Bảo đảm an toàn vùng nuôi trồng thủy sản trong mùa mưa bão

Thứ sáu, 04/08/2023 14:08

TMO - Trong mùa mưa bão, một trong những mối lo của người nuôi thủy sản là thiệt hại trong nuôi trồng khi xảy ra tình huống thiên tai. Vì vậy ngành Nông nghiệp, các địa phương và nhất là người dân đang tích cực triển khai các biện pháp sẵn sàng ứng phó khi có mưa bão xảy ra, bảo đảm an toàn vùng nuôi thủy sản nhằm giảm thiểu thiệt hại.

Theo Trung tâm Quan trắc môi trường và Bệnh thủy sản miền Bắc, bão lũ tác động trực tiếp đến các hoạt động nuôi trồng thủy sản, gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Những cơn mưa lớn, kéo dài làm thay đổi môi trường nuôi theo chiều hướng xấu. Những sự thay đổi này làm động vật thủy sản giảm sức đề kháng và mẫn cảm hơn với các tác nhân gây bệnh có sẵn trong nước như ký sinh trùng, vi khuẩn, virus..., từ đó dễ dẫn đến dịch bệnh và giảm hiệu quả nuôi thủy sản. Ngoài ra, mưa lũ còn phá hủy các công trình nuôi trồng như bờ ao, lồng bè, đăng chắn..., từ đó làm thất thoát vật nuôi ra ngoài môi trường, gây thiệt hại cho người nuôi.

Theo dự báo của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ tháng 7 - 9/2023, trên khu vực Biển Đông có khoảng 6 - 8 cơn bão, áp thấp nhiệt đới, trong đó có khoảng 2 - 4 cơn bão, áp thấp nhiệt đới có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Từ tháng 10 - 12/2023, có xuất hiện 3 - 5 cơn bão/áp thấp nhiệt đới và có khả năng ảnh hưởng đến khu vực miền Trung. Tổng lượng mưa tại khu vực phía Bắc trong tháng 7 - 9 là từ 70 - 500mm, trong tháng 9 là từ 150 - 500mm, riêng khu vực Vinh - Nghệ An và Huế trong tháng 9 là từ 350 - 500mm.

Để hạn chế thấp nhất tác động bất lợi của mưa lũ gây ra, Chi cục Thủy sản các địa phương khuyến cáo giải pháp đến các cơ sở nuôi thủy sản trên địa bàn cần áp dụng đồng bộ các biện pháp.

Cụ thể, đối với vùng nuôi tôm: Kiểm tra, gia cố, bờ ao, cống lấy nước để hạn chế hư hỏng, sạt lở do mưa lũ làm thất thoát sản phẩm. Đồng thời, có kế hoạch điều tiết nước trong ao nuôi để hạn chế thay đổi độ mặn trong ao nuôi do mưa lớn, cụ thể: Trước khi mưa to cần phải lấy nước có độ mặn thích hợp vào ao, để mực nước trong ao cao nhất. Trong khi mưa nên tránh các hoạt động làm xáo trộn nước trong ao nuôi và sau khi mưa cần nhanh chóng rút bớt nước ở tầng mặt của ao bằng cách tháo các cửa phai của cống thoát.

Các vùng nuôi đất bị chua phèn, rắc vôi quanh bờ ao trước khi mưa phòng nước trôi phèn xuống làm biến động pH ao nuôi. Bước vào mùa mưa lũ, các thông số môi trường sẽ có sự biến động lớn làm cho tôm yếu, giảm sức đề kháng. Do đó, các cơ sở nuôi cần có các biện pháp phòng bệnh, nâng cao sức đề kháng cho tôm bằng cách bổ sung Vitamin C, khoáng vi lượng, men tiêu hóa vào khẩu phần ăn của tôm định kỳ 10 - 15 ngày/đợt, mỗi đợt từ 5 - 7 ngày. Người nuôi cần kiểm tra hoạt động của tôm nuôi và môi trường nước trước và sau mưa để có biện pháp xử lý kịp thời. Chuẩn bị máy phát điện, máy sục khí đề phòng khi điện lưới bị mất. Thu hoạch tôm nuôi đã đạt kích cỡ thương phẩm, không thả giống ở thời điểm này.

Các vùng nuôi trồng thủy sản cần chủ động phương án đảm bảo an toàn với từng đối tượng nuôi trồng trước và trong mùa mưa bão.

Đối với vùng nuôi nhuyễn thể tập trung: Tiến hành kiểm tra, tu bổ lại hệ thống đăng chắn để chống thất thoát ngao khi mực nước dâng cao. Sau mưa lũ, ngao thường tập trung vào các góc đăng, chắn, cần tiến hành san đều ra toàn bãi. Người nuôi theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, mực nước lũ trên các con sông và tình hình mưa lũ trên các phương tiện thông tin đại chúng để chủ động đối phó nhằm bảo vệ ngao một cách có hiệu quả. Không thả giống ở thời điểm mưa lũ.

