Xây dựng mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu nông sản bền vững

TMO - Để nâng cao giá trị các mặt hàng nông sản chủ lực, Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La phối hợp với các địa phương hỗ trợ các hợp tác xã, doanh nghiệp xây dựng mã số vùng trồng nhằm kiểm soát chất lượng nông sản từ sản xuất đến sơ chế, chế biến, truy xuất nguồn gốc.

Với lợi thế về thổ nhưỡng, khí hậu, Sơn La có điều kiện phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững, đa dạng nông sản giá trị cao. Các cấp, ngành đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, tạo thuận lợi cho người dân.

Theo UBND tỉnh, giai đoạn 2016 - 2025, toàn tỉnh đã chuyển đổi, trồng mới gần 62.000 ha cây ăn quả, nâng diện tích cây ăn quả và sơn tra hiện có lên 85.000 ha; sản lượng quả năm 2025 ước đạt 510.000 tấn; trở thành tỉnh có diện tích cây ăn quả lớn nhất miền Bắc và thứ 2 cả nước. Giá trị sản xuất trên 1 ha trồng cây ăn quả đạt 150-300 triệu đồng/năm; một số mô hình tiêu biểu đạt 400-500 triệu đồng/ha/năm, so với năm 2016 giá trị đã tăng gấp từ 4-10 lần (từ 110-430 triệu đồng/ha).

Toàn tỉnh có 201 chuỗi quả với tổng diện tích hơn 4.500 ha; 335 doanh nghiệp, HTX trồng cây ăn quả với diện tích gần 9.400 ha; có 2.200 ha cây ăn quả áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước; trên 4.750 ha được chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP và tương đương, 31 sản phẩm nông sản, thực phẩm có thương hiệu, trong đó có 14 sản phẩm quả đã được Cục Sở Hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ; được công nhận 9 vùng ứng dụng công nghệ cao cho trồng trọt; có 59 sản phẩm quả được cấp chứng nhận sản phẩm OCOP. 

Sơn La khuyến khích các địa phương đẩy mạnh sản xuất nông sản theo hướng hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao (Ảnh minh họa: HT). 

Các sản phẩm cây ăn quả của tỉnh từng bước tạo dựng thương hiệu trên thị trường trong nước cũng như quốc tế, đã tham gia vào chuỗi giá trị xuất khẩu. Từ năm 2017-2025, đã xuất khẩu quả sang thị trường 15 nước với sản lượng trên 158.000 tấn quả. Bên cạnh đó, tỉnh đã đẩy mạnh thu hút các doanh nghiệp đầu tư các nhà máy chế biến rau, quả. Toàn tỉnh hiện có 560 nhà máy, cơ sở chế biến nông sản, trong đó, 17 nhà máy, 543 cơ sở; trên 2.994 cơ sở sấy long nhãn, nông sản và 40 kho lạnh... 

Những năm qua, để nâng cao giá trị nông sản xuất khẩu tỉnh Sơn La khuyến khích các địa phương đẩy mạnh sản xuất nông sản theo hướng hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao, đáp ứng yêu cầu từ các thị trường xuất khẩu. Tỉnh cũng ban hành nhiều chính sách hỗ trợ để thúc đẩy sản xuất tại các HTX, nông hộ trên địa bàn, qua đó hình thành các vùng trồng nông sản an toàn, gia tăng giá trị xuất khẩu. 

Tại HTX Nông sản bản địa Noọng Piêu, bản Kim Chung, xã Phiêng Khoài hiện đang duy trì và liên kết trồng trên 150 ha mận hậu theo quy trình VietGAP, sản lượng đạt 675 tấn. HTX có 30,5 ha mận được cấp mã vùng trồng xuất khẩu sang EU, New Zealand và Hoa Kỳ. Năm nay, sản lượng cao, giá bán có giảm nhưng HTX vẫn kiên trì áp dụng sản xuất an toàn, nâng chất lượng sản phẩm và xây dựng thành công thương hiệu “Mận Ruby”.  

