TMO - Trong năm 2026, tỉnh Gia Lai tiếp tục phát triển các mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã hoạt động hiệu quả gắn với tiềm năng và các sản phẩm chủ lực của địa phương. Phát triển các hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với liên kết và tiêu thụ sản phẩm, trở thành kiểu mẫu để nhân rộng mô hình.

Những năm gần đây, cùng với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, tỉnh Gia Lai cũng chú trọng thúc đẩy kinh tế tập thể đặc biệt lại các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp nhằm khai thác hiệu quả lợi thế địa phương trong phát triển kinh tế. Đến nay, toàn tỉnh có 590 HTX nông nghiệp hoạt động chủ yếu là thực hiện dịch vụ cơ bản, thiết yếu phục vụ sản xuất nông nghiệp cho thành viên HTX như: Dịch vụ thủy sản, cung ứng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, chăn nuôi gia súc, trồng và chăm sóc tiêu, cà phê, sâm, nhãn hương chi, các loại cây ăn quả...

Các HTX thực hiện tiêu thụ, liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm cho thành viên với 2 hình thức: Liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ và tự tiêu thụ với các sản phẩm lúa giống, lúa thương phẩm, lạc, rau, quả,… Cùng với tái cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp, các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể (KTTT), HTX đã thúc đẩy kinh tế hợp tác của tỉnh có bước phát triển, nội dung phương thức hoạt động HTX từng bước được đổi mới, đa dạng về ngành nghề và quy mô tổ chức sản xuất kinh doanh.

Trên địa bàn tỉnh có 101 HTX tham gia chuỗi liên kết sản xuất các loại cây trồng. Một số mô hình HTX liên kết tổ chức sản xuất bước đầu mang lại hiệu quả. Thông qua hoạt động liên doanh, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, các HTX đã thể hiện được vai trò cầu nối, tạo điều kiện cho các thành viên, hộ nông dân chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất.

Toàn tỉnh có 77 HTX ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp như áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm, tưới tự động, tưới nhỏ giọt, công nghệ nhà lưới, nhà màng, bảo quản nông sản lạnh nhanh, cấp đông sản phẩm, công nghệ sinh học trong xử lý chất thải chăn nuôi, áp dụng dây chuyền chế biến, đóng gói.

Ngoài ra, có 6 HTX được cấp mã vùng trồng: HTX sản xuất, thương mại, dịch vụ, du lịch nông nghiệp Ia Mơ Nông (Sầu riêng); HTX Sản xuất và Dịch vụ nông nghiệp Liên Kết (Sầu riêng); HTX chia sẻ nông nghiệp Tây Nguyên (Khoai lang); HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm Gia Lai (Chanh dây); HTXnông nghiệp cây ăn trái Tây Nguyên (Chanh dây) và HTX hữu cơ sầu riêng Ia Phìn (Sầu riêng) được cấp mã số vùng trồng xuất khẩu, chủ yếu trái cây xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Hoa Kỳ.

Chất lượng nông sản tại các HTX đang ngày càng được nâng cao (Ảnh: ND).

Trên cơ sở thế mạnh của từng vùng, những năm gần đây, các doanh nghiệp, HTX và bà con nông dân đã chú trọng đầu tư mở rộng diện tích cây trồng theo hướng thâm canh tăng năng suất, chất lượng nông sản, đặc biệt là sản xuất theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ… gắn với truy xuất nguồn gốc và các nhà máy sơ chế, chế biến.

Theo đại diện HTX Dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Hòa (xã Chư Păh): Năm 2024, Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với HTX triển khai mô hình trồng cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP với diện tích 10 ha. Trong quá trình thực hiện, các hộ dân được hướng dẫn quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, có sổ nhật ký theo dõi, thời gian cách ly an toàn, cách nhận biết sản phẩm chanh dây đủ tiêu chuẩn xuất khẩu. Qua đó, người dân và các thành viên tham gia mô hình tiếp cận quy trình sản xuất chanh dây bền vững.

Trước yêu cầu của thị trường tiêu thụ các loại nông sản như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, chanh dây trong nước và thế giới ngày càng khắt khe theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ... HTX đã chủ động liên kết với các doanh nghiệp sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn 4C, chanh dây VietGAP…; xây dựng mã số vùng trồng sầu riêng cung cấp cho các doanh nghiệp xuất khẩu để nâng cao giá trị và hiệu quả kinh tế.

