Tỉnh An Giang là một trong những vùng trồng lúa trọng điểm của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, hằng năm cho tổng sản lượng hơn 8 triệu tấn. Trong năm 2024, diện tích lúa tham gia “Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” (Đề án) trên là 8.536ha/20.609ha, đạt 41,4% diện tích kế hoạch.

Năm 2025, diện tích đăng ký tham gia là 44.051ha, với diện tích này ngành nông nghiệp có thể xây dựng vùng nguyên liệu sản lượng, chất lượng cao và qua đó thu hút doanh nghiệp đến đầu tư, liên kết và tiêu thụ.

Tại HTX Dịch vụ nông nghiệp Thạnh Xuân (ấp Hòa Xuân, xã Định Hòa), mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp thuộc Đề án đã bước đầu ghi nhận nhiều kết quả trong vụ Hè Thu 2025. Mô hình được triển khai thí điểm trên diện tích 50 ha với sự tham gia của 11 hộ dân. Mô hình áp dụng kỹ thuật sạ thưa (70kg/ha), giúp giảm đến 50kg lúa giống so với ruộng đối chứng. Kỹ thuật này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí giống đáng kể mà còn tạo điều kiện cho cây lúa phát triển khỏe mạnh, hạn chế sâu bệnh.

Theo đại diện HTX dịch vụ nông nghiệp Thạnh Xuân, việc sạ thưa theo phương pháp sạ cụm, sạ hàng còn giúp tăng hiệu suất sử dụng phân bón, nước tưới và công tác quản lý dịch hại. Chỉ tính riêng chi phí phân đạm, kali, lân nguyên chất đã giảm gần 50kg/ha, tương đương khoảng 1,3 triệu đồng.

Nhờ sử dụng phân bón cân đối kết hợp với phân hữu cơ vi sinh, cây lúa trong mô hình sinh trưởng tốt, ít bị sâu bệnh, giúp giảm đáng kể chi phí thuốc bảo vệ thực vật. Tổng chi phí sản xuất lúa trong mô hình giảm 1,42 triệu đồng/ha, trong khi năng suất tăng 0,31 tấn/ha, nâng lợi nhuận bình quân thêm gần 3,9 triệu đồng/ha - cao hơn 20% so với ngoài mô hình. Giá thành sản xuất 1 kg lúa cũng giảm 396 đồng/kg, tạo lợi thế cạnh tranh cho sản phẩm trên thị trường.

Mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp cho hiệu quả kinh tế vượt trội (Ảnh: NM).

Ngoài ra, nông dân tham gia mô hình còn được tiếp cận với các kiến thức và kỹ thuật canh tác tiên tiến như quy trình lúa chất lượng cao theo Đề án, thủ tục cấp mã số vùng trồng, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) và kỹ thuật gieo sạ né rầy… Những kiến thức này không chỉ giúp họ nâng cao năng suất, giảm chi phí mà còn thay đổi tư duy sản xuất, hướng đến nền nông nghiệp bền vững.

Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang, bên cạnh những kết quả việc triển khai Đề án trên địa bàn tỉnh cũng có một số khó khăn như: Một số thành viên HTX chưa nhận thức đầy đủ về việc tham gia thực hiện mô hình, chưa thực sự quyết tâm tham gia; thủ tục triển khai hỗ trợ vật tư theo quy định đấu thầu nên còn nhiều vướng mắc, ảnh hưởng đến mùa vụ; chưa phát huy được hết vấn đề thực hiện chuỗi liên kết khép kín đầu vào, đầu ra...

Nhằm giải quyết những khó khăn này và tạo đà cho việc nhân rộng mô hình, Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang đề xuất mở rộng diện tích mô hình, hoàn thiện các khiếm khuyết về thiết kế đồng ruộng, đưa cơ giới hóa phù hợp vào sản xuất và vận động HTX chủ động tìm kiếm thị trường tiêu thụ.

Địa phương này đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đạt 352.787ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Để đạt được mục tiêu này, cần có chính sách tín dụng ưu đãi cho mô hình canh tác bền vững, tăng cường tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân và HTX. Việc xây dựng các mô hình liên kết tiêu biểu giữa nông dân, doanh nghiệp, nhà khoa học và hợp tác xã cũng là một yếu tố then chốt. Đồng thời, tỉnh sẽ đầu tư hệ thống giám sát, đánh giá phát thải và cơ chế chứng nhận sản phẩm xanh để nâng cao giá trị xuất khẩu, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường./.

Lê Thư