Cà Mau nâng cao giá trị kinh tế từ mô hình “lúa-tôm”

TMO - Những năm qua, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Cà Mau đẩy mạnh sản xuất theo mô hình lúa – tôm. Với việc áp dụng kỹ thuật mới, trồng các giống lúa chất lượng cao, nuôi thêm tôm càng đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế từ mô hình sản xuất trên. 

Tỉnh Cà Mau chú trọng phát triển mô hình sản xuất lúa - tôm như một giải pháp bền vững nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường sinh thái. Mô hình này không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn khẳng định tiềm năng của tỉnh trong phát triển nông nghiệp hữu cơ, hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm lớn nhất của vùng đồng bằng sông Cửu Long và cả nước.

Mô hình lúa - tôm dựa trên mối quan hệ tương hỗ giữa 2 loại sản phẩm. Tôm ăn các chất phân hủy từ cây lúa, đồng thời chất thải của tôm trở thành nguồn phân bón tự nhiên, giúp cây lúa phát triển xanh tốt. Nhờ đó, sản phẩm lúa và tôm đạt tiêu chuẩn hữu cơ, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Đây là một lợi thế lớn trong việc nâng cao giá trị sản phẩm và phát triển thương hiệu nông nghiệp bền vững của tỉnh Cà Mau.

Toàn tỉnh hiện có khoảng 93.000 ha canh tác theo mô hình lúa - tôm.

Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có khoảng 93.000 ha canh tác lúa - tôm. Từ những mô hình thí điểm ban đầu, đến nay toàn tỉnh Cà Mau đã xây dựng được hàng trăm héc-ta sản xuất "lúa thơm - tôm sạch" theo các tiêu chuẩn trong và ngoài nước: BAP, ASC, GlobalGAP...

Bên cạnh đó, sản xuất gạo chất lượng cao gắn với xây dựng thương hiệu, bao bì, mẫu mã... theo định hướng Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) được quan tâm đầu tư bài bản. Ngoài các giống lúa truyền thống được bà con nông dân chọn canh tác vụ lúa trên đất tôm như: OM, Đài thơm, BL9... thì hiện nay ở nhiều vùng chuyển đổi, bà con tập trung gieo trồng các giống lúa thơm có chất lượng cao như ST24, ST25 và áp dụng quy trình canh tác sạch, hữu cơ, đảm bảo không sử dụng hoá chất độc hại.

Xã Trí Phải là địa phương đi đầu trong chuyển đổi và tổ chức sản xuất theo mô hình lúa – tôm bền vững. Trên địa bàn xã hiện có hơn 5.000 ha nuôi tôm đạt chứng nhận ASC, BAP, góp phần đưa con tôm Cà Mau ra thị trường thế giới. Nhiều mô hình canh tác lúa sạch, lúa sinh thái kết hợp nuôi tôm hữu cơ đã mang lại hiệu quả cao, cải thiện thu nhập và bảo vệ hệ sinh thái

Tại xã Trí Phải, Công ty TNHH Xã hội Tôm chứng nhận Minh Phú đã phối hợp UBND xã và các HTX triển khai xây dựng vùng nuôi đạt chuẩn ASC GROUP đầu tiên tại Việt Nam và trên thế giới. Tính đến nay, xã có 392 hộ được cấp chứng nhận, với tổng diện tích 972,4 ha. 

Với việc áp dụng kỹ thuật mới, trồng các giống lúa chất lượng cao, nuôi thêm tôm càng đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế từ mô hình sản xuất lúa- tôm. 

Tại xã Biển Bạch, từ khi áp dụng mô hình sản xuất lúa - tôm, đời sống kinh tế của người dân nâng lên thấy rõ. Trước đây chỉ độc canh cây lúa, lúa mất mùa thì coi như trắng tay, nhưng nay có thêm con tôm, nông dân có thu nhập rất ổn định. Đặc biệt, những năm gần đây, bà con vùng chuyển đổi còn phát triển thêm mô hình canh tác lúa sạch, tôm sạch, từ đó giúp nâng cao giá trị cho cả 2 mặt hàng này và góp phần cung ứng ra thị trường các sản phẩm chất lượng, đảm bảo sức khoẻ người tiêu dùng. 

