Lâm Đồng tăng cường quản lý chất lượng sầu riêng xuất khẩu

TMO - Trước yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng của thị trường nhập khẩu ngày càng nâng cao, tỉnh Lâm Đồng đẩy mạnh thanh, kiểm tra, giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng trên địa bàn. 

Thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường Lâm Đồng,  toàn tỉnh có tổng diện tích trồng sầu riêng là 25.610 ha. Trong đó, diện tích trồng thuần là 11.397 ha (9.121 ha đang kinh doanh) và diện tích trồng xen là 14.213 ha (4.816 ha đang kinh doanh). Tổng sản lượng thu hoạch năm 2024 ước đạt 175.282 tấn. Năm 2024, sản lượng sầu riêng xuất khẩu là 25.518 tấn, với tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng khoảng 104,15 triệu USD, tăng 2,72 triệu USD so với năm 2023. Trong đó, xuất khẩu sầu riêng tươi đạt 20.214 tấn và sầu riêng bóc múi đông lạnh đạt 1.326 tấn.

Toàn tỉnh hiện có 61 doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia thu mua sầu riêng. Phần lớn sản lượng sầu riêng sản xuất tại địa phương (khoảng 85%) được cung ứng cho thị trường tiêu thụ tươi. Tỉnh Lâm Đồng đã hình thành 35 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm sầu riêng với sự tham gia của 1.639 hộ dân với diện tích 4.339 ha; riêng huyện Đạ Huoai có 19 chuỗi với 731 hộ và diện tích 1.513 ha. Đến nay, tỉnh Lâm Đồng đã được cấp 114 mã số vùng trồng sầu riêng với tổng diện tích 5.489,13 ha (chiếm 60,2% tổng diện tích trồng thuần đang trong giai đoạn kinh doanh) và 10 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng với tổng diện tích nhà xưởng 13.419 m². 

Tuy nhiên, việc xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam nói chung và tỉnh Lâm Đồng nói riêng trong những tháng đầu năm 2025 đang đối mặt với một số khó khăn, chủ yếu liên quan đến rào cản kỹ thuật về dư lượng kim loại nặng (đặc biệt là Cadimi và chất vàng O) vượt ngưỡng quy định của nước nhập khẩu.

Toàn tỉnh đã hình thành 35 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm sầu riên, nhằm đảm bảo chất lượng trong sản xuất. 

Hiện nay, sầu riêng của tỉnh Lâm Đồng đang chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch. Tỉnh đặc biệt quan tâm đến việc đảm bảo tuân thủ các quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của nước nhập khẩu, nhằm tránh nguy cơ bị áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn. Trước thực tế này, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh yêu cầu các địa phương cần tăng cường hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, hợp tác xã liên kết với nông dân xây dựng mã số vùng trồng tại địa phương; thực hiện tốt công tác quản lý và tuyên truyền áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất sầu riêng đảm bảo năng suất và chất lượng, nhất là đối với sản lượng sầu riêng xuất khẩu.

Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ quy trình sản xuất tại các vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số vùng trồng tại địa phương.  Hạn chế sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có chứa Cadimi và đảm bảo thời gian cách ly trước khi thu hoạch; không sử dụng chất vàng O trong sơ chế, bảo quản sản phẩm sầu riêng.  các vùng trồng tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất, theo dõi, giám sát và xử lý các loại sâu bệnh hại theo đúng quy trình; thường xuyên chủ động phân tích để kiểm soát chặt chẽ các đối tượng kiểm dịch thực vật, kim loại nặng Cadmi và chì; chỉ tiêu an toàn thực phẩm tại các vùng trồng, cơ sở đóng gói nhằm đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu.

