Mở rộng diện tích canh tác lúa thân thiện môi trường

TMO -  Sau quá trình triển khai mô hình canh tác lúa an toàn, thân thiện với môi trường tại Bắc Giang, dự án đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận góp phần nâng cao nhận thức của nông dân về sản xuất lúa an toàn, bảo vệ sức khỏe cho con người, tái tạo đất hướng đến nền nông nghiệp sinh thái. Trước những hiệu quả đó, tỉnh Bắc Giang tiếp tục mở rộng diện tích gieo trồng, mang lại nguồn thu ổn định cho người dân.

Theo Ngân hàng Thế giới, tại Việt Nam, canh tác lúa phát thải gần 50 triệu tấn khí hiệu ứng nhà kính mỗi năm, tức trung bình sản xuất 0,9 tấn gạo sinh ra một tấn CO2 quy đổi. Với lượng phát thải khí hiệu ứng nhà kính cao từ canh tác lúa, Việt Nam đang tìm giải pháp để giảm thiểu ảnh hưởng này đối với môi trường.

Do vậy, quá trình canh tác lúa an toàn, thân thiện với môi trường mang lại những thay đổi tích cực, từ việc giảm chi phí sản xuất đến tạo ra thương hiệu gạo ngon, an toàn, thân thiện với tự nhiên.

Tính đến tháng 9/2024, toàn tỉnh Bắc Giang có hơn 7.100ha lúa canh tác thân thiện với môi trường. Để triển khai hiệu quả quy trình canh tác lúa an toàn, trước đó Hội Nông dân tỉnh Bắc Giang đã ban hành Đề án “Tuyên truyền vận động nông dân áp dụng canh tác lúa thân thiện với môi trường tại tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2025-2030”. Với tổng kinh phí thực hiện khoảng 47,5 tỷ đồng (từ nguồn vốn ngân sách và nguồn vốn đối ứng của nhân dân) nhằm thực hiện mục tiêu phấn đấu mỗi năm xây dựng được mô hình trình diễn trên diện tích 500 ha lúa 2 vụ/năm; đến năm 2030 xây dựng được mô hình trình diễn trên tổng diện tích 3 nghìn ha lúa được sản xuất theo kỹ thuật canh tác thân thiện, an toàn.

Bắc Giang phấn đấu đến năm 2030 có trên 45 nghìn hộ nông dân áp dụng 1 trong 3 kỹ thuật canh tác lúa thân thiện với môi trường; ít nhất 70% rơm rạ tại các vùng trồng được thu gom hoặc xử lý bằng chế phẩm xử lý rơm rạ tại đồng ruộng. Bên cạnh đó, thành lập được ít nhất 2 hợp tác xã sản xuất, kinh doanh lúa gạo thân thiện với môi trường, nâng cao giá trị sản phẩm gạo trồng theo phương pháp canh tác thân thiện với môi trường.

Đồng thời tiếp tục tổ chức tập huấn, trang bị kiến thức cho cán bộ hội nông dân các cấp trong tỉnh về canh tác lúa thân thiện với môi trường và kỹ năng cần thiết để trở thành tuyên truyền viên vận động nông dân áp dụng kỹ thuật canh tác lúa thân thiện với môi trường. Để triển khai thực hiện hiệu quả Đề án, Hội Nông dân tỉnh tập trung làm tốt công tác lãnh đạo chỉ đạo thực hiện việc triển khai các nội dung của Đề án đến các cấp Hội trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.

Mô hình canh tác lúa an toàn được người dân Bắc Giang tích cực hưởng ứng. (Ảnh minh hoạ: BDV). 

Ngoài ra, Hội nông dân cũng thường xuyên thực hiện công tác kiểm tra, giám sát và kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh. Đẩy mạnh truyền thông, tuyên truyền, đào tạo và tập huấn, phổ biến kỹ thuật canh tác lúa thân thiện với môi trường; kịp thời phát hiện, thông tin những mô hình, điển hình, cách làm mới đem lại hiệu quả thiết thực trong sản xuất lúa. Phối hợp với Sở NN& PTNT xây dựng quy trình sản xuất lúa thân thiện với môi trường để nâng cao chất lượng sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường.

Tập trung đào tạo, tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật canh tác lúa thân thiện với môi trường cho các hộ nông dân, vừa đào tạo vừa thực hành và thăm quan các mô hình trong và ngoài tỉnh. Lựa chọn, xây dựng đội ngũ kỹ thuật viên trong cộng đồng là những chủ hộ tham gia mô hình có trình độ, sức khỏe, trách nhiệm và nhiệt tình trong công tác cộng đồng. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu cho sản phẩm lúa, gạo thân thiện với môi trường thông qua các hội chợ, triển lãm, sự kiện tôn vinh, quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP.

