Vườn quốc gia Pù Mát – Vườn Di sản ASEAN

TMO - Những năm qua, Vườn quốc gia Pù Mát (tỉnh Nghệ An) tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong nhiệm vụ bảo tồn đa dạng sinh học, tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế-xã hội bền vững tại địa phương.

Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Mát được Thủ tướng Chính phủ quyết định nâng hạng thành Vườn quốc gia theo Quyết định số 174/2001/QĐ-TTg với chức năng bảo vệ và phát triển rừng đặc dụng; bảo tồn đa dạng sinh học và nguồn gen sinh vật; gìn giữ các giá trị văn hóa, lịch sử, cảnh quan; nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế; cứu hộ sinh vật; giáo dục môi trường; cung ứng dịch vụ môi trường rừng và phát triển du lịch sinh thái.

Những năm qua, Vườn quốc gia Pù Mát xác định công tác quản lý, bảo vệ rừng là nhiệm vụ quan trọng. Từ năm 2018, Vườn đã đẩy mạnh ứng dụng phần mềm Smart để báo cáo và giám sát công tác tuần tra, bảo vệ rừng nên hoạt động tuần tra rừng đạt hiệu quả ngày càng cao hơn. Cùng với đó, việc lắp đặt Poachercam tại các cửa rừng đã kiểm soát hoạt động ra, vào rừng của người dân đạt hiệu quả cao hơn.

Lực lượng kiểm lâm tại Vườn tăng cường ứng dụng công nghệ số, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng (Ảnh: BND). 

Vườn quốc gia Pù Mát tích cực phối hợp với ban quản lý thôn, bản tổ chức các cuộc họp tuyên truyền pháp luật bảo vệ rừng, ban hành quy ước bảo vệ rừng của cộng đồng. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào công tác bảo vệ rừng. Hàng năm, có hơn 1.800 hộ gia đình tham gia nhận khoán bảo vệ rừng. Qua đó, đã góp phần tạo việc làm, thu nhập đáng kể cho người dân và hạn chế sự tác động của họ vào rừng.

Công tác nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế là một nhiệm vụ quan trọng được Vườn quốc gia Pù Mát đẩy mạnh triển khai. Nhiều chương trình, dự án cấp bộ, tỉnh và cấp cơ sở đã được triển khai thực hiện. Kết quả đã đánh giá, Vườn quốc gia Pù Mát là một trong những khu rừng đặc dụng có tính đa dạng sinh học rất cao ở Việt Nam.

Trong đó, có rất nhiều loài động, thực vật quý hiếm có giá trị bảo tồn cấp quốc gia và quốc tế. Điều đặc biệt quan trọng là quần thể một số loài thú thực sự có nguy cơ bị tiêu diệt ở Việt Nam và trên thế giới vẫn còn khả năng bảo tồn phát triển tại Vườn quốc gia Pù Mát, đó là các loài voi, mang Trường Sơn, thỏ vằn, cầy vằn, gấu chó và gấu ngựa.

Vườn quốc gia Pù Mát có gần 70 km đường biên giới giáp tỉnh Bolykhamxay (Lào). Từ năm 2010, Vườn duy trì hiệu quả thỏa thuận hợp tác bảo tồn đa dạng sinh học liên biên giới với Sở Nông nghiệp và Môi trường Bolykhamxay, thường xuyên phối hợp tổ chức hội nghị trao đổi kinh nghiệm và tuần tra chung dọc biên giới. Đây là mô hình hợp tác thực tiễn quan trọng góp phần bảo vệ liên tục hệ sinh thái rừng tự nhiên trên dãy Trường Sơn.

Tại Vườn quốc gia Pù Mát có những dãy núi đá vôi gắn với nhiều thác nước, hang động, có nhiều thắng cảnh thiên nhiên nổi tiếng thác Kèm, hang Ốc, bãi đá Mỏ Vịt, rừng săng lẻ, suối Nước Mọc ''Rốn cô Tiên"..., là thế mạnh để vườn tập trung cho hoạt động du lịch sinh thái. Từ năm 2019, Vườn đã thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế đến tham quan du lịch. Hiện nay, Vườn quốc gia Pù Mát đã xây dựng “Đề án Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí Vườn quốc gia Pù Mát giai đoạn 2024 ‑ 2030, tầm nhìn đến năm 2050” và được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt để tổ chức mời gọi các nhà đầu tư đủ năng lực đầu tư phát triển du lịch sinh thái.

Vườn quốc gia Pù Mát khai thác lợi thế về tài nguyên phát triển du lịch bền vững.  

Với những thành quả trong công tác bảo tồn, phát triển hệ sinh thái rừng, tài nguyên đa dạng sinh học, để khai thác được giá trị đa dụng của rừng, tăng cường quảng bá hình ảnh vườn quốc gia, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ về hội nhập quốc tế..., năm 2020, Vườn quốc gia Pù Mát đã đề xuất UBND tỉnh Nghệ An chấp thuận chủ trương xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận danh hiệu Vườn Di sản ASEAN.

Sau quá trình thẩm định chặt chẽ, từ cấp tỉnh đến cấp bộ, ngành Trung ương, hồ sơ được Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương, được Trung tâm Đa dạng sinh học ASEAN thẩm định, đánh giá thực địa, công nhận đáp ứng 12 tiêu chí lựa chọn. Năm 2025, Vườn quốc gia Pù Mát chính thức trở thành một trong 3 Vườn quốc gia của Việt Nam vinh dự được công nhận danh hiệu Vườn Di sản ASEAN. 

Danh hiệu Vườn Di sản ASEAN không chỉ là niềm tự hào mà còn là trách nhiệm mới, đòi hỏi Vườn quốc gia Pù Mát tiếp tục gìn giữ giá trị thiên nhiên, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, phát triển du lịch sinh thái bền vững, và nâng cao nhận thức cộng đồng. 

Vừa qua, tại Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập Vườn quốc gia Pù Mát, lãnh đạo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm đề nghị trong thời gian tới, Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát tiếp tục phát huy truyền thống, sự kiên cường, bản lĩnh trong sứ mệnh đặc biệt của mình đối với đại ngàn, đối với công tác bảo tồn và phát triển rừng bền vững.

Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số vào công tác quản lý, bảo tồn rừng. Phát huy giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng, quan tâm phát triển du lịch sinh thái chất lượng cao, tận dụng lợi thế cảnh quan tự nhiên để nâng cao thu nhập cho người lao động của Vườn, người dân sống gần rừng và đóng góp cho kinh tế địa phương.../.

Đức Thành