TMO - TP. Cần Thơ đang từng bước chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng “xanh”, thân thiện với môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu. Định hướng này góp phần phát triển chuỗi giá trị nông sản bền vững và nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, từ đó gia tăng giá trị kinh tế cho người dân.

Thành phố Cần Thơ xác định lấy yếu tố sinh thái và bền vững làm trọng tâm. Trong đó, các mô hình canh tác hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn và nông nghiệp công nghệ cao được ưu tiên nhân rộng. Nông dân được khuyến khích giảm dần sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật độc hại, thay thế bằng chế phẩm sinh học và kỹ thuật canh tác tự nhiên.

Song song đó, thành phố đẩy mạnh chuyển giao khoa học kỹ thuật, xây dựng vùng sản xuất đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP để nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ. Một số mô hình tiêu biểu như trồng lúa hữu cơ ở Thốt Nốt, nuôi cá kết hợp trồng rau thủy canh tại Cờ Đỏ, hay sản xuất nấm không dùng hóa chất đã cho hiệu quả kinh tế cao và thân thiện môi trường. Nhất là sau khi sáp nhập 3 địa phương Cần Thơ, Sóc Trăng và Hậu Giang thành TP Cần Thơ (mới), việc tổ chức, điều hành sản xuất nông nghiệp được đặt ra với những yêu cầu cao hơn.

Trong điều kiện khó khăn này, ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật TP Cần Thơ đóng vai trò then chốt nhằm giữ vững năng suất, ổn định sản xuất và bảo vệ môi trường. Theo thống kê, 6 tháng đầu năm 2025, TP Cần Thơ gieo trồng 681.435 ha lúa, đạt gần 98% kế hoạch. Tuy sản lượng đạt hơn 3 triệu tấn nhưng vẫn đối diện không ít khó khăn do triều cường, mặn xâm nhập cục bộ, sâu bệnh xuất hiện ở hầu hết các địa phương.

Riêng cây lúa có đến hơn 56.000 ha bị nhiễm sinh vật gây hại, dù giảm nhẹ so với cùng kỳ nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ nếu không theo dõi, xử lý kịp thời. Cây ăn trái cũng bị ảnh hưởng rõ rệt với hơn 8.700 ha nhiễm dịch hại. Các loại sâu bệnh hại như đục quả, rệp sáp, nứt thân xì mủ… tiếp tục gây áp lực lên vườn cây có múi, xoài, sầu riêng, dừa, mít. Đặc biệt, các yếu tố thời tiết bất thường, biến đổi khí hậu đang khiến chu kỳ phát triển của sinh vật hại thay đổi, khó dự báo.

Đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ cho biết, ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật TP Cần Thơ xác định rõ vai trò trung tâm trong giám sát, dự báo và phòng chống dịch hại. Chi cục đã ban hành hàng chục văn bản cảnh báo định kỳ, chủ động triển khai các kế hoạch phòng chống sâu bệnh, chuột hại mùa màng.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh phối hợp cùng các địa phương bám sát đồng ruộng để hướng dẫn nông dân xử lý kịp thời. Song song đó, các giải pháp chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thúc đẩy mô hình “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm”, IPHM (quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp) cũng được thực hiện quyết liệt.

Đến giữa năm 2025, toàn Thành phố đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng hơn 1.100 ha với hơn 700 ha là cây hàng năm, góp phần thích ứng với điều kiện bất lợi và khai thác hiệu quả tiềm năng đất đai.

Canh tác, sản xuất theo hướng hữu cơ là định hướng phát triển nông nghiệp của thành phố Cần Thơ. (Ảnh: VS).

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ, hiện thành phố có hơn 571 mã số vùng trồng với tổng diện tích hơn 9.300 ha, tạo nền tảng quan trọng để nông sản tiếp cận thị trường xuất khẩu. Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Thành phố cũng đang phối hợp xây dựng hệ thống cảnh báo sâu bệnh qua bản tin nông vụ, giúp hơn 300.000 lượt người dân kịp thời nắm bắt thông tin, điều chỉnh kỹ thuật canh tác phù hợp. Các mô hình như thu gom vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật, trạm bẫy đèn dự báo rầy nâu hay mã số cơ sở đóng gói cũng được tích cực triển khai nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo vệ môi trường sinh thái.

Tuy nhiên, hoạt động của hệ thống ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật Thành phố vẫn còn nhiều khó khăn về tổ chức bộ máy sau sáp nhập, đặc biệt là việc chưa phân cấp rõ nhiệm vụ các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật. Hiện Chi cục đang đề xuất tinh gọn từ 25 xuống còn 18 trạm khu vực, mỗi trạm phụ trách 5 – 8 xã nhằm nâng cao hiệu quả điều hành và quản lý sản xuất.

Do đó, từ nay đến cuối năm 2025, TP Cần Thơ sẽ tiếp tục tập trung các giải pháp kiểm soát dịch hại, hỗ trợ sản xuất xanh, ứng dụng khoa học kỹ thuật và chuyển đổi số trong quản lý cây trồng. Trong đó, trọng tâm là thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao phát thải thấp, phát triển cây ăn trái theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và mở rộng vùng canh tác hữu cơ.

Việc chuyển hướng phát triển nông nghiệp “xanh” đang mở ra cơ hội mới cho Cần Thơ trong bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng nông sản và gia tăng giá trị chuỗi sản xuất. Với sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền, ngành chức năng và người dân, các mô hình canh tác sinh thái dần khẳng định tính hiệu quả và phù hợp với điều kiện vùng ĐBSCL. Đây được xem là hướng đi trọng tâm giúp nông nghiệp Cần Thơ phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.

Văn Minh