Từ non thiêng Yên Tử: Di sản văn hóa thế giới và trách nhiệm gìn giữ giá trị Việt Nam

TMO - Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là một không gian di sản liên hoàn, thống nhất, phản ánh trọn vẹn quá trình hình thành, phát triển và lan tỏa của một hệ giá trị văn hóa-tinh thần đặc sắc của Việt Nam.

Tối 20/12, giữa không gian linh thiêng của non thiêng Yên Tử (phường Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh), Lễ đón nhận Bằng công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản văn hóa thế giới đã diễn ra trang nghiêm, xúc động. Sự kiện không chỉ đánh dấu một cột mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập văn hóa của Việt Nam, mà còn khẳng định tầm vóc, chiều sâu và sức sống bền bỉ của những giá trị văn hóa – tâm linh được hun đúc qua nhiều thế kỷ.

Ông Jonathan Baker, Trưởng đại diện Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa Liên hợp quốc - UNESCO tại Việt Nam, trao tặng bằng công nhận Di sản Văn hóa thế giới Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc. 

Việc buổi lễ được tổ chức đúng vào dịp tưởng niệm 717 năm ngày Phật hoàng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn đã tạo nên chiều sâu đặc biệt về lịch sử và tư tưởng. Tại chính nơi khởi nguồn của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử – dòng Phật giáo mang đậm bản sắc Việt Nam, sự ghi danh của UNESCO cho thấy sự gặp gỡ hài hòa giữa giá trị văn hóa dân tộc và những chuẩn mực chung của nhân loại về hòa bình, nhân văn và phát triển bền vững.

Lễ đón nhận Bằng công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản văn hóa thế giới đã diễn ra trang nghiêm, xúc động. 

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Bùi Văn Khắng khẳng định ý nghĩa đặc biệt của sự kiện khi nhấn mạnh: “Hôm nay, tại non thiêng Yên Tử – nơi hội tụ linh khí đất trời và tinh hoa văn hóa Phật giáo Trúc Lâm Việt Nam – chúng ta long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản văn hóa thế giới”.

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, đây không chỉ là niềm vinh dự của riêng ba địa phương trong vùng di sản mà còn là niềm tự hào chung của cả dân tộc, bởi “đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ đối với tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng, mà còn là niềm tự hào chung của dân tộc Việt Nam”.

Từ góc nhìn quản lý và phát triển, phát biểu của lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đã làm rõ một thông điệp quan trọng: Sự ghi danh của UNESCO không phải là điểm kết thúc, mà là điểm khởi đầu cho một giai đoạn mới với yêu cầu và trách nhiệm cao hơn. Chủ tịch UBND tỉnh thẳng thắn nhìn nhận: “Tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng nhận thức sâu sắc rằng đây vừa là vinh quang, vừa là trọng trách lớn lao”, đồng thời cam kết tổ chức quản lý di sản đúng quy định, bảo đảm vừa bảo tồn nguyên vẹn các giá trị, vừa phát huy hài hòa trong bối cảnh phát triển bền vững.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, đại diện các địa phương có di sản phát biểu tại buổi lễ.  

Đáng chú ý, phát biểu của Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính đã đặt sự kiện trong một chỉnh thể rộng lớn hơn của văn hóa Việt Nam. Phó Thủ tướng khẳng định: “Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là một không gian di sản liên hoàn, thống nhất, phản ánh trọn vẹn quá trình hình thành, phát triển và lan tỏa của một hệ giá trị văn hóa – tinh thần đặc sắc của Việt Nam”. Đây là Di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam, đồng thời là hồ sơ di sản theo chuỗi liên tỉnh đầu tiên được xây dựng và bảo vệ thành công, cho thấy năng lực quản trị di sản ngày càng tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong giai đoạn hậu ghi danh, khi khẳng định: “Chính phủ Việt Nam cam kết bảo vệ nghiêm ngặt tính toàn vẹn, xác thực và giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản; thực hiện quản lý tổng thể, liên ngành, liên vùng, bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn di sản, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế – xã hội bền vững”. Đây là thông điệp nhất quán, thể hiện rõ quan điểm coi bảo tồn di sản không tách rời nhiệm vụ bảo vệ môi trường và phát triển bền vững – một yêu cầu mang tính thời đại.

Bên cạnh đó, gắn bảo tồn di sản với phát triển du lịch văn hóa bền vững, có trách nhiệm, góp phần không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Cũng như tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với di sản; đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện để các địa phương trong vùng di sản, trước hết là Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Các tiết mục văn nghệ được dàn dựng công phu, hoành tráng. 

Từ góc độ quốc tế, ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, đánh giá cao nỗ lực bền bỉ của Việt Nam trong suốt quá trình xây dựng và bảo vệ hồ sơ di sản. Ông khẳng định: “Sự công nhận này không chỉ tôn vinh những giá trị văn hóa và tinh thần đặc biệt của quần thể di sản, mà còn khẳng định cam kết mạnh mẽ, bền bỉ của Việt Nam trong công tác bảo tồn di sản và thúc đẩy phát triển bền vững”. Theo ông, quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc “không chỉ là những dấu tích của quá khứ, mà là một di sản sống – trung tâm sinh động của đời sống tâm linh và sự tiếp nối văn hóa”.

Nhìn từ Yên Tử, có thể thấy rõ rằng việc được UNESCO ghi danh không chỉ là sự ghi nhận về mặt danh hiệu, mà còn là sự khẳng định giá trị lâu bền của một không gian văn hóa – tâm linh gắn với triết lý sống nhập thế, hòa hợp con người với thiên nhiên. Lễ đón nhận Bằng công nhận Di sản văn hóa thế giới vì thế không chỉ khép lại bằng niềm tự hào, mà còn mở ra một yêu cầu xuyên suốt: gìn giữ, bảo vệ và phát huy di sản như một nguồn lực tinh thần, văn hóa và môi trường quan trọng cho phát triển bền vững đất nước trong kỷ nguyên mới./.

Trọng Nhân