Định danh nông sản, mở đường cho xuất khẩu chính ngạch

TMO - Những năm qua, tỉnh Đắk Nông đã nỗ lực thực hiện cấp, quản lý hiệu quả mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đối với các sản phẩm nông sản chủ lực của tỉnh để mở đường xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc và các nước trong khu vực, nâng cao hiệu quả sản xuất, giá trị kinh tế.

Mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói là mã số định danh cho một vùng trồng hoặc cơ sở đóng gói nhằm theo dõi và kiểm soát tình hình sản xuất, sơ chế đóng gói, kiểm soát chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm cây trồng. Đây cũng là điều kiện bắt buộc để sản phẩm nông sản được xuất khẩu theo đường chính ngạch.

Trong những năm qua, việc xuất khẩu nông sản đang ở mức tăng trưởng cao. Do vậy, nếu muốn duy trì, giữ vững được đà tăng trưởng cũng như tiếp tục phát triển trong thời gian tới, việc cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đảm bảo chất lượng, đặc biệt là duy trì tất cả các điều kiện để đáp ứng theo quy định trong các Nghị định thư cũng như văn bản cam kết giữa Việt Nam và các nước là hết sức quan trọng.

Đắk Nông có tổng diện tích tự nhiên 650.926,92 ha, trong đó diện tích đất sản xuất nông nghiệp 378.286,18 ngàn ha Toàn tỉnh có trên 130 chủng loại cây trồng, vật nuôi khác nhau; trong đó, tỉnh đã xác định được 04 sản phẩm chủ lực cấp tỉnh (cà phê, hồ tiêu, cao su, điều) và 19 sản phẩm tiềm năng, thế mạnh của địa phương. Cùng với các tỉnh ở vùng Tây Nguyên được mệnh danh là thủ phủ của cả nước về sản xuất cà phê và hồ tiêu; trong đó, Đắk Nông chiếm gần 19% sản lượng cà phê và khoảng 27% sản lượng hồ tiêu của vùng và của cả nước.

Hiện nay, thị trường tiêu thụ nông sản đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm và nguồn gốc sản phẩm. Theo đó, yêu cầu về vùng trồng cho các loại hàng hóa được đăng ký và kiểm soát là điều kiện tiên quyết đầu tiên, cần thiết để đáp ứng yêu cầu của thị trường về truy xuất nguồn gốc nông sản, gắn chặt sản xuất theo quy trình, tiêu chuẩn nhất định, giúp nông dân ý thức được vấn đề sản xuất sản phẩm chất lượng và nâng cao giá trị.

Toàn tỉnh có 24 mã vùng trồng sầu riêng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Ảnh: BĐN

Theo Sở NN&PTNT Đắk Nông, năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, tỉnh Đắk Nông đạt được nhiều kết quả tích cực trong hoạt động cấp mã vùng trồng, cơ sở đóng gói nông sản xuất khẩu. Đây là kết quả của sự nỗ lực lớn từ chính các chủ thể sản xuất, nhất là sự đổi mới mạnh mẽ trong tư duy kinh tế nông nghiệp. Đến tháng 8/2023, tỉnh có 47 mã số, trong đó 37 mã vùng trồng, 10 mã cơ sở đóng gói. Toàn tỉnh có 24 mã vùng trồng sầu riêng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Tổng diện tích các vùng trồng này đạt trên 644 ha. Số lượng diện tích được cấp mã vùng trồng, sản xuất đảm bao tiêu chuẩn an toàn VietGAP, GlobalGAP còn thấp so với tổng diện tích toàn tỉnh.

Hiện tỉnh Đắk Nông tập trung thúc đẩy phát triển bền vững với việc thực hiện quy hoạch vùng trồng sầu riêng; tăng cường thiết lập và quản lý mã số vùng trồng thực chất, giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định. Người trồng sầu riêng phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất; xây dựng phát triển chuỗi liên kết sản xuất. Yêu cầu cho một vùng trồng sầu riêng tối thiểu là 10 ha, trong khi diện tích canh tác hiện nay tại địa phương vẫn còn ở quy mô nhỏ, chưa có nhiều trang trại lớn tập trung, để thiết lập một vùng trồng cần khoảng từ 10-50 nông dân đồng thuận tham gia liên kết và canh tác chung một quy trình kỹ thuật. Do vậy, nông dân khi phát triển sầu riêng cần triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp kỹ thuật tại vùng trồng đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu.

