Phát triển sản phẩm OCOP từ thế mạnh nông nghiệp

TMO - Tỉnh Bắc Giang xác định phát triển các sản phẩm OCOP là nội dung trọng tâm, giải pháp quan trọng trong xây dựng nông thôn mới bền vững, qua đó góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm, phát triển kinh tế nông thôn; nâng cao thu nhập cho bà con nông dân.

UBND tỉnh Bắc Giang cho biết, với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu khá đặc trưng, Bắc Giang có nhiều tiềm năng về phát triển kinh tế nông nghiệp đa dạng các cây trồng, vật nuôi, nhất là phát triển cây ăn quả, gia súc, gia cầm, thủy sản và trồng rừng kinh tế. Tỉnh Bắc Giang luôn xác định nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của tỉnh nên đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và ban hành đồng bộ cơ chế chính sách nhằm khai thác được tiềm năng, lợi thế trong phát triển nông nghiệp. 

Nông nghiệp của tỉnh đã phát triển nhanh và toàn diện, cơ cấu chuyển dịch theo hướng tích cực, trở thành điểm sáng, nổi bật, đứng trong tốp đầu cả nước. Đồng thời đã hình thành nhiều vùng sản xuất tập trung quy mô lớn, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu như: Vùng cây ăn quả trên 51.000 ha, trong đó vùng vải thiều tập trung 28.000 ha; vùng cây có múi gần 11.000 ha, vùng rau an toàn gần 12.000 ha; đàn lợn khoảng 1 triệu con, đàn gia cầm trên 20 triệu con, trong đó đàn gà trên 17,2 triệu; vùng sản xuất gỗ nguyên liệu tập trung phục vụ chế biến 80.000 ha, sản lượng khai thác bình quân gần 1 triệu m3 gỗ/năm... Đây là tiền đề và lợi thế lớn của tỉnh trong việc lựa chọn sản phẩm tham gia đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP.

Theo đó, hằng năm, UBND tỉnh Bắc Giang ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo, điều hành đồng bộ từ tỉnh tới huyện; kế hoạch tổ chức đánh giá và phân hạng sản phẩm OCOP; thành lập hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP và tổ giúp việc hội đồng; quy chế hoạt động, tổ chức đánh giá, phân hạng; tổ chức công bố và vinh danh các sản phẩm theo quy định. Bên cạnh đó, hằng năm, Sở NN&PTNT cũng chủ động ban hành các văn bản triển khai, hướng dẫn các địa phương khảo sát, lựa chọn sản phẩm tham gia chương trình, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện tại cơ sở.

Thời gian qua, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã khai thác lợi thế nông nghiệp để phát triển các sản phẩm OCOP. Ảnh: BNN. 

Tính hết năm 2023, tỉnh Bắc Giang có 290 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, tăng 85 sản phẩm so với năm 2022, vượt 60 sản phẩm so với kế hoạch. Tỉnh có 1 sản phẩm 5 sao, 2 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 24 sản phẩm 4 sao, 263 sản phẩm 3 sao (trong đó có 3 sản phẩm OCOP dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch). Qua đó, đưa Bắc Giang trở thành một trong những tỉnh có nhiều sản phẩm OCOP của khu vực miền núi phía bắc và cả nước.

Các sản phẩm OCOP được công nhận đều mang đặc trưng sản xuất của các làng nghề truyền thống, làng nghề như: Mỳ chũ; mỳ Châu Sơn; rượu Vân; bún Đa Mai;… bên cạnh các sản phẩm nổi tiếng khác đã phát huy tối đa lợi thế, tiềm năng của mỗi địa phương như: Gà đồi Yên Thế; vải thiều Lục Ngạn; vải sớm Phúc Hòa; vú sữa Hợp Đức, mật ong Tây Yên Tử, trà hoa vàng, đông trùng hạ thảo,

 Nhiều sản phẩm áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, chất lượng như ISo 22000; HACCP; VietGap; Global Gap. Các sản phẩm đều có sự quan tâm, đầu tư lớn đến hoạt động truy xuất nguồn gốc sản phẩm; hồ sơ công bố chất lượng; câu chuyện sản phẩm, hình thức mẫu mã, bao bì nhãn mác phù hợp với đặc tính sản phẩm được các chủ thể quan tâm thiết kế đồng bộ, hiện đại, một số sản phẩm bao bì đẹp, bắt mắt… Các sản phẩm vải thiều Lục Ngạn, vải sớm Phúc Hòa đã được xuất khẩu sang các thị trường yêu cầu chất lượng cao như: Mỹ, EU, Nhật Bản... Từ đó, góp phần nâng tầm vị thế của sản phẩm nông sản Bắc Giang trên thị trường trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, UBND tỉnh Bắc Giang cho biết,  chương trình OCOP vẫn còn những hạn chế, khó khăn do các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm thiếu đồng bộ, thiếu hiệu quả trong điều phối hoạt động hỗ trợ. Thực tế cho thấy chưa có nhiều chủ thể được tiếp cận với các cơ chế, chính sách hoặc được tiếp cận nhưng chủ yếu về đào tạo tập huấn, tem nhãn mác sản phẩm (mức hỗ trợ thấp, khoảng 15-20 triệu/sản phẩm). Ngoài ra, một số hợp tác xã được hỗ trợ bao bì, tuy nhiên, do yêu cầu về mặt điều kiện nên nhiều hợp tác xã không đáp ứng được…

Tỉnh Bắc Giang triển khai chính sách hỗ trợ các chủ thể phát triển sản phẩm OCOP. Ảnh: DL. 