Cơ sở đóng gói cần xây dựng và thực hiện nghiêm quy trình đóng gói theo nguyên tắc một chiều, truy xuất nguồn gốc, đầu tư trang bị để thực hiện các biện pháp kỹ thuật nhằm đáp ứng quy định của nước nhập khẩu. Các doanh nghiệp xuất khẩu cần tổ chức liên kết theo chuỗi sản xuất, tiêu thụ sầu riêng theo đúng quy trình như: Thông tin công khai tình trạng phê duyệt mã số, kế hoạch thu mua và xuất khẩu cho nông hộ liên kết. Ngược lại, người dân phải đồng hành cùng doanh nghiệp, tuân thủ quy trình canh tác sầu riêng an toàn, thu hoạch đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu và không vì vụ lợi phá vỡ liên kết với các doanh nghiệp nhằm tạo tính ổn định, bền vững, lâu dài theo chuỗi giá trị.

Cơ sở đóng gói cần thực hiện nghiêm quy trình đóng gói nhằm đáp ứng quy định của nước nhập khẩu. 

Trước đó, UBND tỉnh Lâm Đồng có văn bản đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ địa phương kiểm soát chất lượng sầu riêng phục vụ xuất khẩu, nhất là đối với các khâu kiểm nghiệm phân tích, lấy mẫu hiện đang gây nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp.

Thời gian qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tăng cường công tác tuyên truyền hướng dẫn cho các tổ chức, cá nhân áp dụng các quy trình kỹ thuật canh tác, biện pháp sau thu hoạch phù hợp, đáp ứng các yêu cầu của Trung Quốc cũng như thực hiện chặt chẽ công tác giám sát các vùng trồng, đã thực hiện lấy 759 mẫu sầu riêng từ năm 2023 tới hết năm 2024.

Tuy nhiên, hiện nay, các đơn vị kiểm nghiệm được chỉ định trong nước đang tạm dừng tiếp nhận mẫu phân tích. Trong khi đó, trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng chưa có đơn vị nào đáp ứng được việc phân tích chỉ tiêu an toàn thực phẩm đối với sầu riêng để xuất khẩu, đặc biệt là Auramine O (chất vàng O) để đáp ứng nhu cầu phân tích các chỉ tiêu kim loại nặng và chất vàng O trong sản phẩm sầu riêng phục vụ cho việc xuất khẩu theo yêu cầu của các nước nhập khẩu. 

Các đơn vị, cá nhân của tỉnh phải gửi mẫu về TP.HCM hoặc Hà Nội, Đà Nẵng gây tốn kém về chi phí và kéo dài thời gian chờ đợi kết quả phân tích, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của các cơ sở cũng như việc chỉ đạo sản xuất, xử lý các vi phạm trong thanh kiểm tra của các cơ quan chức năng. 

Nhằm tăng cường công tác quản lý chất lượng sản phẩm sầu riêng đảm bảo việc tiêu thụ ổn định cho người dân, gia tăng giá trị xuất khẩu, UBND tỉnh Lâm Đồng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Chỉ đạo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cử các Trung tâm phân tích trực thuộc đã được Trung Quốc và Việt Nam chỉ định hỗ trợ cho tỉnh Lâm Đồng thực hiện kiểm tra đối với các sản phẩm sầu riêng để phục vụ xuất khẩu đặc biệt là cho niên vụ 2025; nghiên cứu thành lập chi nhánh của các đơn vị phân tích đặt tại Lâm Đồng để thuận tiện cho công tác lấy mẫu, phân tích.

Hỗ trợ, hướng dẫn tỉnh Lâm Đồng thực hiện các thủ tục để có đơn vị tại tỉnh Lâm Đồng được Việt Nam và Trung Quốc chỉ định phân tích các sản phẩm xuất khẩu, ưu tiên đối với sản phẩm sầu riêng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Hướng dẫn phương pháp xác định nguyên nhân và biện pháp phòng tránh, khắc phục sầu riêng bị nhiễm kim loại nặng Cadimi. Chỉ đạo các đơn vị chuyên môn nghiên cứu xác định, hướng dẫn hoạt chất được phép sử dụng để xử lý sau thu hoạch, bảo quản sầu riêng và các giải pháp công nghệ sau thu hoạch tiên tiến để bảo quản sầu riêng và các sản phẩm trái cây khác./.

Thu Hoài