TMO - Để nâng cao giá trị sản phẩm, phát triển bền vững ngành chè, tỉnh Thái Nguyên đã triển khai đồng bộ các giải pháp từ tổ chức sản xuất, ứng dụng tiến bộ công nghệ, chuyển đổi cơ cấu giống gắn với xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại…

Với điều kiện thuận lợi về thổ nhưỡng, khí hậu, cùng kinh nghiệm trong trồng, chế biến của người dân, những năm qua, chè Thái Nguyên ngày càng được ưa chuộng tại thị trường trong nước và quốc tế. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thái Nguyên, chè là cây trồng chủ lực của tỉnh, diện tích hơn 23.500 ha, phần lớn tập trung ở các xã phía Nam (tỉnh Thái Nguyên trước khi hợp nhất), sản lượng gần 300.000 tấn/năm. Năm 2025, dự ước sản lượng chè búp đạt hơn 275.000 tấn, sản lượng chè sau chế biến (trà) đạt 55.000 tấn, giá trị đạt gần 15.000 tỷ đồng. Toàn tỉnh có 207 sản phẩm trà được công nhận OCOP từ 3 sao đến 5 sao, trong đó có 3 sản phẩm OCOP 5 sao.

Hiện nay, toàn tỉnh có 38 doanh nghiệp, 163 hợp tác xã (HTX), 251 làng nghề truyền thống, với trên 91.000 hộ chế biến chè xanh. Mặc dù tỉnh đã hình thành nhiều vùng sản xuất chè tập trung, song sản xuất vẫn ở quy mô hộ là chủ yếu, quy mô các HTX còn nhỏ, số lượng hộ tham gia HTX chưa nhiều, chiếm khoảng 7,2% số hộ làm chè trong tỉnh. Mặt khác, diện tích chè sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ còn thấp.

Theo đánh giá của Hiệp hội Chè Việt Nam: Hạn chế lớn nhất của Thái Nguyên là mô hình sản xuất nhỏ lẻ, dẫn tới việc quản lý chất lượng chè gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm đang ngày một cao và khắt khe hơn. Do đó, việc xây dựng các mô hình HTX, liên kết sản xuất giữa các hộ gia đình là hết sức cần thiết. Để cây chè phát triển bền vững, tỉnh cần rà soát, quy hoạch tổng thể trồng và chế biến chè theo chuỗi giá trị từ hạ tầng kỹ thuật đến các hoạt động phụ trợ, dịch vụ, thương mại, kết hợp du lịch sinh thái vùng chè, đáp ứng yêu cầu sản xuất, chế biến an toàn tiến tới sản xuất theo hướng hữu cơ.

Trước yêu cầu phát triển hiện nay, ngày 03/02/2025, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên đã ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TU về phát triển ngành chè Thái Nguyên giai đoạn 2025 -2030 (Nghị quyết số 11-NQ/TU). Nghị quyết số 11-NQ/TU của Tỉnh ủy khẳng định mục tiêu phát triển ngành chè một cách bền vững, đặc biệt là trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng hiện đại đang ngày càng yêu cầu các sản phẩm nông sản đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, hữu cơ và bảo vệ môi trường.

Tỉnh Thái Nguyên xác định sẽ chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa các sản phẩm chè, đồng thời bảo vệ hệ sinh thái và tài nguyên thiên nhiên trong quá trình sản xuất. Nghị quyết chỉ rõ hướng đi cho việc phát triển ngành chè không chỉ ở quy mô mà còn ở chất lượng. Đặc biệt là chuyển đổi từ mô hình sản xuất chè nhỏ lẻ sang các hợp tác xã, doanh nghiệp lớn để xây dựng chuỗi giá trị bền vững. Việc kết nối giữa các nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp sẽ tạo ra một hệ sinh thái chè mạnh mẽ, từ đó thúc đẩy ngành chè phát triển lâu dài.

Thái Nguyên đẩy mạnh triển khai các chính sách hỗ trợ, nâng cao giá trị sản xuất chè.

Nghị quyết đưa ra mục tiêu cụ thể về phát triển ngành chè trong vòng 5 năm tới, gồm việc mở rộng diện tích trồng chè lên 24.500 ha và nâng cao sản lượng chè búp tươi đạt 300.000 tấn/năm. Thái Nguyên sẽ đẩy mạnh công tác nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ để tối ưu hóa quy trình sản xuất, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm chè; phấn đấu đến năm 2030, có ít nhất 250 sản phẩm trà (chè sau chế biến) được chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3-5 sao, trong đó có ít nhất 6 sản phẩm trà đạt tiêu chuẩn OCOP 5 sao; 100% sản phẩm trà và sản phẩm từ chè được thương mại điện tử trên các nền tảng số. Từ đó, phấn đấu tổng giá trị sản phẩm thu được từ cây chè đến năm 2030 đạt 25 nghìn tỷ đồng.