Vụ sản xuất theo mô hình lúa- tôm năm nay, ngành nông nghiệp tỉnh triển khai sản xuất giống lúa BL9 với trên 1.000 ha. Giống lúa BL9 chịu mặn tốt, thích nghi rất tốt với vùng đất nuôi tôm, đạt năng suất từ 6,5-7,5 tấn/ha. Điển hình là mô hình thí điểm sản xuất và nhân rộng giống lúa BL9 trên đất tôm tại HTX Ba Đình (xã Vĩnh Lộc) với diện tích 95 ha, có 57 hộ dân tham gia. 

Nông dân tham gia mô hình thí điểm được Nhà nước hỗ trợ 50% giá trị bằng vật tư như: lúa giống BL9, phân bón hữu cơ, thuốc sinh học... Bên cạnh đó, ngành Nông nghiệp cũng phân công cán bộ kỹ thuật tư vấn, theo dõi, hỗ trợ nông dân tham gia trong suốt quá trình canh tác. Nông dân tham gia mô hình đều áp dụng kỹ thuật gieo sạ giảm lượng giống, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), áp dụng chương trình 3 giảm - 3 tăng và hạn chế sử dụng phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật hóa học trong phòng trừ dịch hại, ưu tiên lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc hữu cơ, sinh học...

Đến vụ thu hoạch, các thành viên của HTX Ba Đình thu lợi nhuận hơn 43 triệu đồng/ha. Theo đánh giá của nông dân, giống lúa BL9 thơm, dễ canh tác, ít sâu bệnh, đặc biệt kháng tốt bệnh đạo ôn, đẻ nhánh mạnh, năng suất khá, phù hợp với điều kiện canh tác tại vùng đất nuôi tôm ở các xã Vĩnh Lộc, xã Hồng Dân...  

Năm 2025, xã Vĩnh Lộc vận động nông dân, nhất là các HTX mở rộng 200 ha đất lúa - tôm để sản xuất lúa BL9. Đồng thời, hướng đến xây dựng sản phẩm gạo BL9 thành sản phẩm OCOP. Việc xây dựng thương hiệu lúa, gạo BL9 không chỉ nâng cao giá trị hạt gạo, mà còn nâng cao thu nhập cho nông dân trong tỉnh. Việc định hướng phát triển theo mô hình lúa -tôm không chỉ mở ra hướng đi mới cho HTX, mà còn giải quyết được bài toán đầu ra cho các hộ sản xuất. 

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cho biết: Tỉnh Cà Mau đang triển khai đồng bộ các giải pháp để thực hiện hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia phát triển ngành tôm Việt Nam đến năm 2025 với định hướng “Xây dựng tỉnh Cà Mau trở thành trung tâm nuôi tôm sú sinh thái (tôm - rừng, tôm - lúa, tôm hữu cơ) của cả nước”. Bên cạnh đó, Cà Mau cũng đã thực hiện Kế hoạch Chương trình Quốc gia phát triển nuôi trồng thuỷ sản giai đoạn 2021-2030. 

Mục tiêu đặt ra là khai thác, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên mặt đất, mặt nước nuôi thuỷ sản trên cơ sở ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào toàn chuỗi để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và phát triển bền vững nghề nuôi trồng thuỷ sản theo hướng sản xuất hàng hoá tập trung, xây dựng các vùng nuôi quy mô lớn theo hướng liên kết; chủ động các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu. Đẩy mạnh phát triển nuôi trồng thuỷ sản sinh thái, hữu cơ (trong đó, mô hình tôm - lúa được đặt lên hàng đầu).  

Để phát huy giá trị kinh tế và giá trị gia tăng con tôm, cây lúa từ mô hình trên, các địa phương cần đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. Tổ chức lại sản xuất theo hướng tập thể, thành lập các tổ hợp tác, câu lạc bộ, hội quán, hợp tác xã… Tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật cho các xã viên để sản xuất hiệu quả hơn. Ðặc biệt, sản phẩm tạo ra có sản lượng lớn nên dễ dàng ký kết hợp đồng bao tiêu.

Bên cạnh đó, mời gọi doanh nghiệp tham gia, từng bước hình thành liên kết chuỗi, nhất là khâu cung ứng giống, vật tư, phân bón đầu vào và tiêu thụ sản phẩm. Tổ chức liên kết theo chuỗi giá trị sản phẩm con tôm và cây lúa gắn với xây dựng vùng sản xuất an toàn vệ sinh thực phẩm và an toàn dịch bệnh để chủ động tổ chức sản xuất, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm lúa và tôm Cà Mau.../.

Đức Anh