Thời gian tới, Đắk Nông hướng đến mục tiêu: Nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm, tăng cường năng lực quản lý; kiểm tra, đánh giá, giám sát, kiểm soát chất lượng nông sản tại các vùng trồng, phục vụ truy xuất, nguồn gốc nông sản. Tỉnh thiết lập mã số vùng trồng cho các loại cây trồng chủ lực, thế mạnh, tính cạnh tranh cao. Tỉnh nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp, HTX sản xuất nông nghiệp trong việc tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc.

Đắk Nông hướng đến mục tiêu đến năm 2030, triển khai cấp khoảng 648 mã số cho các cây trồng chủ lực. 

Cụ thể, Đắk Nông hướng đến một số mục tiêu chính gồm: Đến năm 2030, triển khai cấp khoảng 648 mã số cho các cây trồng chủ lực, thế mạnh của tỉnh và địa phương, với tổng diện tích trên 9.900 ha. Trong đó, ưu tiên cấp 148 mã cho vùng sản xuất nông sản thuộc quy hoạch các vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, vùng nguyên liệu với diện tích trên 7.400 ha. Ngoài ra, cấp khoảng 500 mã số vùng trồng cho các tổ chức, cá nhân đăng ký hồ sơ với diện tích khoảng 2.500 ha trên tất cả các loại cây trồng tại địa phương.

Cả nước đã có 6.883 mã số vùng trồng và 1.588 mã số cơ sở đóng gói cho 24 sản phẩm nông sản được cấp. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực đó, khi nhìn thẳng vào sự thật có thể thấy, qua quá trình kiểm tra, đánh giá của các cơ quan kiểm định thực vật tại cửa khẩu cũng như các đoàn kiểm tra, đánh giá của Cục Bảo vệ thực vật và qua thông báo vi phạm của các nước nhập khẩu những vi phạm không tuân thủ về kiểm dịch thực vật có chiều hướng gia tăng. Từ năm 2021 đến tháng 7/2023, Cục Bảo vệ Thực vật nhận được hơn 100 cảnh báo về các lô hàng xuất khẩu không đáp ứng cầu vệ sinh an toàn thực phẩm... Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã chỉ đạo các cơ quan trực thuộc Bộ tiếp tục đàm phán để mở rộng thị trường xuất khẩu và để được các nước nhập khẩu cấp thêm các mã số mới cho hàng nông sản Việt Nam.

Cục Bảo vệ thực vật, Cục Trồng trọt chủ trì, phối hợp với các địa phương hướng dẫn, tập huấn chuyên môn cho người dân, doanh nghiệp về các quy định của nước nhập khẩu. Cục Bảo vệ thực vật tăng cường hướng dẫn, giám sát, kiểm tra việc cấp, quản lý và sử dụng mã số tại các địa phương; phối hợp với các bộ, ngành và địa phương trong thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Đồng thời, chỉ đạo các đơn vị kiểm dịch thực vật tại cửa khẩu tăng cường kiểm tra, kiểm soát hàng hóa và thông tin về vùng trồng, cơ sở đóng gói liên quan tới lô hàng; phát hiện, xử lý nghiêm và tuyệt đối không cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật cho các lô hàng không tuân thủ quy định.

Các tỉnh, thành phố rà soát các vùng trồng đã cấp mã số, không cấp mã số cho các vùng trồng nằm trong diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ (trừ trường hợp cây dược liệu dưới tán rừng theo quy định của pháp luật)… hoặc những vùng có nguy cơ sạt lở; tổ chức tốt chuỗi liên kết sản xuất thực chất từ vùng trồng, cơ sở đóng gói, cơ sở xử lý kiểm dịch thực vật, doanh nghiệp xuất khẩu nhằm tạo ra sản phẩm chất lượng đáp ứng các tiêu chuẩn về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm theo yêu cầu của nước nhập khẩu.

Trần Nam