Đối với lồng bè nuôi trồng thủy sản: Thu hoạch thủy sản nuôi đã đạt kích cỡ thương phẩm hạn chế thiệt hại do mưa bão, lũ lụt gây ra. Kiểm tra và gia cố lại hệ thống dây neo, phao lồng và di chuyển vào khu vực kín gió, có dòng chảy nhẹ để tránh gió bão gây hư hỏng lồng. Trường hợp không di chuyển được lồng, cần hạ lồng xuống thấp để giảm bớt sóng gió; che chắn mặt lồng, bè bằng lưới có kích thước mắt lưới phù hợp để đối tượng thủy sản nuôi không lọt ra ngoài khi có thiên tai.

Thường xuyên vệ sinh lồng sạch sẽ, thông thoáng để thoát nước; bố trí neo đậu tuân thủ nghiêm các yêu cầu về phòng chống bão lụt của cơ quan quản lý địa phương. Người nuôi, tuyệt đối không ở lại lồng bè nuôi trồng thủy sản khi có mưa bão lớn đổ vào nhằm đảm bảo an toàn tính mạng. Theo dõi tình hình mưa bão trên các phương tiện thông tin đại chúng để chủ động đối phó nhằm bảo vệ lồng bè nuôi trồng thủy sản một cách có hiệu quả.

Với vùng nuôi cá trong ao: Kiểm tra và tu bổ lại bờ ao cho chắc chắn, bờ ao phải cao hơn mực nước cao nhất hàng năm 0,5m. Kiểm tra hệ thống xả tràn cho ao nuôi. Chuẩn bị lưới, đăng chắn, cọc tre để cắm khi nước tràn hoặc vỡ bờ tránh thất thoát cá nuôi. Khơi thông dòng chảy ở các sông, mương xung quanh ao để việc thoát nước được dễ dàng. Rải vôi bột xung quanh bờ ao với lượng khảng 10 kg/100m2 để ồn định pH cho ao nuôi có mưa lũ.

Khi mưa lớn kéo dài, nước ao nuôi sẽ bị đục và pH bị giảm đột ngột nên bón vôi cho ao, đầm nuôi với liều lượng 0,7 - 1,0 kg/100 m3nước để ổn định pH nước và làm giảm độ đục của nước ao. Sau mưa lũ, khi phát hiện cây đổ, lá rụng, xác chết gia súc gia cầm ở các khu vực xung quanh đổ xuống ao cần thu gom, loại bỏ ra khỏi ao, tránh làm cho môi trường nước bị ô nhiễm. Điều chỉnh lượng thức ăn, hạn chế cho ăn khi có mưa lớn để hạn chế ô nhiễm môi trường, tránh lãng phí.

Ngoài ra, môi trường ao nuôi sẽ có những biến động đột ngột, mưa làm rửa trôi phèn, các chất hữu cơ, độc tố tích tụ từ bờ xuống ao cá làm môi trường nước trong ao cá luôn biến động. Đây là những nguyên nhân làm cho cá dễ mẫn cảm với mầm bệnh, các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng có trong môi trường nước có điều kiện thuật lợi để phát triển và gây bệnh cho cá nuôi. Do đó, cần thực hiện các biện pháp phòng và trị bệnh trong mùa mưa bão, lũ, lụt như bổ sung vitamin vào thức ăn cho cá để tăng cường sức đề kháng. Chủ động xử lý môi trường nước bằng vôi bột với lượng 2 - 3kg/100m3 nước ao hoặc một số hóa chất được phép sử dụng trong nuôi thủy sản như TCCA, BKC, Chlorine… theo đúng liều lượng hướng dẫn của nhà sản xuất để khử trùng nước ao nuôi, phòng bệnh cho thủy sản nuôi.

Đối với vùng cá nuôi lồng trên sông/hồ: Tiến hành thu hoạch khi cá nuôi đạt kích cỡ thương phẩm trước mùa mưa lũ. Kiểm tra lại lồng bè, gia cố lại hệ thống dây neo, phao lồng và di chuyển vào nơi có dòng chảy nhẹ để tránh mưa lũ làm hỏng lồng. Chuẩn bị thuyền máy, phao cứu sinh hỗ trợ khi cần thiết. Mực nước và tốc độ dòng chảy ở các sông, suối sẽ tăng lên khi có mưa lũ. Do đó, ở những nơi có dòng chảy lớn cần dùng tấm chắn, bạt che chắn phía trước lồng nuôi làm giảm dòng chảy trực tiếp vào lồng, ngăn chặn các các vật rắn, gỗ làm hư hỏng lồng gây thất thoát cá ra ngoài.

Tại tỉnh Lạng Sơn, Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết: Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có trên 1.200 ha diện tích nuôi trồng thủy sản, 581 lồng cá, tập trung ở các huyện Văn Quan, Bình Gia, Bắc Sơn, Văn Lãng, Tràng Định. Để chủ động ứng phó cũng như hạn chế thấp nhất rủi ro cho các hộ nuôi thủy sản mùa mưa lũ, trước mùa mưa bão, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã có công văn gửi trung tâm dịch vụ nông nghiệp các huyện về thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn nuôi trồng thủy sản mùa mưa bão, từ đó, trung tâm dịch vụ nông nghiệp các huyện có văn bản gửi đến các xã, thị trấn.

