TMO - Để nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường, gia tăng giá trị xuất khẩu, đặc biệt là tại thị trường Trung Quốc, Việt Nam đang xây dựng tiêu chuẩn quốc gia mới cho sầu riêng quả tươi.

Thông tin từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam, trong ba tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sầu riêng duy trì ở mức thấp, không tháng nào đạt 100 triệu USD. Đến tháng 4, kim ngạch vượt ngưỡng 100 triệu USD, tháng 5 tăng lên 204 triệu USD và tháng 6 tiếp tục tăng mạnh, đạt hơn 300 triệu USD, gần bằng tổng xuất khẩu của năm tháng trước đó.

Dự kiến trong tháng 7, xuất khẩu sẽ đạt 350-400 triệu USD, nâng tổng kim ngạch 7 tháng đầu năm lên hơn 1 tỷ USD. Cao điểm thu hoạch và xuất khẩu sầu riêng sẽ rơi vào các tháng 8, 9 và 10. Dự báo, tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng năm 2025 dự kiến vượt 2 tỷ USD.

Trước áp lực cạnh tranh và yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia mới cho sầu riêng nhằm chuẩn hóa chất lượng từ vùng trồng đến thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước. Dự thảo TCVN áp dụng cho hai giống chính là Ri6 (giống nội) và Dona (giống nhập từ Thái Lan), chiếm khoảng 90–95% diện tích sầu riêng cả nước, cùng một số giống khác sản xuất tại Việt Nam.

Theo đó, trái sầu riêng tươi phải đảm bảo không có sâu bệnh, gây ảnh hưởng hình thức bên ngoài; trái phải đảm bảo tươi mới, không có các khuyết tật như cháy múi, sượng, lõi ướt... Tổng khuyết tật cho phép không vượt quá 5% phần ăn được. Ngoài hình dạng, màu sắc, mùi vị, trọng lượng và chỉ tiêu lý hóa, dự thảo còn quy định cụ thể về độ chín theo vùng sản xuất.

Việc ban hành tiêu chuẩn quốc gia mới cho quả sầu riêng sẽ góp phần khẳng định chất lượng, thương hiệu sầu riêng Việt Nam (Ảnh minh họa).

Ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ, giống sầu riêng Ri6 thu hoạch 85-100 ngày sau khi nở hoa; giống sầu riêng Dona thu hoạch 110-130 ngày sau khi nở hoa. Ở vùng Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ, sầu riêng Ri6 thu hoạch 110-120 ngày sau khi nở hoa; sầu riêng Dona thu hoạch 125-135 ngày sau khi nở hoa.

Dự thảo cũng bổ sung các yêu cầu đặc điểm cơ bản và hình thức như hình dạng quả, gai quả, màu sắc vỏ và thịt quả, vị thịt quả, khối lượng quả, số hộc quả, hàm lượng tổng chất rắn hoà tan, hàm lượng chất khô của từng giống. Chẳng hạn như với sầu riêng Ri6 phải có hàm lượng chất khô không thấp hơn 32,29%; giống Dona tối thiểu 32,22% - mức tương đương tiêu chuẩn xuất khẩu của Thái Lan.

Sầu riêng được phân làm 3 hạng (I, II, III). Trong đó, hạng I, II phải có chất lượng tốt, có thể chấp nhận một số khiếm khuyết nhẹ; hạng III bao gồm các trái sầu riêng không đạt yêu cầu của các hạng cao hơn nhưng vẫn đáp ứng các yêu cầu tối thiểu được quy định.

Về an toàn thực phẩm, sầu riêng phải đáp ứng giới hạn tối đa thuốc bảo vệ thực vật theo quy định hiện hành trong nước và các thị trường xuất khẩu, nhất là thị trường Trung Quốc; giới hạn tối đa độc tố vi nấm và hàm lượng kim loại nặng (chì, cadimi, thủy ngân, arsen...). Quả tươi được bao gói trong bao bì khô, sạch, không hút ẩm, không có mùi lạ, không thấm khí, đảm bảo bền, chắc. Vật liệu và thiết kế bao gói phải an toàn và phù hợp cho việc bảo vệ sản phẩm, giảm thiểu ô nhiễm, ngăn ngừa hư hỏng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu theo quy định hiện hành...

Trước đó, năm 2015, Việt Nam từng ban hành TCVN 10739:2015 về sầu riêng quả tươi, dựa trên tiêu chuẩn của ASEAN Standard 1:2006 và hiệu chỉnh lần 1- 2012. Tuy nhiên, đến nay, nhiều quy định đã lỗi thời, không còn phản ánh đúng tình hình sản xuất và thị trường, đặc biệt là thiếu các thông số quan trọng như độ chín, chất lượng thịt quả, hàm lượng tổng chất rắn hòa tan, chỉ tiêu hàm lượng chất khô… nhất là với hai giống chủ lực Ri6 và Dona.

Việc đảm bảo chất lượng sầu riêng xuất khẩu là nhiệm vụ hàng đầu hiện nay để sầu riêng Việt Nam đứng vững được trên thị trường thế giới nhất là thị trường Trung Quốc, trước sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt từ Thái Lan, Malaysia…

Dự kiến sau khi lấy ý kiến rộng rãi, dự thảo về tiêu chuẩn quốc gia về sầu riêng quả tươi sẽ được trình Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét, công bố chính thức. Khi đi vào áp dụng, tiêu chuẩn quốc gia cho sầu riêng sẽ là nền tảng vững chắc để ngành sầu riêng Việt Nam không chỉ đạt mức tăng trưởng về lượng, mà còn được nâng tầm về chất trong giai đoạn phát triển mới./.

Đức Thành