phương, từng bước chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị, theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, có truy xuất nguồn gốc, đáp ứng nhu cầu thị trường…

Đến nay, tỉnh Nghệ An đã có 567 sản phẩm OCOP đạt hạng 3 sao trở lên, trong đó có 1 sản phẩm đạt hạng 5 sao, 37 sản phẩm đạt hạng 4 sao và 529 sản phẩm đạt hạng 3 sao (có 11 điểm du lịch nông thôn). Toàn tỉnh có 110 hợp tác xã, 59 công ty cổ phần, doanh nghiệp, 55 tổ hợp tác và 122 hộ sản xuất, kinh doanh sản phẩm OCOP.

Các địa phương đã đẩy mạnh liên kết sản xuất, hình thành các vùng nguyên liệu cho phát triển sản phẩm OCOP trên địa bàn. Ảnh: BNA. 

Chương trình đã tạo cơ hội để các địa phương trên địa bàn tỉnh phát huy tiềm năng, phát triển các sản phẩm đặc sắc của mỗi vùng, miền, địa phương thuộc tỉnh. Sự phát triển của các sản phẩm OCOP đã gắn với khai thác vùng nguyên liệu địa phương, gắn với chỉ dẫn địa lý như: Cam Vinh, Gừng Kỳ Sơn; Gà đồi Thanh Chương, Gạo Vĩnh Hòa, Lạc Diễn Châu. Doanh thu của các sản phẩm đạt hạng 03 sao trở lên hàng năm tăng khoảng 8,0%.

Đến nay, có 94/562 sản phẩm OCOP đã vào được hệ thống các chuỗi cung ứng, hệ thống các cửa hàng thực phẩm, bách hóa, các điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP. Một số sản phẩm OCOP chế biến từ nông sản đã tìm được thị trường xuất khẩu ổn định, như: Sản phẩm chè búp có thị trường ổn định tại các nước Tây Á; sản phẩm nước mắm tiêu thụ tại thị trường Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số sản phẩm đã xuất khẩu qua các thị trường khó tính như: Pháp, Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Chương trình OCOP đã góp phần tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 2.300 lao động và 1.800 - 2.000 lao động thời vụ, với thu nhập bình quân 3,5 - 4 triệu đồng/người/tháng; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, nhất là phát huy vai trò lao động nữ và lao động đồng bào dân tộc thiểu số. Các sản phẩm OCOP sau khi được công nhận đã gia tăng giá trị, góp phần giúp các chủ thể tăng quy mô sản xuất và doanh thu. Sản phẩm OCOP đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp với yêu cầu của thị trường. 

Đến nay, toàn tỉnh đã có 36 dự án/kế hoạch liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm được phê duyệt hỗ trợ trên địa bàn 11 huyện, thị xã, với tổng kinh phí hỗ trợ từ năm 2019 đến 2025 là gần 65 tỷ đồng. Tổng số hộ dân tham gia trong các dự án/kế hoạch liên kết là gần 14.000 hộ, tổng quy mô thực hiện liên kết là gần 3.900 ha. Một số đơn vị đã áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ cao, cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất và thực hiện rất tốt khâu sơ chế, chế biến sản phẩm sau thu hoạch...

Sở Công Thương tỉnh cho biết: Thời gian qua, hoạt động xúc tiến thương mại luôn được ngành Công Thương phối hợp với các ngành, trong đó có Liên minh Hợp tác xã tỉnh luôn trăn trở các giải pháp hoạt động thương mại. Cùng đó là việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong xúc tiến thương mại. Đến nay, sàn giao dịch thương mại điện tử Nghệ An đã hỗ trợ được hơn 470 doanh nghiệp và thương nhân đăng ký thành viên tham gia và thiết lập gian hàng, thu hút trên 9,2 triệu lượt truy cập; giới thiệu và chào bán 3.723 các sản phẩm và dịch vụ.

Hằng năm, thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại hỗ trợ, kết nối tiêu thụ khoảng 50.000 - 60.000 tấn cam, 20.000 – 30.000 tấn quýt, 25.000 – 30.000 tấn dứa quả, 5.000 tấn gừng, 5.000 tấn chanh, 800 tấn thủy, hải sản chế biến. Có thể kể đến các sản phẩm chế biến như trà dược liệu Pù Mát, sản phẩm bánh đa Đô Lương, lạc sen Diễn Châu, thủy sản biển Quỳnh, thủy sản Cửa Lò, giò bê Nam Đàn, tinh bột nghệ…

Việc liên kết trong sản xuất, tiêu thụ góp phần nâng cao giá trị sản phẩm OCOP cũng như nguồn lợi kinh tế cho người dân. 

