Điện Biên: Tập trung đánh giá, nâng cao chất lượng nông sản OCOP

TMO - Hiện nay, tỉnh Điện Biên tiếp tục đẩy mạnh công tác đánh giá  chứng nhận lại xếp hạng và nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP, coi đây là giải pháp quan trọng để gia tăng giá trị nông sản địa phương.

Nhằm nâng tầm nông sản đặc trưng, Điện Biên tập trung rà soát, kiểm định chất lượng và hỗ trợ hoàn thiện các sản phẩm OCOP. Bằng việc gắn kết sản xuất với nhu cầu thị trường, tỉnh không chỉ tạo lợi thế cạnh tranh cho nông sản mà còn góp phần nâng cao thu nhập, ổn định đời sống người dân vùng cao. Sau 7 năm thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), Điện Biên đã có 138 sản phẩm tiêu biểu được công nhận đạt tiêu chuẩn 3 sao, 4 sao.

Tuy nhiên, nhiều sản phẩm đến nay hết hiệu lực công nhận nhưng không ít chủ thể chưa quan tâm đúng mức tới việc đánh giá, công nhận lại sản phẩm OCOP. Điều này không chỉ khiến một số sản phẩm đứng trước nguy cơ mất “giấy thông hành” trên thị trường, mà còn làm giảm sức cạnh tranh và uy tín thương hiệu địa phương. Trong tổng số 138 sản phẩm OCOP (thuộc 88 chủ thể) có 5 sản phẩm 4 sao và 133 sản phẩm 3 sao.

Việc được chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP mang lại nhiều lợi ích với chủ thể, như: Tạo dựng niềm tin đối với người tiêu dùng, nâng cao giá trị thương hiệu và mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Không ít sản phẩm từng chỉ được tiêu thụ quanh quẩn phạm vi địa phương, sau khi có “sao” đã xuất hiện ở các siêu thị lớn, tham gia hội chợ thương mại, thậm chí vươn tới những tỉnh, thành khác.

Theo quy định giấy chứng nhận sản phẩm OCOP đạt từ 3 - 5 sao có giá trị trong thời hạn 36 tháng. Sau thời gian trên, để tiếp tục được sử dụng logo OCOP có gắn sao, các chủ thể sản xuất thực hiện đăng ký đánh giá, phân hạng lại theo Quyết định số 148/QĐ-TTg ngày 24/2/2023 và Quyết định số 1489/QĐ-TTg ngày 6/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, đến nay có những sản phẩm đã hết thời gian quy định, nhưng các chủ thể, nhất là chủ thể cá nhân chưa hoàn thiện hồ sơ, thủ tục đăng ký chứng nhận lại sản phẩm OCOP.

Thực tế, theo chia sẻ của một số HTX đã có sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3 sao từ cuối năm 2019, đến năm 2024 đã hết hiệu lực, nhưng chủ thể không nộp hồ sơ xét công nhận lại.

Nguyên nhân do thị trường tiêu thụ sản phẩm sau khi được công nhận sản phẩm OCOP so với trước khi được công nhận không mở rộng và tăng về số lượng, nên sau khi hết thời hạn chứng nhận lần đầu, HTX hoặc các chủ thể này không hoàn thiện hồ sơ để công nhận lại.

Do sản phẩm đã được nhiều người biết đến, nên dù không sử dụng logo OCOP thì đơn đặt hàng vẫn đều như trước. Chính vì thế, việc đầu tư hàng chục triệu đồng hoàn thiện hồ sơ, thủ tục tái chứng nhận được cho là không cần thiết.

Được biết, năm 2024, toàn tỉnh Điện Biên có 35 sản phẩm OCOP hết thời gian chứng nhận cần phải đăng ký lại (đều là sản phẩm 3 sao), nhưng chỉ 16 sản phẩm được chủ thể hoàn thiện hồ sơ công nhận lại (trong đó 13 sản phẩm được chứng nhận lại lần 2). Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy như: Sản phẩm mất đi lợi thế cạnh tranh; thương hiệu địa phương thiếu sự bảo chứng cần thiết để vươn xa và quan trọng hơn, tính bền vững của chương trình OCOP...