Từ đó  thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm lúa gạo thân thiện với môi trường gắn với các điểm, tour du lịch trong tỉnh. Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất, giảm phụ thuộc vào phân bón và thuốc bảo vệ thực vật gây ảnh hưởng đến chất lượng gạo, gây ô nhiễm môi trường, nhằm tăng năng suất và chất lượng gạo.

Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chính sách khuyến khích, hỗ trợ triển khai xây dựng vùng nguyên liệu, tăng cường liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa, gạo; nâng cao năng lực tổ chức của các Hợp tác xã, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về các cơ chế, chính sách liên quan đến sản xuất, tiêu thụ lúa, gạo. Hội Nông dân tỉnh đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố phổ biến, tuyên tuyền các chủ trương, nội dung hỗ trợ của Đề án để các tổ chức, cá nhân và nông dân biết triển khai thực hiện có hiệu quả.

Chỉ đạo, quản lý phát triển vùng sản xuất lúa áp dụng canh tác thân thiện với môi trường trên địa bàn theo Đề án đã được phê duyệt. Chủ động trích ngân sách địa phương hỗ trợ thêm cho phát triển sản xuất phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. Được biết, những năm qua, giải pháp canh tác lúa thân thiện môi trường triển khai trên địa bàn tỉnh mang lại hiệu quả thiết thực.

So với ruộng đối chứng, diện tích lúa áp dụng các kỹ thuật này có bộ rễ phát triển mạnh, cây cứng khỏe, khả năng chống lại sâu bệnh tốt, đẻ nhánh khỏe hơn, năng suất lúa tăng từ 20-30%. Đặc biệt giảm chi phí canh tác, giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật, góp phần bảo vệ môi trường.

Canh tác lúa thân thiện môi trường đem lại năng suất cao, giảm chi phí chăm bón. (Ảnh minh hoạ). 

Canh tác lúa an toàn được các địa phương trên địa bàn tỉnh Bắc Giang tích cực hưởng ứng. Đơn cử như tại xã Hương Mai, thị xã Việt Yên, tỉnh Bắc Giang nhờ tiếp cận giải pháp canh tác mới, nông dân đã nâng cao được năng suất tăng lợi nhuận, vừa góp phần bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính.

Thông tin từ Đại diện Hội Nông dân xã Hương Mai, tiếp nối thành công từ năm 2023, mô hình canh tác lúa thân thiện với môi trường tại xã Hương Mai năm 2024 được xã thực hiện tại 2 mô hình điểm ở thôn Xuân Lạn và thôn Xuân Hòa với diện tích 4 sào/mô hình, trong đó có 2 sào sản xuất theo phương pháp canh tác lúa thân thiện với môi trường, 2 sào đối chứng sản xuất theo phương pháp truyền thống. Đồng thời, nhân rộng mô hình tại 4 thôn: Mai Thượng, Mai Hạ, Xuân Lạn và Xuân Hòa với diện tích 50ha.

Phương pháp canh tác lúa thân thiện với môi trường chú trọng vào các kỹ thuật canh tác mới, hiệu quả. Các hộ tham gia mô hình được tập huấn 3 kỹ thuật trong canh tác lúa thân thiện với môi trường là xử lý rơm rạ đúng cách, bón phân hợp lý và tưới ướt - khô xen kẽ.

Kết quả sau 3 vụ tham gia dự án canh tác lúa thân thiện với môi trường, xã Hương Mai đã đã có 258 hộ áp dụng được 1 kỹ thuật với tổng diện tích cả 3 vụ là 550ha; có 205 hộ áp dụng được 2 kỹ thuật với diện tích tổng 3 vụ là 385 ha; có 275 hộ áp dụng được cả 3 kỹ thuật với tổng diện tích là 330ha. Còn tại vụ Mùa năm 2024 đã thu hoạch xong, năng suất bình quân đạt khoảng 250 kg thóc khô/sào cao hơn ruộng đối chứng khoảng 225kg/sào.

Quy trình sản xuất lúa an toàn, thân thiện với môi trường đang cho thấy hiệu quả toàn diện: Giảm chi phí, tăng năng suất, lợi nhuận; tạo ra sản phẩm lúa chất lượng, an toàn hơn; giảm lượng khí nhà kính thải vào môi trường, tiến tới chi trả tín chỉ carbon cho người trồng lúa. Với tỉnh có diện tích canh tác, sản lượng lúa khá lớn như Bắc Giang thì lợi ích từ phương pháp canh tác này mang lại rất lớn nếu mô hình tiếp tục được nhân rộng trên toàn tỉnh.

Ngô Tuấn