Thúc đẩy phát triển vùng chè theo hướng bền vững

TMO - Với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp, thuận lợi cho cây chè sinh trưởng, người dân trồng chè của huyện Bảo Yên (tỉnh Lào Cai) đang tiếp tục duy trì và phát triển diện tích chè theo hướng hàng hoá, từ đó gia tăng tính cạnh tranh trên thị trường chè.

Theo số liệu của huyện Bảo Yên (tỉnh Lào Cai), năm 2020, tổng diện tích chè của huyện đạt 756 ha, sản lượng đạt 3.860 tấn. Giai đoạn 2019 - 2022, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, việc xuất khẩu chè gặp nhiều khó khăn, giá thu mua giảm, người trồng chè bị giảm thu nhập đáng kể dẫn đến tình trạng nhiều hộ chặt bỏ hoặc trồng xen cây quế vào diện tích chè. Hiện, diện tích chè toàn huyện là 283,6 ha (giảm 472,4 ha so với năm 2020, trong đó giảm 13,4 ha do ảnh hưởng hoàn lưu bão số 3).

Trên thực tế, chè vẫn là cây trồng lâu năm mang lại hiệu quả kinh tế khá ổn định. Đây được gọi là cây xóa đói, giảm nghèo, là cây trồng cho người nghèo, do vậy huyện Bảo Yên vẫn định hướng duy trì và khôi phục vùng chè tập trung. Thực hiện Nghị quyết 10-NQ/TU ngày 26/8/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, huyện Bảo Yên phấn đấu đến năm 2025 phát triển vùng nguyên liệu chè hơn 800 ha, đồng thời cải tạo, thâm canh để nâng cao năng suất, chất lượng chè; phấn đấu năng suất chè bình quân đạt 86,37 tạ/ha, giúp nâng cao thu nhập cho người trồng chè.

Theo chia sẻ của một số người dân trồng chè trên địa bàn huyện Bảo Yên, hiện tại người dân đang trồng xen canh mắc ca với chè để gia tăng thu nhập. Cuối năm 2024, khi dự án trồng cây mắc ca xen chè được triển khai tại địa phương, người dân được hướng dẫn trồng cây đúng mật độ để sau này mắc ca vừa che bóng, vừa cho thu hoạch quả nhưng vẫn đảm bảo chè được hái búp hằng năm. Cây chè là cây giảm nghèo cho nông dân, tạo thu nhập để phục vụ chi tiêu hằng ngày. Vì vậy, dù nhiều hộ trong xã đã dần thay thế cây chè bằng cây quế nhưng nhiều gia đình vẫn quyết giữ lại nương chè.

Theo đánh giá của UBND xã Xuân Hòa, từ năm 2018 trở về trước, cây chè là cây chủ lực đem lại thu nhập ổn định cho người dân nhưng vài năm gần đây, diện tích chè của xã đã giảm mạnh từ 330 ha xuống 106 ha. Đó là chưa tính diện tích chè đã được người dân trồng xen cây quế với mật độ dày để sau này quế lớn lên sẽ phá bỏ chè. Lãnh đạo UBND xã Xuân Hòa cho biết: Để duy trì và phát triển vùng chè, UBND xã đã chỉ đạo các thôn tuyên truyền, vận động người dân không chặt bỏ cây chè để trồng sắn, quế.

Đồng thời, vận động các hộ trồng xen quế vượt quá mật độ quy định cây che bóng trong nương chè thực hiện việc di dời quế ra khỏi nương chè. Bên cạnh đó, huyện Bảo Yên cũng chỉ đạo các hộ loại bỏ các cây trồng xen ra khỏi nương chè, đảm bảo mật độ cây che bóng phù hợp, đồng thời vận động, tuyên truyền người dân trồng lại các diện tích chè đã tự ý chặt bỏ.

Tập trung nâng cao năng suất, chất lượng chè ổn định; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng kế hoạch phát triển và ổn định thị trường tiêu thụ, tăng hình thức chế biến sản phẩm chè chất lượng cao, có giá trị, tạo thương hiệu mạnh trên thị trường (chè xanh duỗi, chè Ô long, hồng trà, bạch trà, trà matcha, trà túi lọc...). Lãnh đạo UBND huyện Bảo Yên cho biết, để duy trì và phát triển cây chè bền vững, huyện triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó thực hiện quy trình thiết kế nương đồi, trồng cây che bóng, áp dụng các biện pháp kỹ thuật có hiệu quả trong thâm canh nâng cao chất lượng vùng chè.

Người dân huyện Bảo Yên (tỉnh Lào Cai) thu hoạch chè búp. (Ảnh: BTN). 

Tổ chức tập huấn, tuyên truyền cho người dân về lợi ích bền vững, lâu dài của việc trồng, thâm canh chè; các kỹ thuật từ khâu làm đất, trồng chè, chăm sóc chè theo hướng hữu cơ. Bên cạnh đó, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu giống chè, cải tạo, thay thế giống chè năng suất thấp bằng những giống mới có năng suất, chất lượng cao (Kim Tuyên, Tứ Quý...).

Thực hiện cải tạo, trồng dặm bổ sung mật độ chè mất khoảng; tiếp tục mở rộng đối với nơi có điều kiện; áp dụng VietGAP cho diện tích chè kinh doanh. Xây dựng và nhân rộng các mô hình điểm về thâm canh, tăng năng suất đối với cây chè, duy trì 100% diện tích chè kinh doanh đã được cấp chứng nhận VietGAP, định hướng trồng mới chè theo hướng hữu cơ, đồng thời khuyến khích áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, cơ giới hóa trong sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả lao động và giá trị sản xuất...Thực hiện liên kết giữa doanh nghiệp chế biến chè với nông dân từ xây dựng vùng nguyên liệu đến bao tiêu sản phẩm.

Đẩy mạnh chế biến, chế biến sâu, đa dạng sản phẩm đáp ứng yêu cầu thị trường, tạo ra các sản phẩm mới phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng trong và ngoài nước. Kết thúc vụ sản xuất năm 2024, nông dân Bảo Yên thu hoạch được 1.800 tấn chè búp tươi, với giá bán từ 6.000 - 10.000 đồng/kg, mang về nguồn thu hơn 30 tỷ đồng. Đây là thông tin tích cực để người dân yên tâm gắn bó với cây chè - một trong những cây trồng được xác định là chủ lực của địa phương.

Trong thực tế, cây chè vẫn là cây trồng hiệu quả, do vậy huyện Bảo Yên vẫn định hướng duy trì và khôi phục vùng nguyên liệu chè tập trung. Bên cạnh đó, các xã tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn của huyện rà soát quy hoạch vùng chè, tổng hợp nhu cầu trồng dặm, trồng mới của người dân, đồng thời vận động người dân tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc, ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất; liên kết với công ty thực hiện thâm canh theo hướng VietGAP và bao tiêu sản phẩm.

Với việc phát triển hợp lý và sự hỗ trợ vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành, huyện Bảo Yên tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho các cá nhân, doanh nghiệp sản xuất, chế biến, kinh doanh chè vượt qua khó khăn, duy trì ổn định sản xuất, kinh doanh, người dân gắn bó với cây chè.  Từ đó mang lại nguồn thu nhập hàng tỷ đồng cho người trồng chè. Đây là tín hiệu tốt để ngành chè ở Bảo Yên tiếp tục hướng tới mục tiêu phát triển lâu dài, bền vững.

Lê Bảo