Còn tại HTX Vinh Phát (xã Ia Le): Những năm đầu mới đi vào hoạt động, HTX liên kết sản xuất, cung ứng dê và bò giống chất lượng cao cho người dân để phát triển chăn nuôi. Gần đây, HTX còn liên kết với doanh nghiệp trồng bắp lấy giống. Mối liên kết này mở ra hướng phát triển mới nhằm nâng cao thu nhập cho các thành viên và người dân các địa phương lân cận...

Theo định hướng về phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã năm 2026, tỉnh Gia Lai tiếp tục phát triển các mô hình KTTT, HTX HTX bền vững hoạt động hiệu quả gắn với tiềm năng, thế mạnh và các sản phẩm chủ lực của địa phương. Tập trung phát triển nâng cao chất lượng các HTX trọng điểm, các HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với liên kết và tiêu thụ sản phẩm, trở thành kiểu mẫu để nhân rộng mô hình; phát huy hiệu quả trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và cải thiện đời sống thành viên; phát triển thành viên thông qua thu hút ngày càng nhiều người dân, hộ kinh tế cá thể và tổ chức tham gia KTTT, HTX.

Mở rộng liên kết, hợp tác nhằm khai thác có hiệu quả nguồn lực hiện có. Khuyến khích thành lập HTX kiểu mới phù hợp với phát triển du lịch, vùng nguyên liệu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Thúc đẩy và tạo điều kiện để các HTX phát triển liên kết hình thành chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa góp phần tích cực phát triển kinh tế - xã hội. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp, phấn đấu đến cuối năm 2026 cả tỉnh đạt 15% trở lên HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và tiêu thụ nông sản.

Để đạt được những mục tiêu đề ra, tỉnh sẽ triển khai có hiệu quả chính sách ưu đãi về đất đai đối với HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp; tạo điều kiện thuận lợi cho HTX thuê đất ổn định, lâu dài, phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Nghiên cứu cơ chế, chính sách khuyến khích nông nghiệp tập trung, tích tụ đất đai; hình thành vùng nguyên liệu tập trung, quy mô đủ lớn, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Thông qua các chương trình, mô hình, dự án của các cấp để tạo điều kiện cho các HTX đầu tư hiện đại hóa trang thiết bị để tiếp cận, chuyển giao, tiếp nhận khoa học, kỹ thuật mới, tiên tiến vào sản xuất, nhất là công nghệ liên quan tới quy trình sản xuất giống, công nghệ về sơ chế, bảo quản, chế biến nông sản, tạo bước đột phá về năng suất, chất lượng sản phẩm; đồng thời khuyến khích các HTX chủ động học hỏi, áp dụng các tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất, thực hiện sản xuất theo quy trình GAP.

Tỉnh Gia Lai sẽ hỗ trợ các HTX tiếp cận công nghệ trong sơ chế, chế biến nông sản.

Hỗ trợ xúc tiến thương mại và tiêu thụ thông qua hỗ trợ thiết kế logo, bao bì và các ấn phẩm quảng bá khác giúp các HTX có được nhãn hiệu hàng hóa uy tín, có vị thế vững chắc trên thị trường để mở rộng thị trường. Hỗ trợ đưa HTX, tổ hợp tác tham gia các hội chợ, hội thi, triển lãm để quảng bá và đưa sản phẩm đến nhiều đối tượng tiêu dùng.

Đẩy mạnh liên kết, đặc biệt là liên kết chuỗi giữa HTX với doanh nghiệp và nông dân, trong đó HTX làm nòng cốt để tổ chức thực hiện liên kết. Triển khai, hướng dẫn, hỗ trợ các HTX xây dựng kế hoạch liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm các thành viên; Ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, chế biến nông sản; Hướng dẫn đăng ký nhãn hiệu hàng hóa, truy xuất nguồn gốc đối với nông sản chủ lực tại địa phương.

Khuyến khích HTX nông nghiệp phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, trong đó tập trung phát triển các ngành hàng, sản phẩm và ưu tiên thực hiện hỗ trợ theo Nghị định số 98/2018/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp.../.

Lê Mạnh