Kiểm dịch nghiêm ngặt vùng trồng thanh nhãn, mở rộng thị trường xuất khẩu

TMO - Siết chặt kiểm dịch thực vật tại vùng trồng được xem là giải pháp trọng tâm để TP. Cần Thơ nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh cho trái thanh nhãn trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, các địa phương đẩy mạnh quản lý mã số vùng trồng, giám sát quy trình sản xuất tạo nền tảng vững chắc để mở rộng thị trường xuất khẩu cho loại trái cây đặc sản này.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ, địa phương hiện có trên 26.000 ha trồng cây ăn trái; trong đó, hơn 10% là diện tích nhãn (chủ yếu là nhãn ido, thanh nhãn). Nhãn ido và thanh nhãn ở Cần Thơ hiện đã được xuất khẩu sang một số quốc gia như: Hoa Kỳ, Australia, Trung Quốc...

Trái cây của Cần Thơ vào được các thị trường khó tính nhờ áp dụng quy trình canh tác bền vững, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap; liên kết để tạo ra vùng chuyên canh nhằm đáp ứng yêu cầu của các nước nhập khẩu về truy xuất nguồn gốc, chất lượng sản phẩm. Để thanh nhãn thuận đường xuất khẩu sang các thị trường khó tính, việc kiểm dịch thực vật không chỉ diễn ra ở cửa khẩu mà cần siết chặt ngay từ vùng trồng.

Hiện toàn Thành phố có hơn 2.600 ha trồng nhãn, trong đó thanh nhãn chiếm hơn 400 ha, chủ yếu tập trung tại huyện Cờ Đỏ với hơn 330 ha. Đáng chú ý, 115 ha tại đây đã được cấp 33 mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Hoa Kỳ và Australia. Để giữ vững lợi thế cạnh tranh, trái thanh nhãn Cần Thơ phải tuân thủ quy trình canh tác nghiêm ngặt và kiểm soát chặt chẽ các đối tượng thuộc diện phải kiểm dịch thực vật phổ biến như ruồi đục quả, rệp sáp, sâu đục thân.

Thanh nhãn với ưu điểm vượt trội là trái to, vỏ mỏng, cơm dày, vị ngọt thanh và ít nước đang ngày càng khẳng định vị thế là một trong những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của vùng ĐBSCL. TP Cần Thơ là địa phương có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp để phát triển giống nhãn này.

Lãnh đạo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh, việc kiểm soát hiệu quả sinh vật gây hại không chỉ giúp bảo vệ vườn cây mà còn góp phần đảm bảo dư lượng thuốc bảo vệ thực vật ở mức thấp, đáp ứng yêu cầu kiểm dịch nghiêm ngặt từ các nước nhập khẩu. Bên cạnh đó, việc liên kết sản xuất chặt chẽ giữa nhà vườn, HTX và doanh nghiệp là yếu tố then chốt để đảm bảo đầu ra và nguồn nguyên liệu đạt chất lượng cho xuất khẩu.

Theo đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ, các vùng trồng thanh nhãn cần có sổ tay hướng dẫn sản xuất theo hướng VietGAP, sổ nhật ký canh tác, sổ ghi chép nhật ký bán hàng, lưu trữ các hồ sơ hợp đồng, ủy quyền xuất khẩu để truy xuất nguồn gốc. Các thị trường như Hoa Kỳ, Australia hay châu Âu đều có yêu cầu rất cao trong kiểm dịch thực vật.

Khi xuất khẩu thanh nhãn sang thị trường Hoa Kỳ và Australia, cơ quan kiểm dịch các nước này sẽ lấy tối thiểu 100 trái từ 5 thùng hàng để kiểm tra. Chỉ cần phát hiện một ấu trùng ruồi đục trái, toàn bộ lô hàng sẽ bị từ chối. Thống kê cho thấy, vi phạm kiểm dịch phổ biến nhất trên trái thanh nhãn là ruồi đục trái, chiếm tới 50% số cảnh báo, kế đến là sâu đục cuống trái với 40%.

Kiểm dịch chặt chẽ chất lượng thanh nhãn tạo điều kiện thuận lợi trong xuất khẩu, mở rộng thị trường tiêu thụ. 

Các đối tượng khác như rệp sáp, rệp vảy, nhện, ốc… tuy chỉ chiếm dưới 10% số cảnh báo nhưng nếu bị phát hiện, lô hàng cũng không được chấp nhận. Riêng tại thị trường châu Âu, các yêu cầu kiểm dịch thực vật còn nghiêm ngặt hơn khi yêu cầu vùng trồng không được nhiễm ruồi đục trái trong vòng 3 tháng mới được phép xuất khẩu.

Do đó, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ khuyến cáo các vùng trồng cần chủ động kiểm soát dịch hại ngay tại vườn. Cụ thể, khuyến khích nhà vườn ứng dụng mô hình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) để bảo tồn thiên địch và hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Ưu tiên bón phân cân đối, sử dụng phân bón hữu cơ.

Đồng thời, bà con cần vệ sinh vườn thường xuyên, thu dọn và tiêu hủy tàn dư thực vật. Quan trọng nhất là thu thập những trái bị ruồi đục, chôn sâu ít nhất 30cm để tiêu diệt. Tỉa cành thông thoáng để hạn chế các đối tượng kiểm dịch trú ngụ và giúp cây khỏe. Ngoài ra, nhà vườn có thể sử dụng các loại bẫy khi mật số ruồi lên quá cao, treo ở nơi thoáng mát, xung quanh bên ngoài vườn để dẫn dụ ruồi đi ra khỏi vườn.

Trong trường hợp cần thiết phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, nhà vườn cần lưu ý phải có kho chứa vật tư nông nghiệp phù hợp, không sử dụng thuốc cấm, ngoài danh mục, tuân thủ thời gian cách ly thuốc và ghi chép nhật ký sản xuất đầy đủ.

Công tác kiểm dịch nghiêm ngặt tại vùng trồng thanh nhãn không chỉ là yêu cầu bắt buộc trong quy trình xuất khẩu nông sản mà còn là yếu tố then chốt giúp thanh nhãn của TP.Cần Thơ nâng cao chất lượng và vị thế trên thị trường quốc tế. Thông qua quản lý chặt chẽ mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và áp dụng các biện pháp canh tác an toàn, các địa phương đã từng bước chuẩn hóa sản xuất theo hướng đáp ứng tiêu chuẩn của những thị trường khó tính như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và EU.

Đây cũng là cơ sở để các doanh nghiệp yên tâm thu mua, chế biến và ký kết các đơn hàng xuất khẩu dài hạn. Tuy nhiên, để duy trì và phát triển bền vững, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã và cơ quan chức năng trong việc duy trì vùng trồng đạt chuẩn, kiểm soát dịch hại, cũng như tuân thủ quy định về cách ly thực vật. Chỉ khi đảm bảo các yêu cầu kiểm dịch ngay từ đầu chuỗi sản xuất, thanh nhãn mới có thể thuận lợi thâm nhập sâu vào các thị trường tiềm năng, góp phần gia tăng giá trị xuất khẩu và cải thiện thu nhập cho người trồng.

Ngọc Thuỷ