Quảng Nam muốn hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu

Thứ bảy, 01/03/2025 16:03

TMO - Với tiềm năng về phát triển dược liệu đa dạng chủ lực là sâm Ngọc Linh, tỉnh Quảng Nam đang hướng đến hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu có quy mô khu vực nhằm tạo ra sản phẩm hàng hóa có chất lượng đưa ra thị trường.

Quảng Nam là một trong những địa phương có nhiều tiềm năng về phát triển dược liệu, đa dạng và phong phú về chủng loại cây thuốc với trữ lượng tương đối ổn định, phân bố tập trung ở các huyện miền núi. Theo kết quả điều tra của Viện Dược liệu, năm 2002, trên địa bàn tỉnh hiện ghi nhận có 832 loài, 593 chi, 190 họ thực vật làm thuốc, trong đó có 36 loài cây thuốc hiện nằm trong "Sách đỏ Việt Nam".

Huyện Bắc Trà My được biết đến như địa danh của "hương rừng đất Quảng" với diện tích cây quế Trà My vào loại bậc nhất tỉnh, thì Tây Giang là "thủ phủ" của cây ba kích, đẳng sâm được đánh giá đảm bảo cả chất lượng và số lượng với hàng trăm ha đang được khoanh vùng và nhân rộng phát triển theo dạng bán tự nhiên tại các nương rẫy. Đến nay, tổng diện tích cây dược liệu được thống kê vào khoảng 2.471 ha, trong đó chủ yếu là ở các huyện miền núi của tỉnh.

Theo báo cáo của UBND tỉnh Quảng Nam, diện tích trồng cây sâm Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh là 1.243 ha, chủ yếu tập trung tại huyện Nam Trà My. Trên địa bàn tỉnh có hai đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện chăm sóc và bảo vệ vườn sâm giống gốc tại xã Trà Linh, huyện Nam Trà My. Đến nay, đã có hơn 10 doanh nghiệp thu mua và chế biến sâm Ngọc Linh, với lượng nguyên liệu tiêu thụ mỗi doanh nghiệp khoảng 50-60 kg/năm. Sâm Ngọc Linh cũng được đưa vào giới thiệu và tiêu thụ trong các phiên chợ hằng tháng tại huyện Nam Trà My, với lượng tiêu thụ trung bình khoảng 30 kg/phiên.

Quảng Nam đang có sự hội tụ của đầy đủ các yếu tố trở thành một trong những trung tâm công nghiệp dược liệu của miền Trung. Ảnh: BQN.

Quảng Nam đang có sự hội tụ của đầy đủ các yếu tố trở thành một trong những trung tâm công nghiệp dược liệu của miền Trung, kết nối với hai trung tâm công nghiệp dược liệu miền Bắc và miền Nam để tạo ra thế kiềng ba chân trong việc phát triển công nghiệp dược của cả nước.

Cụ thể, Quảng Nam có địa hình khá đa dạng, núi cao, hướng dốc từ tây sang đông và từ bắc xuống nam đã tạo ra tính đa dạng sinh học cao, đặc biệt về thành phần, chủng loại cây dược liệu. Bên cạnh đó, rừng và đất lâm nghiệp chiếm hơn 70% đất tự nhiên, là nơi dự trữ nguồn dược liệu phong phú, nơi có môi trường thuận lợi cho nhiều loài dược liệu phát triển.

Đặc biệt hiện giá trị kinh tế của các cây dược liệu đem lại rất cao so với trồng các cây lương thực khác. Trên thực tế, giá trị kinh tế đem lại từ việc trồng dược liệu cao hơn hẳn so với các loại cây lương thực khác (cao hơn gấp 5-10 lần trồng lúa) Về hạ tầng giao thông, Quảng Nam đã tập trung nguồn lực để đầu tư hệ thống giao thông đường bộ theo trục Bắc–Nam, Đông-Tây cùng hệ thống sân bay và cảng biển đang dần hoàn thiện sẽ là đòn bẩy đưa kinh tế-xã hội của Quảng Nam tiếp tục bứt phá.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 463/QĐ-TTg ngày 28/2/2025, phê duyệt Đề án "Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực". Đây là bước đi quan trọng nhằm đưa Quảng Nam trở thành trung tâm sản xuất, chế biến và xuất khẩu dược liệu hàng đầu cả nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao giá trị thương hiệu sâm Ngọc Linh.

Theo đó, mục tiêu của Đề án là phát triển đồng bộ vùng nguyên liệu dược liệu và hệ thống chế biến, sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu khoa học,... để từng bước đưa tỉnh Quảng Nam trở thành trung tâm của ngành công nghiệp dược liệu của cả nước; phát huy tiềm năng của sản phẩm quốc gia Sâm Ngọc Linh và các dược liệu có thế mạnh trên địa bàn, góp phần đưa ngành công nghiệp dược liệu của Việt Nam thành ngành sản xuất hàng hoá có giá trị kinh tế cao.

Giai đoạn 2025 - 2035, Đề án đặt mục tiêu duy trì và phát triển được diện tích vùng nguyên liệu phù hợp; ưu tiên phát triển Sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu có lợi thế và giá trị kinh tế, có thị trường tiêu thụ và phù hợp với sinh thái của từng địa phương. Hình thành và phát triển chuỗi liên kết sản xuất giống, nuôi trồng, chế biến, sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dược liệu tuân thủ nguyên tắc, tiêu chuẩn Thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc của Tổ chức Y tế thế giới (GACP-WHO).