Vì vậy, để thúc đẩy phát triển chương trình OCOP, theo Sở NN&PTNT tỉnh Bắc Giang, cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho toàn xã hội hiểu được mục đích, ý nghĩa của chương trình OCOP. Coi đây là nhiệm vụ trọng tâm trong thực hiện xây dựng nông thôn mới và cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp ở địa phương.

Đồng thời, thực hiện đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ và các chủ thể sản xuất tham gia. Bắc Giang cũng đặt mục tiêu phát triển sản phẩm OCOP, sản phẩm làng nghề gắn với du lịch. Tăng cường các hoạt động hỗ trợ chủ thể phát triển hoàn thiện sản phẩm. Đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP, xây dựng các điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP trên địa bàn các huyện, thành phố. 

Theo Kế hoạch số 14/KH-UBND triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm năm 2024, UBND tỉnh dự kiến phân bổ gần 21 tỷ đồng nhằm thực hiện các nội dung trong kế hoạch. Trong đó, tỉnh tập trung rà soát đánh giá tiêu chuẩn chất lượng các sản phẩm hiện có, định hướng các tổ chức kinh tế nâng cao chất lượng sản phẩm theo tiêu chí OCOP; tổ chức sản xuất gắn với phát triển vùng nguyên liệu đặc trưng.

Tỉnh phát triển sản phẩm OCOP gắn với xây dựng vùng nguyên liệu nông sản, dược liệu đặc trưng được cấp mã số vùng trồng, theo hướng sản xuất hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, tiết kiệm tài nguyên, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học, đảm bảo an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, duy trì cảnh quan nông thôn và bảo vệ môi trường. Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh hướng dẫn chuẩn hóa quy trình, tiêu chuẩn sản phẩm tham gia Chương trình theo Bộ tiêu chí OCOP gắn với lợi thế và điều kiện của từng địa phương bao gồm: Các đặc sản, sản phẩm truyền thống gắn với lợi thế về điều kiện sản xuất, giá trị văn hóa địa phương, đặc biệt là sản phẩm các làng nghề, nghề truyền thống, dịch vụ du lịch nông thôn.

Đặc biệt, tỉnh phát triển sản phẩm OCOP theo 6 nhóm, ưu tiên các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ đặc sắc, truyền thống và có lợi thế ở mỗi địa phương, theo hướng phát huy nội lực, gia tăng giá trị, gắn với phát triển cộng đồng. Khuyến khích các chủ thể sản xuất đầu tư đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến trong sản xuất, sơ chế, bảo quản, chế biến sản phẩm, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường…

Trước đó, theo Nghị quyết quy định chính sách khuyến khích phát triển sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, giai đoạn 2024 – 2025 do Hội đồng nhân dân tỉnh Bắc Giang ban hành, các đối tượng được áp dụng là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ sản xuất có đăng ký kinh doanh trực tiếp sản xuất tạo ra sản phẩm hàng hóa và sản phẩm dịch vụ thuộc 06 nhóm sản phẩm (thực phẩm; đồ uống; dược liệu và sản phẩm từ dược liệu; hàng thủ công mỹ nghệ; sinh vật cảnh; dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch) theo quy định tại Quyết định số 919/QĐ-TTg ngày 01/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2021 - 2025.

Điều kiện hỗ trợ là các tổ chức, cá nhân có sản phẩm hàng hóa và dịch vụ được cấp có thẩm quyết định công nhận sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Đối với sản phẩm hàng hóa và dịch vụ tham gia đánh giá, phân hạng lần đầu được hỗ trợ 50 triệu đồng/sản phẩm đạt 3 sao, 150 triệu đồng/sản phẩm đạt 4 sao, 300 triệu đồng/sản phẩm đạt 5 sao.

Sản phẩm hàng hóa và dịch vụ tham gia đánh giá nâng hạng sao thì trường hợp giữ nguyên hạng sao hỗ trợ 20 triệu đồng/sản phẩm đạt 3 sao, 60 triệu đồng/sản phẩm đạt 4 sao; trường hợp đạt nâng hạng sao hỗ trợ 150 triệu đồng/sản phẩm đạt 4 sao; 300 triệu đồng/sản phẩm đạt 5 sao. Phương thức hỗ trợ là hỗ trợ một lần sau khi sản phẩm được cấp có thẩm quyền cấp quyết định công nhận sản phẩm OCOP.

Ngân sách cấp tỉnh hỗ trợ đối với các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ được công nhận sản phẩm OCOP đạt từ 4 sao trở lên; các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ tham gia đánh giá, phân hạng lần đầu được công nhận sản phẩm OCOP đạt 3 sao của các huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Lục Nam và Yên Thế. Ngân sách cấp huyện hỗ trợ đối với các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ được công nhận sản phẩm OCOP đạt 3 sao của các huyện Tân Yên, Việt Yên, Yên Dũng, Hiệp Hòa, Lạng Giang và thành phố Bắc Giang; sản phẩm hàng hóa và dịch vụ tham gia đánh giá, phân hạng lại giữ nguyên hạng 3 sao tại tất cả các huyện, thành phố.

Thu Hà