Các chủ thể, HTX tại Điện Biên cần quan tâm đến việc hoàn thiện hồ sơ, thủ tục tái chứng nhận sản phẩm OCOP. (Ảnh minh hoạ: NH). 

Lý do không tham gia công nhận lại sản phẩm OCOP được các chủ thể đưa ra đó là khó khăn, hạn chế và tiêu chuẩn khắt khe của tiêu chí sản phẩm OCOP mới.Trong khi đó, hầu hết chủ thể sản xuất sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh đều có quy mô sản xuất vừa và nhỏ, tiềm lực kinh tế không mạnh nên việc đầu tư, hoàn thiện quy trình đáp ứng các yêu cầu gặp khó khăn.

Ngoài ra, hồ sơ, thủ tục tái chứng nhận OCOP mất nhiều thời gian, công sức và chi phí, trong khi việc được công nhận tiêu chuẩn OCOP 3 sao không mang lại sự đột phá nhiều cho sản phẩm. Vì vậy, nhiều chủ thể nỗ lực chuyển hạng lên 4 sao thay vì làm hồ sơ, thủ tục công nhận lại 3 sao.

Tính đến hết năm 2025, toàn tỉnh Điện Biên có 14 sản phẩm OCOP được chứng nhận năm 2022 (12 sản phẩm được xếp hạng 3 sao và 2 sản phẩm được xếp hạng 4 sao) sẽ hết hiệu lực. Nhằm quản lý hiệu quả và thúc đẩy phát triển sản phẩm OCOP đã được chứng nhận (mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng, nâng hạng sao...), Sở Nông nghiệp và Môi trường thông báo và yêu cầu các chủ thể khẩn trương chuẩn bị, hoàn thiện và nộp hồ sơ đề nghị công nhận lại sản phẩm OCOP theo quy định.

Việc thực hiện đúng quy định nhằm đảm bảo quá trình chứng nhận được liên tục, không bị gián đoạn và bảo vệ quyền lợi cho các chủ thể. Sở Nông nghiệp và Môi trường Điện Biên cho biết, đến hết ngày 13/1/2026, các sản phẩm được chứng nhận năm 2022 chưa được đánh giá, phân hạng và công nhận lại thì chủ thể phải dừng việc sử dụng nhãn hiệu chứng nhận sản phẩm OCOP (logo OCOP có gắn sao) để in, dán trên bao bì, nhãn mác sản phẩm.

Các cơ quan, đơn vị liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc sử dụng tem chứng nhận sản phẩm OCOP của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh, theo đúng quy định tại Quyết định số 1162/QĐ-VPĐP-OCOP ngày 17/9/2020 của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương. Đồng thời, xem xét thu hồi Giấy chứng nhận OCOP đối với các sản phẩm và chủ thể không đảm bảo điều kiện, không đáp ứng yêu cầu của chương trình.

Việc đánh giá lại và nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP sẽ mở ra hướng đi bền vững cho nông sản Điện Biên. Không chỉ dừng lại ở việc khẳng định thương hiệu địa phương, chương trình OCOP còn góp phần nâng cao giá trị kinh tế, tạo thêm việc làm và cải thiện đời sống cho người dân. Khi các sản phẩm OCOP đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng và mẫu mã, Điện Biên sẽ có cơ hội mở rộng thị trường, đưa nông sản vươn xa, đồng thời xây dựng hình ảnh một địa phương năng động, sáng tạo trong phát triển kinh tế nông nghiệp. Do đó, người dân cũng như các chủ thể cần quan tâm đến việc đánh giá, công nhận lại sản phẩm OCOP để đẩy mạnh tiêu thụ và mở rộng thị trường trên toàn quốc.

Nguyễn Giang