Tuy nhiên, theo đánh giá của Sở NNN&PTNT tỉnh việc phát triển sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều sản phẩm có tiềm năng, thế mạnh nhưng chưa được khai thác và đăng ký tham gia. Nhiều chủ thể và sản phẩm hết thời hạn công nhận OCOP không tham gia đánh giá, phân hạng lại. Nhiều sản phẩm OCOP vẫn còn gặp khó khăn trong tìm kiếm, mở rộng thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu. Sản phẩm OCOP tham gia các chuỗi bán lẻ hiện đại, siêu thị còn ít, rất hiếm sản phẩm xuất khẩu được ra các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc...

Trên cơ sở kết quả đã đạt được của chương trình từ năm 2019 đến nay, Nghệ An chủ trương tập trung nâng cao chất lượng các sản phẩm OCOP. Theo đó, khuyến khích, hỗ trợ chủ thể tham gia Chương trình OCOP ứng dụng công nghệ cao, công nghệ mới, tiên tiến, hiện đại trong sản xuất, bảo quản, chế biến. Tổ chức sản xuất gắn với quy hoạch vùng nguyên liệu, dựa trên lợi thế về điều kiện tự nhiên, văn hóa sản xuất của người dân, đặc biệt là khu vực miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần phát triển bền vững, thích ứng với biển đổi khí hậu… Song song với đó là đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, tham gia các hội chợ trong nước và quốc tế.

Theo đánh giá của UBND tỉnh Nghệ An, Chương trình OCOP đã làm thay đổi căn bản nhận thức cho người dân, chủ thể về tổ chức sản xuất nông nghiệp, chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp và xác định vai trò quan trọng của liên kết sản xuất. Thời gian tới, cần chú trọng nâng tầm sản phẩm OCOP Nghệ An trở thành thương hiệu uy tín, phát triển liên kết chuỗi giá trị từ vùng trồng nguyên liệu, nhà sản xuất đến đơn vị tiêu thụ sản phẩm dựa trên thế mạnh, lợi thế của địa phương.

Đặc biệt, cần quan tâm các mô hình du lịch cộng đồng, du lịch nông thôn, du lịch sinh thái được phát triển theo định hướng Chương trình OCOP để phát huy hiệu quả kinh tế - xã hội, gắn kết giữa phát triển nông nghiệp với dịch vụ, du lịch. Đồng thời, cần phải rà soát, hoàn thiện, bổ sung các cơ chế chính sách, ưu tiên cân đối, bố trí nguồn lực để thực hiện các chính sách được ban hành; khuyến khích các hộ nông dân tự nguyện hợp tác và cùng có lợi, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác thực hiện tích hợp, tập trung ruộng đất để sản xuất, góp phần hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung quy mô lớn.  

Liên minh Hợp tác xã tỉnh cần tiếp tục chủ động, triển khai nhiều hoạt động, lồng ghép các chương trình hỗ trợ, cụ thể hóa các chính sách của Trung ương, của tỉnh để tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ các hợp tác xã xây dựng được các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị. Bên cạnh đó, cần tập trung tư vấn định hướng mô hình sản xuất, kết nối vùng nguyên liệu, tiêu thụ sản phẩm; hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu hàng hóa; tổ chức cho các hợp tác xã, đơn vị thành viên có sản phẩm, hàng hóa tham gia quảng bá, tìm kiếm thị trường, đối tác tại các hội nghị, hội chợ xúc tiến thương mại do Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và các tỉnh tổ chức.

Tỉnh Nghệ An đặt mục tiêu đến hết năm 2025, có ít nhất 650 sản phẩm OCOP được công nhận từ 3 sao trở lên; trong đó 10% sản phẩm đạt hạng 4 sao và ít nhất năm sản phẩm đạt hạng 5 sao. Củng cố và nâng cấp ít nhất 30% sản phẩm đã được đánh giá và phân hạng. Phấn đấu có khoảng 35% chủ thể OCOP là hợp tác xã, 30% chủ thể là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Có ít nhất 10% chủ thể OCOP xây dựng được chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn, OCOP xanh gắn với vùng nguyên liệu ổn định; 50% chủ thể OCOP tham gia vào các kênh bán hàng hiện đại.../.

Lê Sơn