Nông dân Vĩnh Long tận dụng phụ phẩm nông nghiệp trồng khoai lang tím

TMO - Không chỉ nổi tiếng với khoai lang tím chất lượng, hiện nay, nông dân tỉnh Vĩnh Long đang được định hướng biến phụ phẩm nông nghiệp rơm lúa  thành nguồn lợi nhuận đáng kể. Mô hình “hai trong một” này đang mở ra cơ hội làm giàu, giảm thiểu lãng phí và góp phần bảo vệ môi trường tự nhiên.

Bên cạnh việc trồng và tiêu thụ khoai lang tím, loại nông sản có giá trị cao, bà con nông dân tỉnh Vĩnh Long được ngành nông nghiệp hướng dẫn  tận dụng rơm lúa để chế biến thành phân hữu cơ, phục vụ canh tác sản xuất. Cách làm này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, giảm thiểu lãng phí mà còn tạo thêm nguồn lợi nhuận đáng kể. Từ đó, mô hình “sinh lợi kép” dần trở thành hướng đi bền vững cho nông dân địa phương.

Được biết, Vĩnh Long là vựa trồng khoai lớn của miền Tây Nam Bộ. Toàn tỉnh hiện có khoảng 731ha khoai lang tím, tập trung tại các xã Tân Quới, Tân Lược, Mỹ Thuận. Khoai lang Vĩnh Long nổi bật với củ to, ruột dẻo ngọt, giàu dinh dưỡng, có lợi thế cạnh tranh so với nhiều địa phương khác.

Không chỉ đáp ứng nhu cầu ăn tươi, khoai còn là nguyên liệu tiềm năng cho công nghiệp chế biến: bột, snack, tinh bột, thực phẩm chức năng... Các cánh đồng chuyên canh liên hoàn trên đất phù sa ven sông Hậu, kết cấu tơi xốp, kết hợp khí hậu nhiệt đới gió mùa, cho phép 2–3 vụ/năm, đảm bảo nguồn cung quanh năm.

Vĩnh Long có nguồn phụ phẩm nông nghiệp lúa rơm lớn. 

Đây là nền tảng để doanh nghiệp triển khai chuỗi liên kết, bao tiêu sản phẩm và kiểm soát chất lượng đồng bộ. Với chất lượng củ ổn định, vị ngon đặc trưng đã giúp khoai lang Vĩnh Long xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Một số vùng trồng đã được cấp mã số vùng trồng, mở ra cơ hội khai thác thị trường quốc tế. Cụ thể, đến tháng 7/2024, Vĩnh Long có 42 mã số vùng trồng khoai lang xuất khẩu, trong khi toàn tỉnh có 129 mã vùng với tổng diện tích hơn 3.744 ha, quản lý bởi hơn 4.000 hộ nông dân.

Ngoài ra, nhờ có vị trí địa lý thuận lợi gần các tuyến giao thông huyết mạch như quốc lộ 54, quốc lộ 1A, cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận và sông Hậu, giúp vận chuyển khoai nhanh đến Cần Thơ, TP.HCM, cảng biển và sân bay. Đặc biệt, ngoài khoai lang, Vĩnh Long còn có nguồn phụ phẩm từ cây lúa rất lớn.

Theo kế hoạch, toàn tỉnh thực hiện hơn 50.700 ha lúa chất lượng cao, năng suất trung bình 6 tấn/ha, sản xuất 2 vụ/năm, tạo ra khoảng 90.000 tấn rơm/năm. Tuy nhiên, thực tế chỉ khoảng 30% rơm rạ ở Đồng bằng sông Cửu Long được tận dụng: trồng nấm, làm thức ăn chăn nuôi.

Phần còn lại bị đốt hoặc vùi trong ruộng, gây ô nhiễm không khí và gia tăng phát thải khí nhà kính. Trước thực tế trên, các chuyên gia cho rằng, nếu tận dụng rơm lúa để sản xuất phân hữu cơ, có thể cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, cải tạo đất tơi xốp, giúp khoai lang phát triển củ to, đồng đều, vị ngon hơn.

Doanh nghiệp còn có thể đầu tư chế biến rơm thành khí sinh học, viên nén sinh khối, mở ra chuỗi giá trị mới. Trên thực tế, mô hình nông nghiệp tuần hoàn từ rơm rạ đã được áp dụng thành công tại nhiều nơi. Điển hình, tại Cần Thơ, một HTX đã triển khai quy trình “3 vòng khép kín”: rơm sau thu hoạch dùng trồng nấm, phần giá thể sau khi thu hoạch nấm được ủ thành phân hữu cơ để quay lại bón lúa và cây màu.

Nhờ mô hình này, bà con tăng thêm 5–6 triệu đồng/ha, vừa giảm lãng phí, vừa cắt giảm phát thải. Do đó, với điều kiện thuận lợi về trồng lúa, tỉnh Vĩnh Long hoàn toàn có thể nhân rộng, nhất là khi tỉnh có nguồn rơm dồi dào và đàn bò lớn nhất cả nước. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long, toàn tỉnh mỗi năm tạo ra hàng trăm nghìn tấn phụ phẩm nông nghiệp.

Vĩnh Long là địa phương trồng khoai lang lớn của cả nước. (Ảnh minh hoạ). 

Đặc biệt, với vùng nguyên liệu khoai lang tím chất lượng cao kết hợp phụ phẩm rơm lúa, Vĩnh Long đang trở thành “mỏ vàng xanh” cho nông nghiệp tuần hoàn, hứa hẹn mang lại lợi nhuận kép: tăng thu nhập cho nông dân và bảo vệ môi trường. Đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp đầu tư, đưa mô hình tuần hoàn vào quy mô công nghiệp, khai thác tối đa giá trị từ nông sản và phụ phẩm nông nghiệp.

Để tăng hiệu quả kinh tế, chính quyền tỉnh Vĩnh Long cam kết tạo điều kiện về đất, hạ tầng, thủ tục hành chính, phối hợp với doanh nghiệp và hợp tác xã để đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định. Các ưu đãi thuế, hỗ trợ tập huấn và đào tạo nhân lực được triển khai để khuyến khích đầu tư bền vững.

Lãnh đạo UBND tỉnh Vĩnh Long, khẳng định, địa phương hướng nông nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, xanh và bền vững. Nhà đầu tư có công nghệ tiên tiến, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường luôn được ưu tiên. Vĩnh Long tạo không gian mở, sẵn sàng đón sóng đầu tư.

Ở nước ta, năm tạo ra hơn 50 triệu tấn rơm, tuy nhiên việc tận dụng mới dừng ở quy mô hộ gia đình hoặc hợp tác xã như trồng nấm, ủ phân, làm thức ăn gia súc hay xuất khẩu rơm nén. Do đó, đây chính là cơ hội để các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, biến rơm rạ thành ngành kinh tế tuần hoàn đúng nghĩa.

Kết hợp trồng khoai lang tím với tận dụng phụ phẩm nông nghiệp sẽ mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho nông dân Vĩnh Long nói riêng và các khu vực áp dụng mô hình này nói chung. Sự kết hợp này không chỉ giúp tăng thu nhập, giảm lãng phí mà còn góp phần cải thiện môi trường và hướng đến nền nông nghiệp tuần hoàn, bền vững.

Từ những lợi ích thiết thực, cách làm sáng tạo của bà con nông dân đã khẳng định giá trị kép từ cây khoai lang tím và phụ phẩm đồng ruộng, mở ra triển vọng nhân rộng, tạo động lực phát triển kinh tế nông thôn trong hiện tại và những giai đoạn tiếp theo.

Hải An