TMO - Tỉnh Quảng Ngãi xác định nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP – tỏi Lý Sơn là nhiệm vụ trọng tâm nhằm gia tăng giá trị, mở rộng thị trường và phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

Tỉnh tập trung hoàn thiện quy trình sản xuất, kiểm soát tiêu chuẩn, đồng thời hỗ trợ xúc tiến thương mại để sản phẩm OCOP nói chung không chỉ đứng vững trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu.

Việc nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP trong đó có tỏi Lý Sơn được Quảng Ngãi xem là bước đi chiến lược nhằm phát triển kinh tế nông thôn gắn với khai thác tiềm năng đặc sản địa phương. Thay vì chạy theo số lượng, tỉnh tập trung hoàn thiện quy trình sản xuất, đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và mẫu mã bao bì.

Các chủ thể OCOP được hỗ trợ tập huấn kỹ thuật, nâng cao năng lực quản lý và kết nối thị trường. Bên cạnh đó, địa phương còn tạo điều kiện để doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia các hội chợ, sự kiện xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh, từng bước xây dựng thương hiệu cho từng sản phẩm.

Việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất và thương mại điện tử cũng được khuyến khích, giúp mở rộng kênh tiêu thụ và tiếp cận người tiêu dùng hiện đại. Thông qua những giải pháp đồng bộ, Quảng Ngãi hướng tới xây dựng hệ sinh thái OCOP bền vững, không chỉ góp phần gia tăng thu nhập cho người dân vùng nông thôn mà còn khẳng định vị thế của sản phẩm địa phương.

Gần đây nhất vào cuối tháng 7, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm tỉnh Quảng Ngãi, tỏi Lý Sơn cùng hàng trăm sản phẩm rau, quả chế biến; nông sản đặc trưng, đặc sản của tỉnh được trưng bày, giới thiệu, chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ UBND tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Hoạt động trưng bày lần này đã mở ra những cơ hội và định hình bản sắc “kinh tế đặc sản” chung cho tỉnh Quảng Ngãi mới. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, đây như một sàn thương mại thu nhỏ để các chủ thể OCOP là doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nhỏ quảng bá sản phẩm; là cơ hội để tỏi Lý Sơn, mạch nha Quảng Ngãi đường mantoza hay trà dược liệu đến gần hơn với người tiêu dùng.

Từ hoạt động này, các đơn vị phân phối hay nhà đầu tư, doanh nghiệp lớn có thể phát hiện những sản phẩm tiềm năng để hợp tác và liên kết đầu tư sản xuất, tiêu thụ. Còn cơ quan quản lý cũng có cơ hội rà soát, đánh giá thực chất sức sống của các sản phẩm địa phương.

Không thể phủ nhận hiệu quả tích cực và cần thiết của những hoạt động trưng bày, giới thiệu sản phẩm OCOP, nông sản, đặc sản... để kích cầu tiêu dùng, mang lại doanh thu trực tiếp và niềm tự hào cho các chủ thể sản xuất. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở trưng bày, giới thiệu mang tính thời điểm thì “kinh tế đặc sản” của tỉnh sẽ khó có những đột phá, để vươn xa. Thay vì tư duy “sản xuất hội chợ”, tức là chỉ chuẩn bị một lượng hàng vừa đủ để bán trong vài ngày sự kiện, thì các chủ thể OCOP cần thay đổi hướng tiếp cận theo hướng “sản xuất công nghiệp” với kế hoạch dài hạn, chuỗi cung ứng ổn định và quy trình quản lý chất lượng đồng bộ.

Tỏi Lý Sơn là một trong những sản phẩm đặc trưng của tỉnh Quảng Ngãi. (Ảnh: NĐ).

Theo các chủ thể OCOP, tỉnh cần xem xét hình thành trung tâm OCOP và đặc sản, hoạt động thường xuyên như một siêu thị để không chỉ trưng bày, bán sản phẩm, mà còn là nơi gặp gỡ giữa nhà sản xuất và đơn vị phân phối. Qua đó, chia sẻ thông tin thị trường và hỗ trợ pháp lý, tư vấn thiết kế bao bì, đào tạo về quảng bá sản phẩm…

Bên cạnh những thuận lợi, các sản phẩm từ tỏi Lý Sơn vẫn gặp những khó khăn trong quá trình tiêu thụ. Đại diện đơn vị doanh nghiệp chuyên xuất khẩu tỏi Lý Sơn cho rằng, rào cản khiến tỏi Lý Sơn - sản phẩm OCOP 5 sao cấp quốc gia, gặp trở ngại trong hành trình xuất ngoại là chưa có vùng nguyên liệu ổn định và đảm bảo chất lượng.

Như tỏi và các sản phẩm chế biến từ tỏi do công ty sản xuất đã được nhiều đối tác trong và ngoài nước, trong đó có Mỹ, đặt vấn đề hợp tác đầu tư để xuất khẩu với giá trị cao gấp nhiều lần, tuy nhiên, công ty chưa thể nhận lời. Bởi vùng nguyên liệu hiện chỉ có diện tích khoảng 40ha (thông qua liên kết với 100 hộ dân) và canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, nên mỗi năm chỉ cung ứng 250 - 260 tấn tỏi khô phục vụ thị trường và chế biến.

Diện tích tỏi ở đặc khu Lý Sơn hiện khoảng 300ha, cung cấp ra thị trường trên 2.500 tấn tỏi khô mỗi năm. Nhưng để xuất khẩu, nhất thiết phải hình thành vùng nguyên liệu tập trung, sản xuất theo quy trình sạch, sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.

Do đó doanh nghiệp này đang tập trung nghiên cứu sản xuất tỏi như một loại rau cao cấp (thu ngồng, thân). Hiện nay, doanh nghiệp thí điểm mô hình trồng tỏi trong nhà lưới, xen canh tỏi - dưa hấu, sử dụng giống tỏi ngắn ngày (2 vụ/năm).

Không chỉ tỏi Lý Sơn, mà để tạo đột phá cho các sản phẩm OCOP, tỉnh Quảng Ngãi cần xây dựng một bộ nhận diện thương hiệu “Đặc sản Quảng Ngãi” nói chung, gắn với chiến lược quảng bá tổng thể, chuyên nghiệp. Từ đó, quảng bá rộng rãi trên các nền tảng số và hội chợ quốc tế, nhằm thúc đẩy sản phẩm OCOP vươn xa.

Theo Kế hoạch số 73/KH‑UBND, tỉnh triển khai chiến lược hỗ trợ chủ thể OCOP trong đào tạo kỹ năng, xúc tiến thương mại, ứng dụng công nghệ số, phát triển thương hiệu và bảo vệ sở hữu trí tuệ, hướng tới khai thác thị trường nội địa và xuất khẩu

Trong đó, đặt nhiệm vụ nâng cao chất lượng OCOP là tâm điểm phát triển kinh tế nông thôn bền vững, gắn với đặc trưng vùng miền. Kế hoạch OCOP năm 2025, Quảng Ngãi đặt mục tiêu công nhận thêm 70 sản phẩm OCOP đạt từ 3–5 sao, trong đó ưu tiên ít nhất 2–3 sản phẩm là làng nghề truyền thống và tiếp tục nâng hạng các sản phẩm tiềm năng lên cấp cấp trung ương…/.

Hà Trang