Nâng cao hiệu quả chi trả dịch vụ môi trường rừng

TMO - Nhằm bảo đảm quyền lợi cho các chủ rừng và người dân tham gia bảo vệ rừng, tỉnh Tuyên Quang đang tập trung nâng cao hiệu quả công tác chi trả dịch vụ môi trường rừng theo hướng minh bạch, đúng đối tượng, đúng mức và kịp thời, qua đó góp phần giữ vững diện tích rừng và phát triển lâm nghiệp bền vững.

Sau khi sáp nhập, tỉnh Tuyên Quang mới có độ che phủ rừng đạt 61,82%, đứng thứ ba cả nước sau Lạng Sơn và Thái Nguyên. Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang, hiện nay tổng diện tích đất rừng của địa phương là hơn 901.600 ha, trong đó diện tích rừng tự nhiên là hơn 620.800 ha, còn lại là diện tích rừng trồng.

Sau quá trình sáp nhập, các hoạt động quản lý, theo dõi diễn biến rừng tại tỉnh Tuyên Quang (mới) được thực hiện thường xuyên; cơ sở dữ liệu tài nguyên rừng toàn tỉnh được cập nhật kịp thời, đảm bảo theo đúng quy định. Địa phương cũng xác định, chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) là một trong những chính sách quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang.

Thống kê của Quỹ cho thấy, năm 2025 tổng diện tích rừng toàn tỉnh được chi trả tiền DVMTR là trên 642.980 ha, chiếm 75,4% diện tích rừng của tỉnh; có 26 chủ rừng là tổ chức, 53.690 là hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư được giao rừng.

Tổng số tiền DVMTR và trồng rừng thay thế đã thu năm 2025 (tính đến ngày 30/11/2025) là 172,3 tỷ đồng. Tổng số tiền DVMTR và trồng rừng thay thế đã chi năm 2025 (tính đến ngày 30/11/2025) là 179,3 tỷ đồng. Để bảo đảm nguồn thu, chi trả tiền DVMTR ổn định và đúng tiến độ, Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh luôn chủ động bám sát các đơn vị sử dụng dịch vụ, thường xuyên rà soát diện tích rừng cung ứng dịch vụ, cập nhật sản lượng điện thương phẩm thực tế, sản lượng nước sạch tiêu thụ.

Từ đó, xác định mức thu chính xác, tránh thất thu cho ngân sách rừng và đảm bảo hài hòa quyền lợi của cả hai phía. Công tác đôn đốc, thu nộp tiền DVMTR được Quỹ triển khai quyết liệt, đặc biệt vào các quý cuối năm khi nhu cầu chi trả cho các chủ rừng tăng cao.

Quá trình chi trả tiền DVMTR được Quỹ thực hiện với tinh thần nhanh chóng, chính xác. Tất cả các khoản chi đều được rà soát kỹ lưỡng, đối chiếu diện tích rừng, kiểm tra trạng thái rừng thông qua hệ thống theo dõi diễn biến rừng, tránh tình trạng diện tích “ảo” hay sai lệch thông tin.

Nhiều chủ rừng cho biết, việc nhận tiền DVMTR đã thuận tiện hơn nhiều nhờ Quỹ mở rộng hình thức chi trả qua tài khoản ngân hàng, hạn chế tối đa giao dịch tiền mặt. Cùng với đó, Quỹ còn phối hợp với lực lượng kiểm lâm và chính quyền địa phương kiểm tra hiện trường, đảm bảo diện tích rừng đủ điều kiện mới được chi trả.

Cộng đồng dân cư Tuyên Quang kiểm tra rừng tự nhiên được giao khoán bảo vệ. (Ảnh: TK). 

Việc kiểm soát chặt chẽ từ đầu vào đến đầu ra giúp nguồn tiền DVMTR được sử dụng đúng đối tượng, đúng mục đích, ngày càng phát huy hiệu quả. Không chỉ dừng lại ở việc bảo đảm chi trả đúng, đủ, kịp thời, Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Tuyên Quang chú trọng đến mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng tiền DVMTR, giúp người dân sử dụng nguồn hỗ trợ này để phát triển sinh kế.

Nhiều xã vùng sâu, vùng xa như Lâm Bình, Nà Hang, Quang Bình, Thông Nguyên, Nấm Dẩn, nguồn tiền DVMTR hàng năm đã trở thành khoản thu nhập quan trọng, giúp hàng nghìn hộ đồng bào dân tộc thiểu số có thêm điều kiện đầu tư vào chăn nuôi, trồng rừng, cải thiện đời sống.

Những cộng đồng dân cư nhận khoán bảo vệ rừng còn sử dụng một phần tiền DVMTR để duy tu đường tuần tra rừng, mua sắm dụng cụ phòng cháy, chữa cháy rừng, tổ chức các đội tuần tra tự quản. Tổ chức tuyên truyền để người dân hiểu rõ quyền lợi gắn với trách nhiệm bảo vệ rừng.

Triển khai các mô hình hỗ trợ từ nguồn tiền DVMTR như: trồng bổ sung rừng phòng hộ, khoanh nuôi tái sinh, trồng cây phân tán, hỗ trợ vật tư cho các mô hình nông – lâm kết hợp… Những hoạt động này không chỉ nâng cao chất lượng, tăng diện tích rừng mà còn tạo sinh kế ổn định, giảm áp lực lên tài nguyên rừng.

Trong bối cảnh yêu cầu bảo vệ và phát triển rừng ngày càng cao, cùng với xu thế chuyển đổi số trong quản lý nhà nước, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Tuyên Quang đặt mục tiêu tiếp tục hoàn thiện quy trình chi trả DVMTR theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả hơn.

Trước mắt, sẽ tập trung phối hợp chặt chẽ với Hạt Kiểm lâm các khu vực, chủ rừng để cập nhật và đồng bộ toàn bộ dữ liệu diện tích rừng vào hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung, đảm bảo mỗi diện tích đều có thông tin rõ ràng, tránh trùng lặp. Đồng thời, đẩy mạnh chi trả không dùng tiền mặt, tiến tới 100% các chủ rừng đều nhận tiền qua tài khoản ngân hàng. Cùng với đó, tăng cường nâng cao năng lực cán bộ, bồi dưỡng kiến thức về công nghệ số, kỹ năng giám sát hiện trường, phân tích dữ liệu và xử lý hồ sơ trực tuyến.

Việc chuẩn hóa quy trình và nâng cao chất lượng nhân lực sẽ giúp hệ thống chi trả DVMTR vận hành trơn tru, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Trong tương lai, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Tuyên Quang dự kiến nghiên cứu tích hợp dữ liệu chi trả DVMTR với các chương trình tín chỉ carbon, nông nghiệp thông minh và phát triển lâm nghiệp bền vững. Việc nâng cao hiệu quả chi trả DVMTR tại Tuyên Quang không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn có giá trị lâu dài về môi trường và xã hội.

Khi nguồn chi trả được thực hiện công khai, minh bạch và kịp thời, niềm tin của người dân đối với chính sách được củng cố, từ đó khuyến khích sự tham gia chủ động vào công tác bảo vệ và phát triển rừng. Tuy nhiên, để chính sách DVMTR tiếp tục phát huy hiệu quả, tỉnh cần duy trì công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền để người dân, chủ rừng hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình, sử dụng hiệu quả nguồn chi trả cho các hoạt động bảo vệ rừng bền vững. Đây sẽ tiếp tục là động lực quan trọng giúp Tuyên Quang bảo vệ tốt tài nguyên rừng, góp phần phát triển kinh tế – xã hội theo hướng hiệu quả, lâu dài.

Trung Thành