Bên cạnh đó, Trung tâm chỉ đạo cán bộ chuyên môn tại các huyện phối hợp với các xã, thị trấn rà soát ao nuôi, lồng nuôi có nguy cơ xảy ra ngập lụt để tuyên truyền bà con thực hiện biện pháp kỹ thuật bảo đảm an toàn cho diện tích nuôi trồng thủy sản. Bên cạnh đó, Trung tâm cũng khuyến cáo các hộ chăn nuôi cá cần chú ý vệ sinh môi trường nước, vào thời điểm mưa lũ cần bổ sung vitamin C, chế phẩm sinh học vào thức ăn để tăng sức đề kháng cho cá; đối với cá lồng, cần di chuyển lồng cá vào vị trí an toàn; chuẩn bị máy sục để tạo oxy trong trường hợp cần thiết. Người dân cần chủ động theo dõi diễn biến thời tiết để có biện pháp phòng, tránh kịp thời, thu hoạch thủy sản nuôi khi đạt kích cỡ thương phẩm trước khi mưa lũ xảy ra tại những khu vực xung yếu, hay ngập lụt…

Các địa phương chủ động bố trí sản xuất, theo dõi nắm bắt tình hình thời tiết để có phương án đảm bảo an toàn cho các vùng nuôi trồng.

Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Tuyên Quang cho biết, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có trên 3.097 ha diện tích nuôi trồng thủy sản, 2.435 lồng cá, tập trung ở các huyện Na Hang, Chiêm Hóa, Yên Sơn. Để chủ động ứng phó cũng như hạn chế thấp nhất rủi ro cho các hộ nuôi thủy sản mùa mưa lũ, trước mùa mưa bão, Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản đã có công văn gửi các huyện về thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn nuôi trồng thủy sản mùa mưa bão. Bên cạnh đó, Chi cục chỉ đạo cán bộ chuyên môn tại các huyện phối hợp với các xã, thị trấn rà soát ao nuôi, lồng nuôi có nguy cơ xảy ra ngập lụt để tuyên truyền bà con thực hiện biện pháp kỹ thuật bảo đảm an toàn cho diện tích nuôi trồng thủy sản.

Ngành Nông nghiệp khuyến cáo, các hộ nuôi trồng thủy sản thường xuyên kiểm tra ao, hồ, lồng, bè, gia cố lại lưới, hệ thống dây neo, các trang thiết bị bảo đảm an toàn và có biện pháp bảo vệ tránh thất thoát thủy sản. Khi có tin bão, áp thấp nhiệt đới có khả năng ảnh hưởng cần khẩn trương thu hoạch các đối tượng nuôi đã đạt kích thước thương phẩm, di chuyển lồng, bè vào khu vực kín gió, có dòng chảy nhẹ. Trong thời gian bão, áp thấp nhiệt đới cần giảm hoặc dừng cho cá ăn, khi có mưa lớn tiến hành xả nước tầng mặt; sau mưa, bão cần bổ sung khoáng chất, men tiêu hóa cho đối tượng nuôi và sử dụng chế phẩm sinh học cho ao nuôi...

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa chi biết, toàn tỉnh có 4.100 ha nuôi trồng thủy sản, hơn 138 ha nuôi cá lồng trên sông, biển, hồ thủy lợi, thủy điện. Bên cạnh những diện tích được đầu tư hạ tầng kỹ thuật kiên cố, hiện đại, áp dụng những kỹ thuật nuôi trồng tiên tiến thì phần lớn diện tích nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh đang tồn tại theo hướng thâm canh và bán thâm canh, hạ tầng cơ sở chưa đồng bộ nên tiềm ẩn nguy cơ xảy ra sự cố tràn bờ, ngập úng khi có mưa to kéo dài.

Vì vậy, ngay từ đầu mùa mưa bão, hầu hết các địa phương có diện tích nuôi thủy sản trên địa bàn tỉnh cũng đang tích cực triển khai các biện pháp bảo vệ đối tượng nuôi trồng nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại do thời tiết gây ra. Cùng với đó, các huyện, thị xã, thành phố đã tổ chức kiểm kê, rà soát các vùng nuôi trồng thủy sản, hệ thống kênh, trạm bơm tiêu chống úng khu vực nuôi trồng thủy sản nhằm chủ động các biện pháp ứng phó khi có mưa to, bão lớn xảy ra.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cùng các huyện, thị xã, thành phố, kiểm tra hệ thống tiêu thoát nước, hướng dẫn người dân có các biện pháp bảo vệ ao, đầm nuôi thủy sản khi có mưa. Đồng thời, tăng cường hướng dẫn người dân các biện pháp gia cố, bảo vệ bờ, cống... hướng dẫn người nuôi thủy sản thu hoạch trước mùa mưa, lũ nhằm hạn chế thất thoát, thiệt hại kinh tế khi bão, lũ xảy ra; thường xuyên kiểm tra và áp dụng các biện pháp phòng bệnh cho con nuôi thủy sản khi thời tiết thay đổi...