Hiệu quả từ mô hình trồng thảo quả dưới tán rừng

TMO - Phát huy thế mạnh về điều kiện tự nhiên của địa phương trong công tác bảo vệ rừng gắn với phát triển kinh tế rừng, nhiều hộ dân trên địa bàn huyện Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái) đã tích cực trồng cây thảo quả dưới tán rừng, mang lại hiệu quả ổn định, góp phần bảo vệ rừng, xoá đói giảm nghèo.

Khai thác tiềm năng, lợi thế để liên kết trồng cây dược liệu theo chuỗi giá trị đang mở ra hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp vùng cao, góp phần chuyển đổi cơ cấu giống cây trồng theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị kinh tế cho người nông dân trên địa bàn huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.

Theo khảo sát của Hội Đông y Tỉnh Yên Bái cho thấy, đất đai và khí hậu của Yên Bái rất phù hợp với nhiều loài cây dược liệu. Hiện trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng trên 630 loài cây thuốc chữa bệnh được phân thành 11 nhóm thuốc ; trong đó có nhiều loại cây dược liệu quý có giá trị cao, như hoàng liên chân gà, tam thất vũ diệp, tiết kiến ​​trúc sâm, ba kích, đẳng sâm, giả cổ lam, hồng tỏa dương, thổ phục linh, trà hoa vàng, tía, sơn trà, thảo quả, quế…

Việc phát triển những loài cây dược liệu, đặc biệt là thảo quả, đã mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người nông dân. Bên cạnh đó còn gắn liền với công tác bảo vệ rừng, chống xói mòn đất. Là một trong những địa phương có diện tích trồng thảo quả lớn nhất huyện Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái), người dân xã Cao Phạ đã giảm nghèo nhờ  thảo quả.

Nằm ở độ cao trên 1.000 mét so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ, đất đai màu mỡ, diện tích rừng còn khá lớn, Cao Phạ có điều kiện thích hợp để phát triển mạnh cây thảo quả, trở thành một trong những cây xóa đói, giảm nghèo. Theo chia sẻ từ một số người dân tại xã Cao Phạ với khoảng hơn 2ha trồng cây thảo quả dưới tán rừng, mỗi năm người dân có thể thu hoạch từ 800 – 900kg quả khô, giá bán trung bình từ 130.000 – 150.000 đồng/kg, cho thu nhập hơn 100 triệu đồng/năm. Được biết từ năm 2010 trở đi, cây thảo quả bắt đầu được một số hộ dân lấy quả về gieo trồng thử nghiệm.

Nhờ phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai nên cây phát triển tốt, đặc biệt là những diện tích trồng dưới tán rừng hoặc khu vực ven khe nước có độ ẩm cao. Người dân ở đây nhân rộng diện tích bằng quả hoặc cây con, thường trồng vào mùa mưa (từ tháng 4 đến tháng 9 hàng năm). Việc chăm sóc cây thảo quả cũng khá đơn giản, chỉ cần phát sơ qua cỏ dại quanh gốc và để phát triển tự nhiên, không cần bón phân hay phun thuốc bảo vệ thực vật.

Cứ đến khoảng cuối tháng 7 là bắt đầu vào vụ thu hoạch quả, thời gian thu hoạch kéo dài đến hết tháng 10 hàng năm. Mỗi hecta thảo quả có thể cho thu nhập từ 40 - 50 triệu đồng/năm, nhờ đó đã giúp nhiều hộ dân trong xã có cuộc sống khấm khá hơn.

Hiện nay ở xã Cao Phạ có trên 130ha cây thảo quả trồng dưới tán rừng, mỗi năm diện tích này mang lại thu nhập từ 5 - 6 tỷ đồng cho bà con. Không chỉ mang lại thu nhập ổn định, cây thảo quả còn góp phần giữ đất, chống xói mòn, sạt lở và bảo vệ môi trường sinh thái. Không chỉ riêng ở xã Cao Phạ, những năm qua cây thảo quả đã được mở rộng diện tích tại nhiều địa phương ở huyện Mù Cang Chải như La Pán Tẩn, Khao Mang, Púng Luông, Lao Chải...Hiện nay, toàn huyện có trên 2.100ha cây thảo quả. Giá trị bình quân của cây thảo quả trồng dưới tán rừng tự nhiên cho thu nhập khoảng 40 – 50 triệu đồng/ha.

