Lào Cai: Phát huy giá trị kinh tế từ mô hình trồng dược liệu

TMO - Nhờ điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp, cây Actiso được trồng tại tỉnh Lào Cai không chỉ cho năng suất, chất lượng cao mà còn mang lại hiệu quả kinh tế đáng kể, mở hướng phát triển ổn định cho ngành dược liệu địa phương.

Tận dụng tiềm năng tự nhiên, tỉnh Lào Cai đã đẩy mạnh phát triển cây Actiso thành cây trồng chủ lực trong lĩnh vực dược liệu, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm. Mô hình trồng Actiso không chỉ giúp nông dân nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống mà còn tạo thêm việc làm, góp phần chuyển dịch cơ cấu cây trồng hiệu quả. Đây được xem là hướng đi bền vững, khai thác lợi thế địa phương gắn với phát triển kinh tế xanh.

Theo số liệu thống kê của tỉnh Lào Cai, tổng diện tích trồng cây dược liệu trên địa bàn toàn tỉnh hiện đạt 4.246 ha, trong đó cây dược liệu lâu năm là 3.215 ha, cây dược liệu trồng hằng năm là 1.031 ha. Sản lượng thu hoạch cây dược liệu từ đầu năm đến nay đạt 16.650 tấn tươi, bao gồm actiso, chè dây, giảo cổ lam, chùa dù, sa nhân, cây thuốc tắm người Dao... Diện tích cây dược liệu trồng hằng năm tập trung tại các địa phương như xã Bát Xát 350 ha (xuyên khung, vân mộc hương, độc hoạt, đương quy, đan sâm, sâm bố chính, cỏ ngọt, gừng tía, sâm đất...); Sa Pa 270 ha (actiso, đương quy, tía tô, chùa dù, cây thuốc tắm...); …

Đáng chú ý, tỉnh Lào Cai là 1 trong 2 tỉnh có số lượng cây thuốc đạt tiêu chuẩn “Thực hành tốt nuôi trồng và thu hái theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới" (GACP-WHO) nhiều nhất cả nước, với 13 loại cây dược liệu được công nhận đạt chuẩn. Trong đó có 50 ha atiso tại phường Sa Pa.

Đến hết năm 2024, Lào Cai đã có 163 sản phẩm được công nhận OCOP từ 3 sao trở lên, trong đó có nhiều sản phẩm là thảo dược như: Cao mềm Actiso Sa Pa; Viên nang đông trùng hạ thảo; Trà phun sương Actiso Sa Pa;…Các sản phẩm này đã và đang hấp dẫn du khách, làm món quà cho du khách mang nét đặc trưng riêng của Lào Cai. Tỉnh Lào Cai phấn đấu đến năm 2030, duy trì và phát triển diện tích dược liệu của tỉnh đạt khoảng 5.000 ha.

Đồng thời, phấn đấu phát triển tối thiểu 02 cơ sở sơ chế, chế biến dược liệu. Xây dựng thương hiệu 02 - 03 sản phẩm dược liệu và có thêm 03 - 05 sản phẩm dược liệu được tạo ra gắn với chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”.

Hình thành 5 nhóm sản phẩm dược liệu gắn với du lịch; hình thành ít nhất 5 điểm du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm gắn với dược liệu tại Sa Pa, Bắc Hà, Bát Xát, Bảo Yên.

Đáng chú ý, cây Actiso nổi lên như cây trồng chủ lực. Loài cây này thích hợp với khí hậu mát mẻ quanh năm của Sa Pa và Bắc Hà, cho năng suất ổn định, hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay, toàn tỉnh có 157 ha với 11 loại cây dược liệu được công nhận đạt tiêu chuẩn GACP – WHO, trong đó Actiso chiếm tỷ trọng lớn. Actiso thường được trồng vào khoảng tháng 7 – 8 dương lịch. Sau 2 – 3 tháng, người dân bắt đầu tỉa lá lần đầu tiên, các lần tiếp theo cách nhau khoảng một tháng. Trung bình một vụ, Actiso có thể cho thu hoạch từ 7 đến 9 lứa lá, kéo dài đến tháng 5 – 6 năm sau khi cây bắt đầu ra bông.

