Ninh Thuận đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ nha đam

TMO - Nhờ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, sản xuất nha đam theo tiêu chuẩn hữu cơ và liên kết chặt với doanh nghiệp nhiều hộ dân trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đã thoát nghèo, cải thiện đời sống...

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Thuận, toàn tỉnh hiện có khoảng 350 ha nha đam, tập trung ở Phan Rang – Tháp Chàm và các huyện Ninh Phước, Thuận Bắc, Ninh Hải, Ninh Sơn…Chi phí đầu tư trồng nha đam không cao, chỉ khoảng 10 triệu đồng/sào (500m²).

Sau 6–8 tháng chăm sóc, cây bắt đầu cho thu hoạch ổn định và có thể kéo dài từ 2 đến 5 năm. Mỗi sào có thể cho năng suất 5–7 tấn bẹ/đợt thu, với tần suất thu hoạch khoảng 10–11 lần mỗi năm. Giá bán hiện dao động từ 2.200 đến 2.800 đồng/kg, tùy chất lượng bẹ. Đặc biệt, nha đam rất ít sâu bệnh, hầu như không cần dùng thuốc trừ sâu, chỉ cần làm cỏ, tưới nước và bón phân nhẹ sau mỗi vụ.

Trước đây, trên hơn 2 sào đất cát của gia đình, chị Phan Thị Tho (phường Văn Hải, TP.Phan Rang - Tháp Chàm) chủ yếu canh tác hành, tỏi. Tuy nhiên, chi phí đầu tư cho 2 loại cây này khá cao, công chăm sóc tốn kém, mà hiệu quả kinh tế không tương xứng. Do đó, chị quyết định chuyển sang trồng cây nha đam. Chị Tho cho biết: Trồng hành tỏi phải bỏ nhiều vốn, nhiều công, giá củ thì bấp bênh. Trong khi đó, cây nha đam dễ trồng, ít tốn chi phí, thu hoạch quanh năm. Nhờ cây nha đam mà gia đình tôi có thu nhập ổn định, lo được cho con cái, cuộc sống cũng đỡ vất vả hơn. 

Dưới điều kiện khí hậu khô hạn và nền đất chủ yếu là cát pha, người nông dân Ninh Thuận đã tích lũy những kinh nghiệm canh tác riêng biệt, phù hợp từng loại đất. Với vùng đất cát, nha đam được trồng theo luống chìm và tưới tràn để giữ độ ẩm trong khi vẫn thoát nước tốt, tránh úng rễ. Còn ở những khu vực đất cát pha, người dân linh hoạt áp dụng luống nổi kết hợp hệ thống tưới phun mưa hoặc tưới rãnh, vừa tiết kiệm nước, vừa tạo điều kiện cho cây sinh trưởng ổn định.  

Hiệu quả kinh tế từ cây nha đam tại Ninh Thuận đang được khẳng định rõ nét qua những mô hình sản xuất thực tế tại địa phương. Tại phường Văn Hải (TP.Phan Rang – Tháp Chàm), nhiều hộ dân đã tận dụng diện tích đất nhỏ để phát triển mô hình, mang lại thu nhập ổn định. Gia đình ông Nguyễn Văn Tùng trồng 4 sào nha đam, trong đó 3 sào đã cho thu hoạch với sản lượng 18 tấn/vụ. Với giá bán 2.200 đồng/kg, mỗi vụ ông Tùng thu về gần 40 triệu đồng. 

Các địa phương đẩy mạnh liên kết trong sản xuất, tiêu thụ nhằm nâng cao giá trị cây nha đam. 

Tính đến giữa tháng 6/2025, phường Văn Hải có trên 250 nông hộ canh tác 76,5 ha cây nha đam, chiếm khoảng 65% diện tích trồng nha đam toàn tỉnh Ninh Thuận. Trong những năm gần đây, cây nha đam được các doanh nghiệp thu mua chế biến nhiều loại sản phẩm được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng.

Nhận thấy tiềm năng lớn từ cây nha đam, những năm qua, tỉnh Ninh Thuận đã đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và thúc đẩy mô hình canh tác hiện đại. Các địa phương phối hợp khảo sát vùng trồng, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, đồng thời khuyến khích người dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Đây là nền tảng giúp nông dân tham gia vào các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ, từng bước nâng cao hiệu quả kinh tế và giá trị thương hiệu cho nha đam Ninh Thuận. 

Thời gian qua, bên cạnh việc mở rộng diện tích, ngành nông nghiệp tỉnh Ninh Thuận còn phối hợp với các ngành liên quan và các doanh nghiệp hỗ trợ nông dân nâng cao kỹ thuật tăng năng suất, đồng thời đẩy mạnh hoạt động liên kết tiêu thụ nha đam. 

Từ đầu năm 2025, Nhà máy chế biến nha đam do Công ty Cổ phần Thực phẩm Cánh Đồng Việt (VietFarm) đầu tư tại Khu công nghiệp Thành Hải, TP.Phan Rang-Tháp Chàm bắt đầu hoạt động. Đến nay, nhà máy đã liên kết với hơn 500 hộ dân, hình thành vùng nguyên liệu khoảng 250 ha tại các khu vực trọng điểm. Hiện tại, với công suất chế biến đạt trên 30.000 tấn thành phẩm/năm, VietFarm cam kết thu mua khoảng 80.000 tấn nguyên liệu/năm, với giá thu mua ổn định khoảng 2.500 đồng/kg. Doanh nghiệp này cũng đang sở hữu vùng nguyên liệu hơn 200 ha đạt chuẩn VietGAP và GlobalGAP, đây là nền tảng quan trọng để mở rộng thị trường xuất khẩu và nâng cao giá trị cây nha đam Việt.

Hiện nay, nha đam là 1 trong số 12 sản phẩm đặc thù của tỉnh được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận. Tháng 12/2022, Cục Sở hữu Trí tuệ đã giao cho Viện Thổ nhưỡng Nông hóa phối hợp cùng Sở Khoa học và Công nghệ Ninh Thuận triển khai nhiệm vụ “Đăng ký bảo hộ, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm nha đam của tỉnh Ninh Thuận”. Hai sản phẩm được lựa chọn đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý Ninh Thuận gồm lá nha đam tươi và thạch nha đam. Sau quá trình khảo sát, điều tra, các nhà khoa học tại Viện Thổ nhưỡng Nông hóa đã xác định được diện tích đề xuất bảo hộ chỉ dẫn địa lý đối với vùng trồng cây Nha đam của tỉnh Ninh Thuận.

Theo đó, tổng diện tích đề xuất là 862,95 ha, bao gồm các phường Văn Hải, Mỹ Hải, Mỹ Bình, Mỹ Đông và Phước Mỹ của thành phố Phan Rang - Tháp Chàm với tổng diện tích 307,75ha (35,66%), các xã Vĩnh Hải, Thanh Hải và Nhơn Hải thuộc huyện Ninh Hải với tổng diện tích 265,09 ha (30,72%), các xã An Hải và xã Phước Hữu của huyện Ninh Phước với tổng diện tích 127,96 ha (14,83%); xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn diện tích là 44,08 ha (5,11%), xã Bắc Sơn và Lợi Hải thuộc huyện Thuận Bắc với tổng diện tích 54,91 ha (6,36%); xã Phước Dinh huyện Thuận Nam với diện tích 63,16 ha (7,32%).

Việc xây dựng và phát triển chỉ dẫn địa lý cho cây nha đam không chỉ khẳng định giá trị kinh tế của sản phẩm chủ lực Ninh Thuận, mà còn góp phần định vị thương hiệu nông sản đặc trưng trên thị trường.../.

Lê Kiên