Tây Ninh ngăn chặn tình trạng khai thác tận diệt nguồn lợi thủy sản

TMO - Tỉnh Tây Ninh có nhiều lợi thế về điều kiện tự nhiên để phát triển hoạt động nuôi trồng và đánh bắt thủy sản. Tuy nhiên những năm gần đây, trên địa bàn xảy ra tình trạng nguồn nước sông, rạch liên tục bị ô nhiễm; hoạt động đánh bắt kiểu tận diệt khiến nguồn thủy sản tự nhiên bị đe dọa.

Nguồn lợi thuỷ sản trên địa bàn tỉnh chủ yếu là các loài cá nước ngọt bản địa, phân bố tại 3 khu vực chính gồm: hồ Dầu Tiếng, hệ thống lưu vực sông Vàm Cỏ Đông và khu vực nội đồng. Giống loài thuỷ sản tương đối phong phú. Theo kết quả điều tra quy hoạch thuỷ sản năm 2008 do Phân viện Quy hoạch thuỷ sản phía Nam phối hợp Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) thực hiện, trong hồ Dầu Tiếng xác định được 54 loài cá thuộc 9 bộ, 19 họ khác nhau và 2 loài tôm thuộc họ tôm càng.

Trong khi đó, cùng với hệ thống sông Sài Gòn, sông Vàm Cỏ Đông chảy qua địa phận Tây Ninh với tổng chiều dài khoảng 150 km, bắt đầu từ Campuchia chảy qua các huyện Châu Thành, thị xã Hòa Thành, Bến Cầu, Gò Dầu, thị xã Trảng Bàng. Cùng với đó, các hệ thống kênh rạch, khu vực trũng thấp... với nhiều loại thủy sản phong phú, thuận lợi trong khai thác thủy sản. 

Người dân đánh bắt cá trên hồ Dầu Tiếng. 

Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, hiện nay, nguồn lợi thuỷ sản của tỉnh có xu hướng suy giảm theo thời gian do môi trường sống bị thu hẹp, ảnh hưởng từ bên ngoài đến môi trường sống của các giống loài. Theo số liệu thống kê, năm 2020, sản lượng khai thác thuỷ sản khoảng 2.500 tấn; năm 2022 là 2.064 tấn và năm 2023 là 2.044 tấn. Để phục hồi nguồn lợi thuỷ sản, trong những năm qua, UBND tỉnh, Sở NN&PTNT, Chi cục Chăn nuôi và Thú y thường xuyên phối hợp các cơ quan, đơn vị có liên quan thả cá giống vào hồ Dầu Tiếng nhằm phục hồi, tái tạo nguồn lợi thuỷ sản, bảo vệ môi trường nước, tạo sinh kế ổn định cho người dân sinh sống ven hồ.

Chủ yếu là các loài cá nước ngọt bản địa như: cá trắm cỏ, cá trôi, cá chép, cá lăng nha, cá mè hoa, cá tra, cá thác lác cườm, cá sặc rằn... và tôm càng xanh. Từ năm 2019 đến nay, ngành chức năng đã thả vào hồ Dầu Tiếng tổng cộng 1.981.885 con cá giống và 46.120 con tôm càng xanh, tổng kinh phí 2,3 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Chi cục Chăn nuôi và Thú y phối hợp các cơ quan, đơn vị liên quan thanh tra, kiểm tra bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản; kiểm tra việc vận chuyển, tàng trữ, sử dụng ngư cụ cấm để khai thác thuỷ sản trên địa bàn tỉnh. Việc sử dụng xung điện để đánh bắt thuỷ sản gây ra nhiều hậu quả, tác hại như: làm chết hàng loạt các loài thuỷ sản, thuỷ sinh; những thuỷ sản bị nhiễm điện còn sống sót sẽ không phát triển được và mất luôn khả năng sinh sản, trứng và ấu trùng cũng bị huỷ diệt hoàn toàn, phải mất nhiều năm mới phục hồi môi trường thuỷ sinh.

Ngoài ra, việc sử dụng xung điện khai thác thuỷ sản còn trực tiếp gây nguy hiểm đến tính mạng của người sử dụng, thậm chí có thể dẫn đến chết người nếu bất cẩn. Phương pháp khai thác thuỷ sản bằng các loại ngư cụ cấm trên địa bàn tỉnh như lồng xếp (lợp bát quái, lờ dây, 12 cửa ngục), dớn, te, xiệp (ghe nhủi, ủi dồn), lưới kéo (ghe cào) gây thiệt hại không nhỏ đến nguồn lợi thuỷ sản, nguy hại đến môi trường sinh thái, khó phục hồi, tái tạo nguồn lợi thuỷ sản. Thực tế, những năm qua, các địa phương trên địa bàn đã bắt, tịch thu, xử phạt hành chính nhiều trường hợp, nhưng nhiều người dân vì cuộc mưu sinh vẫn sử dụng xung điện đánh bắt cá. 

