Nhân rộng mô hình trồng mắc ca, tạo sinh kế bền vững

TMO - Tại tỉnh Lâm Đồng, mô hình trồng mắc ca trên đất rừng đang được nhân rộng, mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho người dân. Không chỉ giúp tăng thu nhập, cây mắc ca còn góp phần phủ xanh đất trống, bảo vệ rừng và tạo nền tảng phát triển sinh kế bền vững.

Với ưu thế về điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp, cây mắc ca phát triển tốt, cho năng suất ổn định, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân. Nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo, vươn lên khá giả nhờ trồng và chăm sóc mắc ca, đồng thời góp phần giảm áp lực khai thác rừng tự nhiên.

Đặc biệt, mô hình này còn giúp phủ xanh đất trống, tăng khả năng giữ nước, chống xói mòn, bảo vệ môi trường sinh thái. Chính quyền địa phương cũng khuyến khích, hỗ trợ giống, kỹ thuật và kết nối thị trường tiêu thụ nhằm đảm bảo đầu ra ổn định cho nông sản.

Thực tế cho thấy, phát triển mắc ca không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn nâng cao ý thức cộng đồng trong việc bảo vệ rừng, hướng đến xây dựng sinh kế lâu dài, hài hòa giữa lợi ích trước mắt và mục tiêu phát triển bền vững. Trước đó, vào năm 2018, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã công nhận mắc ca là cây trồng lâm nghiệp.

 Đây là bước ngoặt quan trọng, mở ra hướng phát triển cây mắc ca gắn với đất rừng, phù hợp mục tiêu phủ xanh, phát triển kinh tế lâm nghiệp và tăng trưởng xanh. Toàn tỉnh Lâm Đồng có diện tích quy hoạch 3 loại rừng khá lớn, nhưng vẫn tồn tại tình trạng đất lâm nghiệp chưa có rừng hoặc bị lấn chiếm, sử dụng sai mục đích.

Đây là thách thức, đồng thời cũng là dư địa để phát triển mắc ca trên đất rừng. Nếu được tổ chức bài bản, cây mắc ca vừa giúp “phủ xanh” đất trống, vừa mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân, góp phần giải quyết căn cơ bài toán quản lý, bảo vệ rừng.

Lãnh đạo UBND tỉnh Lâm Đồng cho biết, để quản lý, sử dụng hiệu quả diện tích đất rừng bị lấn chiếm, các sở, ngành liên quan phải tuyên truyền, vận động người dân chấp hành pháp luật, tham gia bảo vệ rừng và sử dụng đất lâm nghiệp đúng quy hoạch.

Song song đó, cần xây dựng phương án sử dụng đất phù hợp, trong đó khuyến khích phát triển các mô hình nông - lâm kết hợp, trồng cây lâu năm có giá trị kinh tế và phù hợp thổ nhưỡng, góp phần tăng thu nhập, vừa phủ xanh đất trống, đồi núi trọc.

Cây mắc ca phù hợp với thổ nhưỡng Lâm Đồng, mang lại hiệu quả kinh tế cao. (Ảnh: PT). 

Đồng thời, tỉnh cần phát triển những vùng trồng thuần tập trung ở doanh nghiệp, hợp tác xã để tạo vùng nguyên liệu đồng bộ. Cùng với đó, việc liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân - doanh nghiệp - nhà khoa học - chính quyền phải được đẩy mạnh, nhằm bảo đảm từ khâu trồng, chăm sóc đến chế biến, tiêu thụ đều gắn kết, tạo thị trường ổn định.

Chính sách tín dụng, vốn vay ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật là động lực quan trọng giúp ngành mắc ca phát triển bền vững. Khi có hệ sinh thái đồng bộ, mắc ca Lâm Đồng mới đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Có thể khẳng định, mắc ca hoàn toàn có thể trở thành cây chiến lược, góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông - lâm nghiệp, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Đặc biệt, khi gắn với đất rừng, mắc ca không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn phục hồi rừng, bảo vệ môi trường, hạn chế xói mòn và sử dụng hiệu quả đất lâm nghiệp bị lấn chiếm. Đây là hướng đi tất yếu để Lâm Đồng vừa phát triển kinh tế, vừa giải quyết những vấn đề tồn tại trong quản lý đất rừng, tiến tới mục tiêu phát triển bền vững.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Lâm Đồng, toàn tỉnh hiện có 75 cơ sở thu mua, sơ chế, chế biến mắc ca, công suất khoảng 6.000 tấn nguyên liệu/năm, các dòng sản phẩm chủ lực được thị trường ưa chuộng như: mắc ca sấy nứt, mắc ca hạt nhân. Đặc biệt, đã xây dựng và phát triển gần 10 chuỗi liên kết thu mua, chế biến tiêu thụ sản phẩm mắc ca với tổng diện tích gần 1.300 ha và 1.168 nông hộ sản xuất, sản lượng thu hoạch hơn 1.000 tấn/năm.

Về vùng nguyên liệu, mắc ca toàn tỉnh đạt tổng diện tích gần 16.000 ha, bao gồm diện tích đang trong thời kỳ kinh doanh 6.600 ha, sản lượng năm 2025 đạt khoảng 13.700 tấn, tăng 48% so với năm 2024. Nguồn giống mắc ca đáp ứng nhu cầu trong tỉnh sản xuất gồm 5 vườn đầu dòng đã được công nhận với tổng diện tích hơn 10 ha, công suất khai thác khoảng 1 triệu mầm, chồi/năm.

Theo quy hoạch, đến năm 2030, Lâm Đồng phấn đấu có 37.000 ha mắc ca, trong đó 23.000 ha trên đất nông nghiệp và 14.000 ha trên đất lâm nghiệp. Để hiện thực hóa mục tiêu, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh định hướng mở rộng mắc ca theo 2 hướng trồng xen trong các vườn cây công nghiệp và trồng trên đất lâm nghiệp chưa có rừng hoặc bị sử dụng sai mục đích.

Tiếp tục nhân rộng mô hình trồng mắc ca trên đất rừng ở Lâm Đồng đã và đang khẳng định tính hiệu quả, mang lại lợi ích kinh tế, và bảo vệ môi trường sinh thái. Cây mắc ca không chỉ trở thành sinh kế bền vững cho người dân mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển nông nghiệp gắn với lâm nghiệp. Từ đó, tạo nền tảng vững chắc cho mục tiêu phát triển kinh tế xanh.

Thu Hương