Để tiếp tục tạo động lực nâng cao giá trị sản xuất, tại Kỳ họp thứ 3, Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua nghị quyết quy định chính sách hỗ trợ phát triển ngành chè. Theo đó, tỉnh Thái Nguyên sẽ hỗ trợ 100% kinh phí mua giống chè để trồng mới và trồng thay thế, hỗ trợ một lần 70% kinh phí mua phân bón hữu cơ, hữu cơ vi sinh để trồng mới trong năm thứ nhất.

Hỗ trợ chứng nhận đạt tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt (VietGAP) đối với cơ sở sản xuất, chế biến, tiêu thụ chè quy mô tối thiểu 5 ha, mức hỗ trợ 100% kinh phí chứng nhận lần đầu nhưng không quá 6 triệu đồng/ha. Hỗ trợ 100% kinh phí cấp lại chứng nhận nhưng không quá 4 triệu đồng/ha.

Địa phương này sẽ hỗ trợ cơ sở sản xuất, chế biến, tiêu thụ chè có quy mô từ 5 ha trở lên 100% kinh phí cấp chứng nhận tiêu chuẩn hữu cơ lần đầu nhưng không quá 60 triệu đồng/ha; 100% kinh phí cấp lại nhưng không quá 40 triệu đồng/ha. Hỗ trợ 70% kinh phí mua phân bón hữu cơ, phân bón hữu cơ vi sinh, thuốc trừ sâu sinh học, chế phẩm sinh học trong thời gian thực hiện chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ (tối đa 3 năm). Cá nhân, tổ chức trồng chè áp dụng hệ thống tưới nước tiết kiệm, thông minh trong sản xuất, quy mô tối thiểu 2 ha trở lên, mức hỗ trợ 70% kinh phí đầu tư (không quá 60 triệu/ha), tổng kinh phí hỗ trợ không quá 300 triệu đồng/cơ sở.

Bên cạnh đó, nghị quyết cũng quy định hỗ trợ mua sắm máy móc, thiết bị trong sản xuất, chế biến chè, mức hỗ trợ 50% kinh phí mua máy móc nhưng không quá 500 triệu đồng/máy móc và không quá 2 tỷ đồng/cơ sở. Sản phẩm chè đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao được hỗ trợ 30 triệu đồng/sản phẩm; sản phẩm đạt OCOP 4 sao được hỗ trợ 40 triệu đồng/sản phẩm; hỗ trợ 60 triệu đồng/sản phẩm đạt OCOP 5 sao.

Nghị quyết của HĐND tỉnh Thái Nguyên cũng quy định hỗ trợ 100% kinh phí mua tem truy xuất nguồn gốc, bao bì, nhãn mác sản phẩm đạt OCOP (không quá 20 triệu đồng/cơ sở); 50% kinh phí tham gia hội trợ, triển lãm trong nước và nước ngoài; hỗ trợ kinh phí quảng cáo trên các nền tảng số của các chủ thể sản phẩm OCOP tham gia sàn thương mại điện tử trong thời gian 2 năm, mức hỗ trợ không quá 2 triệu đồng/sản phẩm/năm, không quá 12 triệu đồng/chủ thể/năm.

Ngoài ra, tỉnh cũng sẽ hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái gắn với vùng sản xuất chè. Điều kiện để được hỗ trợ là các điểm du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái gắn với vùng sản xuất chè được cấp có thẩm quyền công nhận, vùng sản xuất chè nằm trong quy hoạch phát triển du lịch hoặc có tiềm năng phát triển du lịch. Mức hỗ trợ 100% kinh phí tư vấn lập dự án (không quá 200 triệu đồng/điểm/dự án).

Hỗ trợ 70% kinh phí xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp đường giao thông nội bộ và xây dựng hạ tầng, điểm đón tiếp, trưng bày, xây dựng mới cơ sở lưu trú du lịch cộng đồng. Hỗ trợ xây dựng mới nhà hàng ẩm thực truyền thống kết hợp trưng bày giới thiệu sản phẩm OCOP địa phương, mua sắm trang thiết bị thiết yếu cho cơ sở lưu trú du lịch cộng đồng, tổng kinh phí không quá 10 tỷ đồng/điểm/dự án.../.

Minh Thu