Cụ thể, năm 2021 phát hiện 29 vụ vi phạm; bàn giao cho Đồn Công an hồ nước Dầu Tiếng xử lý 1 trường hợp; bàn giao cho chính quyền địa phương xử lý 6 trường hợp sử dụng ngư cụ cấm, xung điện, 1 trường hợp tàng trữ ngư cụ cấm; tạm giữ, tịch thu, tiêu huỷ 8 cái lồng xếp, 1.820 m lưới dớn, 55 cái túi dớn, 18 bộ kích điện, 6 bình ắc-quy. Năm 2022, phát hiện 11 vụ vi phạm; tạm giữ, tịch thu, tiêu huỷ tang vật vi phạm hành chính gồm: 2.455 m lưới dớn, 69 cái túi dớn; 270 m lưới đăng, 6 cái lồng chứa cá, 2 bộ kích điện; 41 cái lồng xếp đã qua sử dụng. Năm 2023 phát hiện 6 trường hợp sử dụng ngư cụ cấm (lưới dớn) để khai thác thuỷ sản nhưng không xác định được đối tượng vi phạm; tạm giữ 81 cái túi dớn, 2.471 m lưới dớn đã qua sử dụng, chờ xử lý.

Trong năm 2024, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tây Ninh đã ban hành Kế hoạch số 1111/KH-SNN về kiểm tra việc vận chuyển, tàng trữ, sử dụng ngư cụ cấm trên địa bàn tỉnh Tây Ninh năm 2024 và sẽ tổ chức thực hiện 7 cuộc kiểm tra. Hiện đoàn kiểm tra liên ngành do Chi cục Chăn nuôi và thú y tỉnh Tây Ninh chủ trì đang tổ chức triển khai các hoạt động kiểm tra, xử lý trên các tuyến sông, rạch, hồ trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.

Ngành chức năng tỉnh Tây Ninh tăng cường công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản, trong đó chú trọng ngăn chặn tình trạng khai thác thủy sản tận diệt (Ảnh minh họa). 

Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh đánh giá, công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản thời gian qua đã góp phần phục hồi, tái tạo nguồn lợi thuỷ sản trong tỉnh, bảo vệ một số khu vực sinh sản của cá; tạo sự đa dạng, phong phú về chủng loại, nhờ đó, sản lượng thuỷ sản khai thác được tăng lên, góp phần ổn định và phát triển kinh tế xã hội, ổn định đời sống dân cư. 

Tuy nhiên, công tác này cũng còn gặp không ít khó khăn. Việc thả cá tái tạo nguồn lợi thuỷ sản phần lớn thực hiện bằng ngân sách Nhà nước, chưa có sự tham gia của tổ chức khác nên kinh phí còn hạn chế; chủ yếu thả cá giống phục hồi nguồn lợi trong hồ Dầu Tiếng, trên sông Vàm Cỏ Đông vẫn chưa tiến hành.

Bên cạnh đó, trang thiết bị phục vụ cho công tác thanh tra, kiểm tra đa số là thuê mướn bên ngoài, làm mất tính chủ động, bí mật. Công tác xử lý vi phạm hành chính còn nhiều khó khăn, cụ thể: một bộ phận người vi phạm khi gặp đoàn thanh tra, kiểm tra không chấp hành hiệu lệnh, thường vứt tang vật, bỏ chạy; không có kho, bãi dùng tạm giữ, bảo quản tang vật, phương tiện vi phạm hành chính chờ xử lý, do đó, gây khó khăn trong công tác xử lý vi phạm hành chính; người sử dụng ngư cụ cấm, vi phạm đánh bắt khai thác thuỷ sản đa số là nông dân nghèo, thu nhập chính từ nghề khai thác thuỷ sản, không có khả năng chấp hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính... 

Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y để bảo vệ, phát triển khai thác hiệu quả nguồn lợi thủy sản cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật cho người dân trong hoạt động thuỷ sản trên địa bàn; khuyến khích các tổ chức, đơn vị liên quan vận động ngư dân, thành lập các tổ chức cộng đồng thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản.

Đồng thời duy trì việc thả cá giống vào các thuỷ vực trên địa bàn để phục hồi nguồn lợi thuỷ sản; vận động các tổ chức, cá nhân, tăng, ni, phật tử hỗ trợ thả cá giống trên địa bàn tỉnh; tăng cường công tác kiểm tra, xử lý vi phạm về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản; triển khai thực hiện có hiệu quả Kế hoạch số 29/KH-UBND của UBND tỉnh về phát triển thuỷ sản trên địa bàn tỉnh Tây Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Hoàn thiện đề tài khoa học công nghệ cấp tỉnh về “Hiện trạng và giải pháp quản lý nguồn lợi thuỷ sản gắn với quản lý tổng hợp nguồn tài nguyên nước ở hồ Dầu Tiếng” từ đó làm cơ sở để đề xuất các giải pháp bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản trong hồ bền vững, hiệu quả.

Chi cục Chăn nuôi và Thú y cho biết, công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản là công tác chung của các cấp, các ngành, do đó, các cấp, các ngành trong chức năng, nhiệm vụ của mình lồng ghép nội dung bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, UBND các huyện, thị xã, thành phố tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm (nếu có) trên địa bàn; phối hợp Chi cục và các cơ quan có liên quan trong công tác thanh tra, kiểm tra; tiếp nhận hồ sơ vi phạm mà Chi cục bàn giao (do Chi cục không có chức năng xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực thuỷ sản).

Các tổ chức, cá nhân có quyền lợi trực tiếp đến khai thác thuỷ sản cùng vận động thành lập tổ chức cộng đồng; UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức, cá nhân trong việc thành lập tổ chức cộng đồng, xây dựng quy chế hoạt động, phê duyệt phương án đồng quản lý của tổ chức cộng đồng (trong phạm vi cấp huyện) hoặc trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án đồng quản lý của tổ chức cộng đồng (địa bàn từ 2 huyện trở lên).

Bùi Hạnh