Khai thác lợi thế, nâng tầm ngành hàng cá tra

TMO - Hiện nay tỉnh An Giang đang nỗ lực triển khai các kế hoạch để gia tăng giá trị ngành hàng cá tra. Các địa phương tập trung thu hút doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu, phát triển thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu, góp phần nâng tầm vị thế ngành cá tra Việt Nam.

Theo thống kê, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long hiện thả nuôi cá tra khoảng 5.700ha mặt nước, sản lượng đạt 1,4 triệu tấn/năm, kim ngạch xuất khẩu hơn 2 tỷ USD, tạo việc làm ổn định cho hơn nửa triệu người lao động. Nhiều tỉnh như An Giang, Đồng Tháp đã hình thành vùng nuôi tập trung, liên kết doanh nghiệp - nông dân.

Trong số các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, An Giang hiện là  địa phương có diện tích nuôi và sản lượng cá tra lớn nhất vùng, đóng góp quan trọng cho kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước. Thời gian qua, tỉnh đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm cá tra.

Các vùng nuôi tập trung được quy hoạch gắn với hệ thống xử lý nước thải, kiểm soát môi trường nghiêm ngặt; người dân và doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các tiêu chuẩn khắt khe trong sản xuất. Song song đó, An Giang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong chọn giống, nuôi trồng, chế biến sâu và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Nhờ nguồn nước dồi dào, kinh nghiệm nuôi lâu năm, cá tra Việt Nam được xuất khẩu sang hơn 140 thị trường. Bên cạnh những thuận lợi, tình hình nuôi cá tra tại An Giang vẫn gặp những khó khăn nhất định. Thông tin từ Chi hội trưởng Chi hội Cá giống xã Phú Hòa (tỉnh An Giang) cho biết, khó khăn lớn nhất hiện nay là chi phí sản xuất và vốn. Nhiều hộ nuôi nhỏ lẻ thiếu vốn cải tạo ao nuôi, cần vốn lưu động để nhập thức ăn, thuốc thủy sản trong bối cảnh giá cả những mặt hàng này biến động liên tục.

Bên cạnh đó, dịch bệnh vẫn là nguy cơ thường trực, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Còn theo đại diện Hiệp hội Thủy sản tỉnh An Giang, hiện nay chuỗi ngành hàng cá tra liên kết còn lỏng lẻo, khiến người nuôi dễ bị động khi thị trường biến động, trong khi doanh nghiệp phải gánh chi phí cao để đạt các chứng nhận quốc tế như ASC, HACCP, BRC... Cá tra Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, EU.

Vì vậy, khi rào cản thương mại thay đổi, hoạt động xuất khẩu dễ bị sụt giảm. Bên cạnh đó, tình trạng biến đổi khí hậu, mặn xâm nhập và ô nhiễm nguồn nước ngày càng nghiêm trọng khiến bài toán phát triển bền vững trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Để khai mở tiềm năng cho ngành hàng cá tra, vấn đề trọng tâm là tiếp tục nâng cao kỹ thuật, quản trị chuỗi ngành hàng và năng lực thích ứng với biến động thị trường và biến đổi khí hậu.

Từ thực tế đó, nhiều doanh nghiệp ở An Giang mạnh dạn đầu tư các mô hình nuôi tuần hoàn, áp dụng hệ thống lọc nước tái sử dụng (RAS) và số hóa quản lý trại nuôi nhằm giảm chi phí và tăng khả năng truy xuất nguồn gốc. Ở khâu chế biến, các doanh nghiệp cần chú trọng phát triển sản phẩm giá trị gia tăng như: Cá fillet, cá viên, collagen, dầu cá, thức ăn chăn nuôi... để tận dụng tối đa nguồn phụ phẩm, tiếp tục nâng cao hiệu quả kinh tế cho toàn ngành.

An Giang hướng tới mục tiêu trở thành địa phương xuất khẩu cá tra dẫn đầu cả nước. (Ảnh: CK). 

Theo lãnh đạo doanh nghiệp chuyên xuất khẩu ngành hàng cá tra trên địa bàn tỉnh An Giang cho rằng, nếu tận dụng tối đa thành phẩm và phụ phẩm, giá trị xuất khẩu cá tra có thể vượt xa mức 2 tỷ USD/năm như hiện nay. Bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, vai trò của chính quyền và hiệp hội ngành hàng cá tra cũng quan trọng.

Nhà nước cần tiếp tục quy hoạch vùng nuôi theo hướng an toàn sinh học, đầu tư hạ tầng giao thông, điện, nước, mở rộng tín dụng ưu đãi cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Ngành nông nghiệp cần tăng cường cấp mã số vùng nuôi, hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử để đáp ứng yêu cầu của thị trường thế giới. Cùng với đó, cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu “Cá tra Việt Nam” tại các thị trường trọng điểm.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam nên tiếp tục làm cầu nối, chia sẻ thông tin, cảnh báo rào cản kỹ thuật, giúp doanh nghiệp ứng phó kịp thời. Ngành hàng cá tra Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn, nhưng cũng đối diện với nhiều thách thức mới.

Để duy trì vị thế, ngành hàng này cần đẩy mạnh liên kết “4 nhà” (Nhà nước - doanh nghiệp - nhà khoa học - người nuôi). Theo đó, Nhà nước chịu trách nhiệm tạo khung chính sách, pháp lý thuận lợi. Doanh nghiệp tiếp tục đầu tư công nghệ và phát triển thị trường trong nước lẫn quốc tế. Nhà khoa học chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho ngư dân, doanh nghiệp. Người nuôi cá tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, tăng cường bảo vệ môi trường.

Phát triển ngành hàng cá tra theo hướng hiện đại, bền vững là bước đi chiến lược của các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và tỉnh An Giang nói riêng trong tiến trình tái cơ cấu nông nghiệp. Việc chú trọng liên kết chuỗi giá trị từ khâu nuôi trồng, chế biến đến tiêu thụ, cùng với đẩy mạnh chuyển đổi số và tiêu chuẩn hóa sản xuất, đang giúp địa phương xây dựng hình ảnh cá tra chất lượng, thân thiện môi trường.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, để đạt mục tiêu tăng trưởng ngành nông nghiệp 4,8% trong năm 2025, lĩnh vực thủy sản (trong đó cá tra là chủ lực) được xác định là động lực quan trọng. Ngoài ra, tỉnh còn hướng đến phát triển trung tâm giống cá tra 3 cấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long với sản lượng cá giống tăng khoảng 50 triệu con, đáp ứng nhu cầu ương dưỡng và mở rộng quy mô nuôi trong vùng.

Trong bối cảnh thị trường thế giới ngày càng đòi hỏi cao về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm, hướng đi này giúp ngành cá tra không chỉ ổn định đầu ra mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh. Đồng thời, sự gắn kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân sẽ tạo nên chuỗi giá trị bền vững, đảm bảo sinh kế lâu dài cho người nuôi.

Cùng với sự đồng hành của các cấp, tỉnh An Giang đang khẳng định vị thế là trung tâm sản xuất và chế biến cá tra hàng đầu cả nước, góp phần lan tỏa thương hiệu cá tra Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Khánh Ly