Cây Actiso đang trở thành dược liệu chủ lực của Lào Cai nhờ mang lại kinh tế cao cho người nông dân. (Ảnh: XN). 

Lá và bông Actiso sau khi thu hoạch được đưa về các công ty chế biến, sản xuất thành nhiều sản phẩm theo tiêu chuẩn GACP – WHO. Trong đó, nổi bật nhất là trà phun sương Actiso và cao mềm Actiso Sa Pa. Theo các chuyên gia Y tế, trà phun sương Actiso được bào chế từ lá tươi, áp dụng công nghệ sấy phun sương hiện đại, giúp giữ lại tối đa các hoạt chất có lợi. Sản phẩm này có tác dụng giải độc gan, hạ mỡ máu, hỗ trợ điều trị mụn trứng cá, làm sáng khỏe da. Trong khi đó, cao mềm Actiso lại được dùng phổ biến như một vị thuốc dân gian, hỗ trợ điều trị bệnh gan, chống viêm, lợi tiểu, cải thiện tiêu hóa và chức năng túi mật.

Không chỉ dừng lại ở khía cạnh dược liệu, Actiso còn trở thành thương hiệu đặc sản của Sa Pa, Bắc Hà, được nhiều du khách tìm mua, góp phần quảng bá hình ảnh vùng đất Tây Bắc. Actiso cùng nhiều dược liệu khác ở Lào Cai còn được phát triển thành sản phẩm gắn với du lịch và văn hóa bản địa.

Tiêu biểu nhất là dịch vụ tắm thuốc người Dao đỏ ở Sa Pa, vốn sử dụng nhiều loại dược liệu bản địa. Ngoài ra, một số hợp tác xã còn chế biến tinh dầu, dược mỹ phẩm từ Actiso và các cây bản địa khác. Tại nhiều homestay, nhà hàng, Actiso đã trở thành nguyên liệu trong các món ăn, đồ uống phục vụ khách du lịch.

Những sản phẩm này không chỉ tạo thêm giá trị gia tăng mà còn quảng bá rộng rãi thương hiệu dược liệu Lào Cai ra ngoài tỉnh và quốc tế. Nhờ cách tiếp cận này, cây dược liệu không chỉ bó hẹp trong phạm vi nông nghiệp mà còn trở thành cầu nối giữa sản xuất – chế biến – thương mại – dịch vụ, góp phần hình thành chuỗi giá trị khép kín.

Để phát triển cây dược liệu nói chung và Actiso nói riêng, Lào Cai đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng mối liên kết “bốn nhà”: Nhà nước, nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp.  Đồng thời, tỉnh tiếp tục quy hoạch mở rộng diện tích Actiso và một số cây dược liệu chủ lực khác. Đồng thời, Lào Cai khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm có giá trị cao, đáp ứng thị hiếu ngày càng khắt khe của người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Trước đó, tại Nghị quyết số 10-NQ/TU ngày 26/8/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai về Chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Lào Cai xác định đưa cây dược liệu trở thành cây chủ lực trong phát triển nông nghiệp địa phương.

Nghị quyết nhấn mạnh chú trọng khai thác và phát triển, gắn các sản phẩm hàng hóa từ dược liệu với các sản phẩm dịch vụ về văn hóa và du lịch; quan tâm phát triển du lịch gắn với các sản phẩm OCOP, tạo ra các sản phẩm chế biến sâu như thuốc dược liệu, thuốc y học cổ truyền, trà túi lọc, cao đặc, cao lỏng, cao khô, …phù hợp với nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng và hướng tới xuất khẩu…/.

Thanh Bình