Trước năm 2030, hoàn thành quy hoạch sử dụng đất, các quy hoạch liên quan, xác định mặt bằng, từng bước đầu tư xây dựng hạ tầng khu vực trung tâm công nghiệp dược liệu tại các Khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, trước mắt tập trung tại Khu kinh tế mở Chu Lai; nâng cấp, hoàn thiện kết cấu hạ tầng và giao thông kết nối vùng, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển và thu hút đầu tư vào công nghiệp dược liệu.

Giai đoạn từ 2036 - 2045, hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại đáp ứng yêu cầu công nghiệp dược liệu trên địa bàn; đa dạng hóa các sản phẩm dược liệu, sản phẩm từ dược liệu với Sâm Ngọc Linh là chủ lực, có chất lượng đáp ứng yêu cầu tiêu dùng trong nước và tham gia chuỗi giá trị công nghiệp dược liệu toàn cầu, với nhiều sản phẩm xuất khẩu có giá trị kinh tế cao.

Vườn ươm bảo tồn giống sâm Ngọc Linh của tỉnh Quảng Nam. Ảnh: QT.

Trên cơ sở rà soát quy định của pháp luật, các chương trình, đề án, dự án đã được phê duyệt liên quan đến phát triển dược liệu (như Chương trình phát triển Sâm Việt Nam, Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược, Chương trình phát triển công nghiệp trong nước, Chương trình phát triển công nghiệp hóa dược...), Đề án đề xuất triển khai đồng bộ hệ thống các nhiệm vụ giải pháp, gồm: Xây dựng thể chế, chính sách, hoàn chỉnh các quy hoạch, thúc đẩy thu hút đầu tư, xây dựng và phát triển nuôi trồng dược liệu, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, quảng bá, xúc tiến thương mại.

Đáng chú ý, về xây dựng và phát triển vùng trồng: Phát triển vùng nuôi trồng dược liệu, gồm Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực và các loại dược liệu khác có thế mạnh tại tỉnh Quảng Nam, tỉnh Kon Tum,... theo Quy hoạch tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; tập trung phát triển diện tích, áp dụng quy trình quản lý chất lượng tiên tiến trong nuôi trồng Sâm Ngọc Linh, các loại dược liệu khác có thế mạnh, được nuôi trồng trên quy mô lớn như Ba kích, Đảng sâm, Sa nhân tím... Phát triển mạng lưới, hình thành chuỗi liên kết nuôi trồng, sơ chế, chế biến dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với các tỉnh, thành phố lân cận và trên cả nước. Tập trung chế biến, chế biến sâu tại khu vực trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam.

Bảo đảm các yêu cầu về bảo tồn, phát triển giống, nguồn gen Sâm Ngọc Linh và các loại dược liệu khác; kiểm soát chặt chẽ chất lượng giống Sâm Ngọc Linh và dược liệu khác; hỗ trợ phù hợp, thúc đẩy áp dụng các quy trình quản lý chất lượng tiên tiến đối với hoạt động nuôi trồng phát triển dược liệu.

Để đạt được mục tiêu này, đề án đề ra nhiều nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm. Trước tiên, tỉnh Quảng Nam sẽ tập trung bảo tồn nguồn gen, mở rộng diện tích trồng sâm Ngọc Linh tại các khu vực phù hợp, đồng thời phát triển thêm các loại dược liệu tiềm năng khác. Việc quy hoạch vùng nguyên liệu phải đảm bảo tiêu chuẩn hữu cơ, đạt chứng nhận GACP-WHO, phục vụ nhu cầu sản xuất dược phẩm chất lượng cao.

Tỉnh Quảng Nam sẽ đẩy mạnh đầu tư hạ tầng cho trung tâm công nghiệp dược liệu, bao gồm hệ thống giao thông, điện, nước và cơ sở chế biến. Các nhà máy chế biến sâu sẽ được xây dựng để tạo ra sản phẩm đa dạng từ sâm Ngọc Linh như dược phẩm, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Chính quyền sẽ có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị, hỗ trợ người dân và hợp tác xã tiếp cận vốn, công nghệ và thị trường.

Công tác nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất dược liệu sẽ được đẩy mạnh. Các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm hiện đại sẽ được thành lập để phục vụ công tác nhân giống, bảo quản và phát triển các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh. Việc đăng ký sở hữu trí tuệ, bảo hộ chỉ dẫn địa lý và xây dựng thương hiệu quốc gia cho sâm Ngọc Linh cũng được xác định là nhiệm vụ quan trọng.

Về cơ chế quản lý, tỉnh Quảng Nam sẽ thiết lập hệ thống kiểm soát chất lượng sản phẩm chặt chẽ, đảm bảo nguồn gốc, xuất xứ của sâm Ngọc Linh và các dược liệu khác. Công tác bảo vệ rừng, chống khai thác trái phép cũng được tăng cường nhằm bảo vệ vùng trồng sâm và hệ sinh thái đặc trưng của khu vực miền núi.../.

Đức Thành