Sơn La: Kiểm soát chặt nguồn giống cây cà phê

TMO - Nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo đảm năng suất và chất lượng sản phẩm cà phê, tỉnh Sơn La tiếp tục tăng cường kiểm soát chất lượng nguồn giống. Các biện pháp quản lý được triển khai đồng bộ, từ khâu chọn giống, sản xuất đến phân phối, góp phần phát triển ngành cà phê theo hướng an toàn.

Cà phê là một trong những cây trồng chủ lực tại Sơn La. Nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, tỉnh đã chú trọng kiểm soát chặt chẽ nguồn giống ngay từ khâu đầu vào. Các cơ sở sản xuất giống phải được chứng nhận, đảm bảo đúng quy chuẩn kỹ thuật, đồng thời chịu sự giám sát thường xuyên từ ngành chức năng. Việc sử dụng giống chất lượng kém, không rõ nguồn gốc được hạn chế tối đa nhờ vào công tác tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ nông dân tiếp cận giống bảo đảm chất lượng.

Bên cạnh đó, các địa phương cũng tăng cường phối hợp với viện, trường và doanh nghiệp để chuyển giao giống mới có khả năng kháng sâu bệnh, thích ứng với biến đổi khí hậu và phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu từng vùng. Việc kiểm soát tốt chất lượng giống không chỉ giúp ổn định năng suất mà còn nâng cao giá trị cà phê Sơn La trên thị trường. Đây được xem là giải pháp căn cơ giúp ngành cà phê của tỉnh phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.

Được biết, cà phê Aribica được trồng ở Sơn La từ những năm 1990, đến nay, toàn tỉnh có khoảng 24.300 ha, sản lượng năm 2025 ước đạt 37.724 tấn. Tuy nhiên, nhiều diện tích đã già cỗi, năng suất giảm, cần tái canh hoặc trồng mới. Đáp ứng nhu cầu về cây giống cà phê, các cơ sở nghiên cứu, sản xuất giống trong tỉnh chủ động phát triển giống cây mới, phù hợp điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng địa phương.

Trong đó, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông lâm nghiệp Tây Bắc, xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn, là một trong những đơn vị cung ứng giống cây cà phê lớn trên địa bàn tỉnh. Ngoài phương pháp truyền thống là gieo từ hạt giống cây đầu dòng, Trung tâm đang thử nghiệm nhân giống bằng phương pháp giâm cành, một hướng đi mới đem lại nhiều triển vọng.

Lãnh đạo Trung tâm, cho biết: Cà phê nhân giống bằng giâm cành sinh trưởng nhanh và cho quả sớm hơn gieo hạt, năng suất sau hai năm gần gấp đôi. Mỗi năm, Trung tâm cung cấp khoảng 900.000 cây giống và hạt giống chất lượng cao cho các cơ sở ươm trong vùng, đồng thời, chuyển giao kỹ thuật, đảm bảo các vườn ươm vệ tinh đạt chuẩn.

Hiện nay, thị trường giống cà phê cạnh tranh mạnh, người dân rất quan tâm đến nguồn gốc, chất lượng và giá cả. Để cung cấp giống có tỷ lệ sống cao, sinh trưởng tốt, giá hợp lý, cơ sở chúng tôi luôn nhập phôi đầu dòng từ địa chỉ uy tín, rõ nguồn gốc và được cơ quan có thẩm quyền công nhận.

Bên cạnh các đơn vị Nhà nước, nhiều hợp tác xã tích cực cung ứng giống cây chất lượng cao. Theo chia sẻ của người dân bản Bó, phường Chiềng An, chia sẻ, với cây giống chất lượng tốt giúp tăng tỷ lệ sống, thích nghi với khí hậu, đất đai, rút ngắn thời gian sinh trưởng, nâng cao năng suất. Cùng một vùng đất, nhưng nếu dùng giống rõ nguồn gốc, chất lượng cao, cho hiệu quả vượt trội.    

Cà phê là một trong những cây trồng chủ lực của tỉnh Sơn La. (Ảnh: HP). 

Lãnh đạo Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La, khẳng định: Giống là khâu đầu tiên nhưng cũng là khâu then chốt quyết định trực tiếp đến năng suất, khả năng thích nghi, từ đó, nâng cao giá trị sản phẩm, thu nhập cho nông dân.

Hiện nay, tỉnh Sơn La xây dựng 1 vườn cây đầu dòng giống cà phê chè TN2, khai thác 10.500 chồi/năm; 2 vườn giống cà phê Catimor SLa, cung cấp 4.000 kg hạt giống/năm. Ngoài ra, 5.000 cây đầu dòng Catimor SLa được công nhận, cho sản lượng 7.650 kg hạt giống/năm.

Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh còn phối hợp với tổ chức GIZ (Đức) xây dựng vườn giống đầu dòng 2 ha tại xã Chiềng Cọ, thành phố Sơn La với các giống TN1, TN2, đang được ưa chuộng nhờ năng suất cao, chất lượng tốt.

Ngoài ra, 2 HTX tại vùng trọng điểm trên địa bàn huyện Mai Sơn và huyện Thuận Châu được hỗ trợ xây dựng vườn ươm quy mô 100.000 cây/năm, tạo nền tảng phát triển giống cà phê chất lượng cao tại chỗ. Nhờ đảm bảo nguồn giống tốt, toàn tỉnh trồng tái canh 1.203,7 ha; ghép cải tạo 1.614,3 ha.

Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030, có khoảng 25.000 ha cà phê, sản lượng cà phê nhân ước đạt 40.000 tấn. Có 80 - 90% diện tích cà phê trồng mới sử dụng giống đúng tiêu chuẩn; có 5.950 ha cà phê đặc sản; phát triển vùng nguyên liệu cà phê đạt các tiêu chuẩn bền vững đạt 18.000 ha; hình thành, phát triển 5 vùng cà phê ứng dụng công nghệ cao trở lên.

Thực hiện mục tiêu đề ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường đang triển khai đồng bộ các giải pháp tuyên truyền pháp luật, hướng dẫn kỹ thuật sản xuất giống cà phê. Toàn bộ diện tích cà phê đến kỳ tái canh được rà soát, lập kế hoạch theo từng huyện.

Đồng thời, phối hợp với chính quyền địa phương kiểm soát chặt chẽ nguồn giống, đảm bảo rõ ràng về nguồn gốc, chất lượng đạt chuẩn. Việc sản xuất cũng được định hướng theo tiêu chí thân thiện với môi trường, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là quy định của thị trường châu Âu về bảo vệ rừng.

Kiểm soát chặt chất lượng giống cây cà phê là bước đi quan trọng giúp Sơn La nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và ổn định đầu ra cho người trồng. Với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành và địa phương, nguồn giống ngày càng được quản lý chặt chẽ, đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật và phù hợp với điều kiện canh tác. Đây không chỉ là giải pháp nâng tầm thương hiệu cà phê Sơn La mà còn góp phần thúc đẩy phát triển ngành hàng hiệu quả trong giai đoạn tiếp theo.

Thái Sơn