Trồng thảo quả dưới tán rừng giúp người dân huyện Mù Cang Chải (Yên Bái) xoá đói, giảm nghèo, ổn định đời sống kinh tế. (Ảnh minh hoạ). 

Loại cây này ưa sống dưới tán rừng, khả năng sinh trưởng tốt, không phải chăm sóc nhiều, trồng một năm thu hoạch nhiều năm, ít phải đầu tư. Đại diện Phong NN&PTNT huyện Mù Cang Chải cho biết, để phát triển cây thảo quả gắn với việc bảo vệ rừng, ngành nông nghiệp huyện đã hỗ trợ cây giống, cử cán bộ hướng dẫn bà con cách thức trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cho cây thảo quả.

Bên cạnh đó phối hợp với các địa phương mở các lớp tập huấn kỹ thuật thu hoạch, bảo quản sau thu hoạch thảo quả để đảm bảo chất lượng. Hướng dẫn bà con tuân thủ nghiêm kỹ thuật trồng xen cây thảo quả dưới tán rừng mà không được chặt cây, không đốt các cây thảo mộc dưới tán rừng, không làm mất đi sự đa dạng sinh học của các loài cây, cỏ mọc trong rừng. Đặc biệt, huyện Mù Cang Chải đã xây dựng Đề án “Quản lý cây thảo quả gắn với phát triển kinh tế đồi rừng”.

Theo đó, mục tiêu là chỉ trồng thảo quả trên diện tích rừng do bà con nhận giao khoán bảo vệ, không phát triển tự do, không phá rừng để trồng thảo quả hoặc lấy gỗ sấy thảo quả. Hình thành thói quen và nhận thức cho người dân về kinh tế rừng gắn với cuộc sống lâu dài, không gây hại đến rừng mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế đồi rừng và góp phần giữ đất, giữ rừng. Các hộ dân có nguyện vọng phát triển cây thảo quả trên diện tích rừng sản xuất được giao khoán, hoặc trên diện tích ít xung yếu của rừng phòng hộ, vùng đệm của rừng đặc dụng phải đăng ký với chính quyền địa phương.

Từ đó, các ngành chức năng sẽ phối hợp với chính quyền các xã khảo sát, thiết kế, lập hồ sơ và thẩm định các diện tích được trồng thảo quả, có cam kết sử dụng đất dưới tán rừng đúng mục đích, theo đúng hồ sơ được phê duyệt. Ngoài ra, huyện khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh để thu mua, sấy khô, chế biến thành phẩm trước khi xuất khẩu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm thảo quả.

Chính việc quản lý chặt chẽ các diện tích trồng thảo quả dưới tán rừng đã vừa góp phần giúp người dân duy trì diện tích, nâng cao giá trị thu nhập, vừa bảo vệ tốt diện tích rừng và môi trường sinh thái rừng. Lãnh đạo UBND xã Cao Phạ cho biết, mặc dù phát triển tốt và cho hiệu quả kinh tế khá nhưng chính quyền xã không tuyên truyền bà con mở rộng diện tích thảo quả mà chỉ tập trung duy trì, chăm sóc diện tích hiện có và chú trọng bảo vệ rừng, tránh tình trạng lợi dụng phát triển cây thảo quả để xâm lấn rừng. Xã còn phối hợp với ngành chức năng hướng dẫn người dân liên kết trong sản xuất, tiêu thụ, nâng cao giá trị sản phẩm.

Việc phát triển trồng cây thảo quả dưới tán rừng mang lại giá trị kinh tế cao, có nhiều hộ gia đình có thu nhập cả trăm triệu đồng mỗi năm. Không những thế còn tạo việc làm, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần nhân dân, là động lực phát triển nền kinh tế chung của toàn huyện. Có thể thấy, cây thảo quả đang dần khẳng định hiệu quả trên vùng cao Mù Cang Chải, mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế hộ gia đình, góp phần giúp người dân nơi đây xóa nghèo bền vững.

Quốc Bảo