Hoà Bình: Khai thác tiềm năng kinh tế dưới tán rừng

TMO - Tận dụng lợi thế rừng tự nhiên và rừng trồng rộng lớn, tỉnh Hòa Bình đang đẩy mạnh phát triển mô hình kinh tế dưới tán rừng gắn với bảo vệ tài nguyên và nâng cao thu nhập cho người dân.

Nhiều hộ dân, hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Hoà Bình đã chủ động trồng dược liệu, chăn nuôi gia súc, nuôi ong lấy mật… mang lại giá trị kinh tế cao mà vẫn giữ được độ che phủ và hệ sinh thái rừng. Đây được xem là hướng đi hiệu quả, bền vững trong phát triển kinh tế nông – lâm nghiệp tại địa phương.

Thông tin từ UBND tỉnh Hoà Bình, tại Quyết định số 312/QĐ-UBND về công bố hiện trạng rừng tỉnh Hòa Bình năm 2023, diện tích đất có rừng là 236.919,25 ha. Trong đó, rừng tự nhiên là 141.614,03 ha; rừng trồng là 95.305,22  ha. Diện tích đất có rừng đủ tiêu chí để tính tỷ lệ che phủ toàn tỉnh là 236.919,25 ha, tỷ lệ che phủ là 51,61 %.

Với diện tích rừng tương đối lớn, tỷ lệ che phủ rừng cao…là điều kiện thuận lợi để người dân sống gần rừng phát triển kinh tế, tạo sinh kế ổn định từ rừng. Theo báo cáo của UBND tỉnh Hòa Bình, toàn tỉnh đã khai thác hơn 1.560 ha rừng trồng tập trung, cho ra trên 135.000 m³ gỗ, trong đó có 3.200 m³ gỗ lớn - loại có giá trị cao, được thị trường ưa chuộng.

Bên cạnh đó, người dân đã khai thác 383.800 cây tre, bương, luồng, giang, nứa, thu 293 tấn măng tươi, 99 tấn dược liệu, 28.585kg mật ong rừng, cùng hàng chục nghìn lá dong, củi rừng và các loại lâm sản phụ khác.  Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường, đây là con số rất đáng chú ý, nhất là khi không xuất phát từ khai thác gỗ quy mô lớn. Điều này cho thấy kinh tế dưới tán rừng, đặc biệt là lâm sản ngoài gỗ đang trở thành một trụ đỡ thực sự trong đời sống người dân miền núi.

Tính bình quân, mỗi ngày, người dân Hòa Bình thu về hơn 4,5 tỷ đồng từ những thực vật mọc dưới tán rừng. Từ một góc nhìn kinh tế, rừng đã trở thành nguồn tài nguyên quý để người dân có thể khai thác bền vững nếu có chính sách phù hợp.

Mặc dù rừng mang lại nhiều điều kiện thuận lợi cho người dân ổn định cuộc sống, tuy nhiên việc bảo vệ, bảo tồn rừng tại Hoà Bình vẫn gặp nhiều khó khăn. Chỉ tính trong tháng 5, trên địa bàn tỉnh vẫn xảy ra hai vụ cháy rừng (tại Lạc Thủy và Cao Phong), thiệt hại hơn 6ha. Một vụ phá rừng trái pháp luật cũng được phát hiện. Đó là những điều không thể xem nhẹ, khi mà việc khai thác quá mức, đốt rừng làm nương hay mở rộng đất sản xuất vẫn còn lẩn khuất trong nếp sinh kế cũ. Theo Chi cục Lâm nghiệp - Kiểm lâm tỉnh Hòa Bình, Chi cục đang tập trung rà soát quy hoạch ba loại rừng, giám sát các dự án chuyển đổi mục đích sử dụng đất lâm nghiệp, đồng thời thúc đẩy mô hình khai thác có chứng chỉ FSC, gắn với bảo tồn nguồn lợi.

Bên cạnh đó, tại các địa phương định hướng giữ rừng, giữ sinh kế từ rừng đã được lồng ghép trong nhiều chương trình như: phát triển sản phẩm OCOP từ lâm sản; thúc đẩy kinh tế dưới tán rừng; bảo vệ rừng gắn với sinh kế người dân qua các dự án thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Các mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng mang lại nguồn thu đáng kể cho người dân Hoà Bình. (Ảnh: BTN). 

Kinh tế rừng, đặc biệt là lâm sản ngoài gỗ đang mang lại sinh kế ổn định cho hàng nghìn hộ dân trên địa bàn tỉnh. Để mở rộng, bảo tồn rừng, ngay từ tháng 1/2025, tỉnh Hoà Bình đã xây dựng và triển khai Kế hoạch trồng rừng năm 2025. Theo kế hoạch, năm 2025 tỉnh Hoà Bình trồng mới 5,55 nghìn ha rừng tập trung, 906 nghìn cây phân tán, chăm sóc bảo vệ 100% diện tích rừng hiện có. Để hoàn thành mục tiêu, ngành Kiểm lâm tích cực phối hợp với các huyện chỉ đạo các xã, thị trấn chuẩn bị diện tích đất trồng, tuyên truyền người dân thực hiện trồng cây, gây rừng.

Bên cạnh đó, đảm bảo kế hoạch trồng rừng, ngành Kiểm lâm đã phối hợp cùng các địa phương khẩn trương triển khai phương án trồng rừng. Các địa phương đã và đang tiến hành thống kê, rà soát quỹ đất, đảm bảo đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để đưa vào trồng rừng; triển khai đến người dân đăng ký trồng rừng.

Ðể hoàn thành trồng rừng trong khung thời vụ tốt nhất, các địa phương, cơ quan chuyên môn đã tuyên truyền sâu rộng cho nhân dân, rà soát diện tích đất trống đồi trọc để đưa vào trồng rừng; chủ động nguồn cây giống, hướng dẫn người dân phát dọn thực bì, đào hố, hướng tới mục tiêu khai thác hợp lý và sử dụng có hiệu quả tiềm năng đất đai; nâng cao năng suất và chất lượng rừng trồng; từng bước xây dựng các vùng sản xuất lâm nghiệp tập trung, quy mô lớn, phát triển rừng trồng theo hướng thâm canh rừng gỗ lớn phù hợp với từng vùng sinh thái và điều kiện lập địa cụ thể; góp phần xóa đói, giảm nghèo, giữ vững an ninh rừng, đảm bảo an ninh, quốc phòng, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn.

Khai thác tiềm năng, thế mạnh của rừng trong phát triển kinh tế không chỉ giúp người dân nâng cao thu nhập mà còn góp phần bảo vệ và phát triển rừng bền vững. Những mô hình sản xuất phù hợp với điều kiện sinh thái đang mở ra hướng đi mới cho kinh tế nông thôn miền núi. Để phát huy hiệu quả lâu dài, tỉnh Hoà Bình  cần tiếp tục hỗ trợ người dân về vốn, kỹ thuật và liên kết tiêu thụ sản phẩm, qua đó vừa giữ rừng và bảo vệ rừng hiệu quả.

Thuỳ Liên