Dựa trên nền tảng nhãn hiệu “Chè Phổng Lái”, HTX Bình Thuận (xã Phổng Lái) phát triển thương hiệu “Chè Trọng Nguyên - Phổng Lái Thuận Châu”, đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh năm 2019 và được công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia năm 2021. Để giữ vững thương hiệu, HTX hướng dẫn nông dân sản xuất theo hướng hữu cơ, ứng dụng khoa học kỹ thuật, mở rộng vùng nguyên liệu gần 500 ha và liên kết với hơn 400 hộ trồng chè trong và ngoài tỉnh. Mỗi năm, HTX chế biến từ 400-500 tấn chè thành phẩm, xuất khẩu sang thị trường Đài Loan.

Còn tại HTX Sản xuất và chế biến măng sạch Tân Xuân (xã Xuân Nha) được cấp mã số vùng trồng, đã không ngừng mở rộng diện tích trồng và thị trường tiêu thụ. Sau 10 năm hoạt động, HTX đã phát triển 64 ha măng bát độ, liên kết với 4 tổ hợp tác và bao tiêu sản phẩm cho 288 hộ dân, nâng tổng diện tích vùng nguyên liệu lên hơn 147 ha. Năm 2024, HTX xuất khẩu 2,7 tấn măng muối xé sợi sang Đài Loan, 5 tạ măng khô sang Nhật Bản và tiêu thụ hơn 3 tấn măng hữu cơ trong nước... 

Nông sản được kiểm soát chất lượng tạo thuận lợi cho tiêu thụ (Ảnh: HT). 

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La: Để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, Sở đã chỉ đạo giám sát chặt chẽ mã số vùng trồng, phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cơ quan nước nhập khẩu kiểm tra vùng trồng, cơ sở đóng gói khi có yêu cầu. Đồng thời, cập nhật dữ liệu vùng trồng, cơ sở đóng gói lên hệ thống quốc gia, hướng dẫn các chủ thể sử dụng nhật ký điện tử trên nền tảng farmdiary.online để quản lý vùng nguyên liệu theo thời gian thực. Đến nay, toàn tỉnh duy trì 213 mã số vùng trồng với 3.114 ha, 8 mã số cơ sở đóng gói. Các mặt hàng, như: Xoài, nhãn, chè tiếp tục giữ vững thị phần trong và ngoài nước, giá trị gia tăng ổn định. 

Tỉnh Sơn La đặt mục tiêu đến hết năm 2025 sẽ quản lý sản xuất theo mã số vùng trồng khoảng 15.000 ha cây ăn quả, đủ điều kiện xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Australia, Nhật Bản, Trung Quốc… đồng thời, tiếp tục xây dựng, bảo hộ thương hiệu, chỉ dẫn địa lý cho các loại quả đặc sản như nhãn Sông Mã, xoài Yên Châu, mận hậu Mộc Châu, cam Phù Yên; tập trung đẩy mạnh công nghiệp chế biến và logistics; phát triển mô hình nông nghiệp sinh thái, hữu cơ, kết hợp du lịch. 

Qua đó, đến năm 2030 hiện thực hóa mục tiêu xây dựng các vùng nguyên liệu cây ăn quả bền vững, quy mô lớn, sản lượng hàng triệu tấn, trở thành trung tâm chế biến, xuất khẩu rau quả hàng đầu cả nước. Các sản phẩm chủ lực như xoài, nhãn, mận, chanh leo, dứa, cây có múi sẽ tiếp tục được đầu tư đồng bộ từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ...

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cho biết: Để bảo vệ và duy trì mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, các ngành chức năng cần đẩy mạnh tập huấn nhằm tuyên truyền, hướng dẫn các địa phương, cơ sở thực hiện xây dựng vùng trồng đảm bảo cho việc cấp mã. Cần tập trung xây dựng mã số vùng trồng phục vụ tiêu thụ nội địa. Khi đảm bảo hình thành được các chuỗi liên kết, tìm được thị trường thì mở rộng ra xuất khẩu. 

Bên cạnh đó, tiếp tục tham mưu cho tỉnh ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các địa phương hình thành mã vùng trồng. Tăng cường tổ chức liên kết sản xuất cho nông dân tại các vùng trồng được cấp mã số xuất khẩu; chủ động làm tốt công tác vệ sinh vườn trồng, hồ sơ, tài liệu ghi chép toàn bộ quá trình tác động vào vườn trồng, theo dõi việc phát hiện và xử lý các loài sinh vật gây hại tại vườn, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón.../.

Đức Thịnh