Điện Biên: Nhiều thách thức trong chuyển đổi cơ cây trồng trên đất lúa

TMO - Nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tỉnh Điện Biên luôn quan tâm, chú trọng công tác chuyển đổi diện tích, cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả, sang các loại cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao hơn, giúp người dân tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. Bên cạnh những thuận lợi, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng tại địa phương này vẫn còn khá nhiều thách thức.

Thông tin từ Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên, địa phương đang đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nhất là đối với các diện tích lúa kém hiệu quả, để hình thành vùng sản xuất quy mô lớn; tăng cường phối hợp, liên hệ, kêu gọi thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp của tỉnh theo hướng liên kết gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm bền vững.

Tính đến tháng 12/2024, toàn tỉnh Điện Biên đã chuyển đổi gần 2.700 ha diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả (chủ yếu là lúa nương) sang các loại cây trồng khác; tiếp tục duy trì khoảng trên 10.000 ha diện tích đất trồng lúa chất lượng cao.

Hiện nay, công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả được các địa phương tích cực triển khai. Đơn cử, trên địa bàn xã Mường Phăng (TP.Điện Biên Phủ) có hơn 300ha trồng lúa lúa 1 vụ, trên 220ha lúa 2 vụ.

Lãnh đạo UBND xã Mường Phăng cho biết, Mường Phăng là xã vùng cao, có địa hình phức tạp, chia cắt, gặp nhiều khó khăn trong công việc đầu tư xây dựng công trình thủy lợi nên nhiều diện tích đất sản xuất nông nghiệp vẫn phụ thuộc vào nguồn nước mưa, nước từ khe núi.

Vụ Xuân năm 2024, toàn xã có 28,6ha lúa không cho thu hoạch háng.  Bước sang năm 2025, chính quyền xã đã tuyên truyền, vận động dân tích cực chuyển đổi diện tích trồng lúa dâu hiệu quả, thiếu nước sang cây trồng khác như: ngô, đậu tương, bí ngô... Bên cạnh đó, tại xã Nà Nhạn (TP. Điện Biên Phủ), diện tích không thể trồng lúa được người dân để không, làm nơi chăn thả gia súc.

Lãnh đạo UBND xã Nà Nhạn chia, hàng năm, bước vào mùa khô, trên địa bàn xã có khoảng 10ha đất sản xuất nông nghiệp để hoang, không gieo trồng. Để khai thác có hiệu quả trên cùng diện tích đất, xã vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cây có sức chịu hạn tốt hơn. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn lực lượng lao động chính đi làm ăn xa ngoài tỉnh, chỉ còn người già và trẻ nhỏ ở nhà.

Mặc dù xã đã tuyên truyền, vận động chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhưng các hộ không có người để làm, diện tích khó canh tác, kém hiệu quả đa số người dân bỏ không. Với lợi thế địa hình và tư duy của người dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình, nhiều năm qua huyện Điện Biên luôn dẫn đầu cả tỉnh về sản xuất nông nghiệp song diện tích đất nông nghiệp để hoang còn nhiều.

Bên cạnh việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng hiệu quả, tại Điện Biên vẫn còn nhiều diện tích canh tác khó bị bỏ hoang. (Ảnh: VL). 

Lãnh đạo phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Điện Biên cho biết: Theo thống kê, hiện nay trên địa bàn huyện có khoảng 1.000ha đất nông nghiệp bị bỏ hoang, phần lớn là khu vực chưa được xây dựng hệ thống kênh mương, khó khăn sản xuất và chưa thực hiện phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý để sử dụng có hiệu quả quỹ đất. Công tác quản lý, sử dụng đất nông nghiệp chưa được kiểm soát chặt chẽ, một số xã trên địa bàn chưa chú trọng. Thực tế việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa ở huyện Điện Biên chưa thực sự quyết liệt, chỉ dừng lại ở công tác rà soát diện tích, xây dựng kế hoạch hàng năm, chưa gắn với bố trí nguồn kinh phí triển khai thực hiện.

Việc xây dựng cánh đồng mẫu lớn, vùng sản xuất rau quả sạch dù được quan tâm thực hiện nhưng chưa đồng bộ. Hiện nay số lao động nông nghiệp ngày càng giảm do xu thế chuyển dịch từ lĩnh vực nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Chi phí sản xuất cao trong khi lợi nhuận, thu nhập của nông dân trồng lúa thấp và bấp bênh, một số chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất của Trung ương, tỉnh khó tiếp cận, công tác thanh toán, quyết toán, thủ tục rườm rà do vậy nông dân không quan tâm sản xuất như trước. Thời gian tới, để hạn chế diện tích đất nông nghiệp bỏ hoang, từ nguồn vốn chương trình giảm nghèo bền vững, chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi... cơ quan chuyên môn tiếp tục tham mưu UBND huyện hỗ trợ cây giống giúp người dân chủ động chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa khó canh tác.

Bên cạnh đó, tạo điều kiện, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn và khuyến khích hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ nông sản, hỗ trợ người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng.

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên sẽ chủ động tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo thực hiện đồng thời các nhiệm vụ. Cụ thể, tăng cường liên kết, hợp tác trong sản xuất, gắn sản xuất, chế biến với thị trường, phát triển doanh nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp, các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị trong đó lấy doanh nghiệp là nòng cốt.

Phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả để tạo thêm giá trị mới trên đơn vị diện tích canh tác; triển khai cấp mã số vùng trồng, truy suất nguồn gốc các sản phẩm nông lâm thủy sản theo yêu cầu của từng thị trường.

Bên cạnh đó, triển khai hoàn thiện kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn và hạ tầng thuỷ lợi để đáp ứng yêu cầu, phục vụ canh tác, sản xuất của người nông dân, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững, có hiệu quả.

Thanh Hương