Tiểu vùng Bắc Trung Bộ: Chưa hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội

TMO – Sau gần 20 năm thực hiện cơ chế chính sách phát triển tiểu vùng Bắc Trung Bộ, nhiều địa phương đã trở thành điểm sáng của cả nước về phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, tiểu vùng Bắc Trung Bộ vẫn là vùng kém phát triển với GRDP năm 2020 đạt 49 triệu đồng/người, năng suất lao động thấp.

Tiểu vùng Bắc Trung Bộ gồm các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, là địa bàn đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, chính trị, quốc phòng - an ninh với diện tích 5,2 triệu ha, dân số gần 10 triệu người.

Theo các chuyên gia, sau gần 20 năm thực hiện cơ chế chính sách theo tinh thần Nghị quyết 39-NQ/TW, nhiều địa phương đã trở thành điểm sáng của cả nước về phát triển kinh tế - xã hội. Tổng nguồn vốn đầu tư phát triển toàn xã hội ngày càng tăng. Kết cấu hạ tầng được dần đầu tư mở rộng theo hướng hiện đại. Hệ thống đô thị hình thành, phát triển. Các khu du lịch ven biển, sinh thái, chất lượng cao, có thương hiệu dần trở thành động lực quan trọng cho phát triển. Kinh tế biển, đảo được chú trọng và khai thác hiệu quả hơn...

Tuy nhiên, các chuyên gia chỉ ra rằng, bên cạnh những thành tựu đạt được, tiểu vùng Bắc Trung Bộ vẫn là tiểu vùng kém phát triển trong vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ. Năm 2020, GRDP/người đạt 49 triệu đồng/người, năng suất lao động đạt 87 triệu đồng/lao động; năm 2021, thu nhập bình quân đầu người đều thấp...Các chuyên gia cho rằng, tiểu vùng Bắc Trung Bộ chưa đạt được các mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ đã đề ra trong Quyết định 1114/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Phát triển kinh tế-xã hội tiểu vùng Bắc Trung Bộ vẫn chưa đạt kỳ vọng sau 20 năm. Ảnh minh hoạ

Mặc dù cơ cấu kinh tế đã chuyển dịch theo hướng tích cực, tăng tỷ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ; thu ngân sách Nhà nước của các địa phương trong vùng đều đạt và vượt dự toán năm trong giai đoạn 2016-2020. Tuy nhiên, chất lượng tăng trưởng chưa bền vững, năng lực canh tranh chưa cao. Mặc dù nhiều công trình, dự án đã huy động đầu tư từ ngoài nguồn vốn ngân sách Nhà nước, nhưng do xuất phát của nền kinh tế thấp, chưa phát huy hết lợi thế cạnh tranh, môi trường đầu tư chưa thực sự hấp dẫn nên nguồn lực đầu tư xây dựng và đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng của các địa phương trong vùng chưa đáp ứng đủ và kịp thời cho các mục tiêu phát triển đề ra.

Về nguyên nhân tiểu vùng Bắc Trung Bộ kém phát triển, chưa hoàn thành mục tiêu, có cả khách quan nhưng chủ quan nhiều hơn. Cụ thể, là do thiếu sự thống nhất, thiếu cơ chế điều phối tiểu vùng, tình trạng mang tư tưởng cục bộ địa phương, mạnh ai người nấy làm, không ai chịu liên kết với ai…

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030 vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đã định hướng tập trung phát triển mạnh kinh tế biển kết hợp với bảo đảm quốc phòng - an ninh trên biển, đặc biệt là cơ cấu lại nông, lâm nghiệp, khai thác, nuôi trồng thủy, hải sản gắn với công nghiệp chế biến, bảo đảm bền vững và hiệu quả cao; phát triển nhanh, đồng bộ năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; tăng cường liên kết vùng…

Để hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2030, các chuyên gia cho rằng, cần đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng liên kết vùng, tiểu vùng như kết cấu hạ tầng giao thông (cao tốc phía đông, đường ven biển; cảng biển, sân bay); phát triển chuỗi đô thị ven biển. Cần xây dựng thể chế điều phối liên kết phát triển vùng, tiểu vùng đủ mạnh, có đủ thẩm quyền và nguồn lực. Tăng cường liên kết các lĩnh vực bao gồm phát triển cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông; du lịch; đào tạo nguồn nhân lực, ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, bảo vệ môi trường; xây dựng cơ sở dữ liệu và chia sẻ thông tin trong tiểu vùng và vùng.

Một số chuyên gia cho rằng, vùng miền Trung có vai trò kết nối hai miền Nam - Bắc, trong đó tiểu vùng Bắc Trung Bộ bao gồm 5 địa phương đều có tiềm năng rất lớn về du lịch dịch vụ, nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản, vận tải biển và cảng biển, công nghiệp ven biển, năng lượng tái tạo; có vị trí quan trọng trong thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển. Với tiềm năng và lợi thế này, các địa phương phải nhận thức ý nghĩa việc liên kết phát triển vùng là tất yếu, nhằm khai thác tối đa lợi thế của từng địa phương và mục tiêu cuối cùng là chia sẻ lợi ích lâu dài, chia sẻ hạ tầng chung, nâng cao vị thế vùng; vừa góp phần tăng trưởng kinh tế vừa bảo đảm an sinh xã hội và bảo vệ môi trường, thích ứng biến đối khí hậu.

Để các chủ trương, chính sách liên kết vùng đi vào thực tiễn, cần phải có sự thống nhất, đồng thuận trong mối liên kết giữa các địa phương cùng hướng đến mục tiêu cải cách hành chính, xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, cải thiện môi trường đầu tư, đồng hành cùng doanh nghiệp... Xây dựng và vận hành cơ chế điều phối vùng hiệu quả để phát huy vai trò của Hội đồng vùng; định hướng thứ tự ưu tiên cho từng địa phương trong đầu tư kết cấu hạ tầng và phát triển các ngành kinh tế biển; có cơ chế, chính sách đột phá, nhất là phân cấp cho các địa phương trong thu hút đầu tư, trong triển khai thực hiện quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh để các địa phương chủ động tập trung khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, cơ hội trong mối quan hệ hài hòa về lợi ích, trách nhiệm và cạnh tranh bình đẳng trong khai thác các cơ hội, lợi thế so sánh của vùng với vùng miền Trung và cả nước.

Các địa phương cần xây dựng hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội và kỹ thuật diện rộng theo hướng đồng bộ. Đẩy mạnh phát triển nhà ở, hệ thống hạ tầng đô thị đồng bộ, hiện đại, liên kết, thích ứng với biến đổi khí hậu. Thực hiện định hướng phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu. Tập trung vào các đô thị chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đối khí hậu, đặc biệt là nhóm các đô thị ven biển. Đồng thời cần rà soát các dự án đầu tư xây dựng ven biển chậm, muộn hoặc chưa triển khai trong thời gian vừa qua để có giải pháp phù hợp bảo đảm quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư, đồng thời bảo đảm sử dụng hiệu quả, tiết kiệm đất đai, bảo vệ cảnh quan môi trường. 

Phan Giang