Đà Nẵng nâng tầm dược liệu thông qua liên kết chuỗi giá trị

TMO - Nhằm phát triển ngành dược liệu hiệu quả, TP. Đà Nẵng chú trọng xây dựng các mô hình liên kết chuỗi giá trị, gắn vùng nguyên liệu với doanh nghiệp chế biến và thị trường tiêu thụ. Qua đó nâng cao giá trị kinh tế và sức cạnh tranh của các sản phẩm dược liệu trên toàn tỉnh.

Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng dược liệu ngày càng tăng, TP Đà Nẵng xác định việc phát triển ngành dược liệu theo chuỗi giá trị là hướng đi phù hợp nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng sẵn có. Thay vì sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thành phố đang đẩy mạnh liên kết từ khâu quy hoạch vùng nguyên liệu, nuôi trồng, thu hái đến chế biến sâu và tiêu thụ sản phẩm.

Các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân được khuyến khích tham gia vào chuỗi giá trị dược liệu thông qua các cơ chế hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, chuyển giao khoa học công nghệ và xúc tiến thương mại. Bên cạnh đó, Đà Nẵng chú trọng xây dựng tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc, bảo đảm an toàn và nâng cao uy tín sản phẩm dược liệu trên thị trường.

Việc liên kết chặt chẽ các khâu trong chuỗi giá trị không chỉ giúp nâng cao giá trị gia tăng cho dược liệu mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, góp phần phát triển kinh tế địa phương theo hướng bền vững và hiện đại. Theo thống kê, TP. Đà Nẵng hiện có hơn 1.000 loài thực vật làm thuốc, trong đó có nhiều loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam.

Ngoài sâm Ngọc Linh, các cây dược liệu bản địa như đẳng sâm, ba kích, giảo cổ lam, sa nhân, đinh lăng, cà gai leo, chè dây... đều có giá trị dược học và thị trường cao, có thể trở thành nguồn nguyên liệu chủ lực cho công nghiệp chế biến sâu.

Song song với tiềm năng sinh thái, hệ thống hạ tầng nghiên cứu khoa học của Đà Nẵng ngày càng được củng cố với hơn 20 viện, trường, trung tâm nghiên cứu và hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năng động. Từ năm 2010 đến nay, thành phố triển khai hơn 30 nhiệm vụ khoa học và công nghệ tập trung vào nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ trên cây sâm Ngọc Linh và các dược liệu bản địa.

Bên cạnh đó, các chính sách trọng điểm đã được triển khai gồm: chi trả dịch vụ môi trường rừng cho hoạt động bảo tồn và trồng dược liệu dưới tán rừng; tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư trồng - chế biến theo tiêu chuẩn GACP-WHO;

Đồng thời thu hút doanh nghiệp công nghệ cao đầu tư vào chuỗi dược liệu gắn với du lịch sinh thái - dược liệu - cộng đồng; đề án Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Đà Nẵng đến năm 2030, hướng tới khu phức hợp nông nghiệp số và công nghiệp dược liệu hiện đại. Hiện thành phố có 2 đơn vị nòng cốt tham gia bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh, gồm Trung tâm Phát triển Sâm Ngọc Linh và dược liệu Quảng Nam; Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp Nam Trà My, với tổng diện tích 131,22ha, khoảng 281.000 cây giống gốc, mỗi năm sản xuất 100-200 nghìn cây giống phục vụ mở rộng vùng trồng.

Ngoài ra, Trại Sâm Tắk Ngo (xã Trà Linh) được đầu tư hơn 7ha để trồng thử nghiệm sâm Ngọc Linh, sa nhân tím, đẳng sâm, đương quy, chè dây, hướng tới hình thành ngân hàng gen và vùng di thực sâm tại chỗ. Trên địa bàn còn có hơn 10 doanh nghiệp chế biến và thương mại sản phẩm từ sâm Ngọc Linh và dược liệu bản địa, tạo ra các sản phẩm đa dạng như trà túi lọc, cao tinh chất, viên ngậm, rượu, mật ong, mỹ phẩm thiên nhiên.

Đà Nẵng có nguồn tài nguyên dược liệu phong phú, đa dạng. (Ảnh: BĐN). 

Tính đến tháng 8/2025 có 552 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao trở lên, trong đó có 33 sản phẩm thuộc nhóm thảo dược và 270 sản phẩm nông nghiệp. Tỷ lệ này cho thấy tiềm năng rất lớn để Đà Nẵng phát triển ngành dược liệu công nghệ cao và thương mại hóa sản phẩm địa phương theo hướng bền vững.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Đà Nẵng cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được, lĩnh vực dược liệu công nghệ cao của thành phố vẫn đối diện nhiều thách thức. Cụ thể, quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, thiếu khung pháp lý cho thuê môi trường rừng trồng dược liệu; ứng dụng khoa học công nghệ, công nghệ số mới ở giai đoạn đầu, chưa có hạ tầng dữ liệu thống nhất cho truy xuất nguồn gốc và quản lý tiêu chuẩn…

Đồng thời, cần tăng cường phối hợp giữa thành phố và các viện, trường, doanh nghiệp trong nghiên cứu di thực và nhân giống sâm Ngọc Linh, ứng dụng công nghệ sinh học, tế bào gốc. Đối với thương mại hóa và thương hiệu, triển khai chương trình xúc tiến thương mại dược liệu quốc gia, kết nối doanh nghiệp Đà Nẵng với chuỗi phân phối trong và ngoài nước, đồng thời xây dựng sàn giao dịch số cho sản phẩm OCOP và dược liệu; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, phát triển sản phẩm OCOP, mở rộng thị trường quốc tế…

Còn theo lãnh đạo UBND thành phố Đà Nẵng, địa phương sở hữu nguồn dược liệu phong phú và đa dạng, là nền tảng quan trọng để thành phố định hướng phát triển công nghiệp dược liệu, gắn với khoa học - công nghệ và thị trường. Đối với phát triển dược liệu tại Đà Nẵng, hiện đã có 2 văn bản pháp lý quan trọng là Quyết định số 611/QĐ-TTg ngày 1/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045; Quyết định số 463/QĐ-TTg ngày 28/2/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực”.

Đặc biệt, Quyết định số 463 xác định Đà Nẵng là trung tâm dược liệu của cả nước, hướng đến mở rộng ra khu vực Đông Nam Á và thế giới. Đây là các cơ chế đặc biệt của Trung ương, do đó thành phố hiện đang tập trung các giải pháp để triển khai hiệu quả và thực chất.

Quá trình nâng tầm dược liệu thông qua liên kết chuỗi giá trị đang mở ra hướng phát triển mới cho TP Đà Nẵng trong khai thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên bản địa. Mô hình phát triển theo chuỗi không chỉ giúp khắc phục tình trạng sản xuất phân tán mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm dược liệu trên thị trường trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, để chuỗi giá trị dược liệu vận hành ổn định và bền vững, Đà Nẵng cần tiếp tục hoàn thiện quy hoạch vùng nguyên liệu, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu và xây dựng thương hiệu. Khi các yếu tố này được triển khai đồng bộ, ngành dược liệu sẽ trở thành lĩnh vực kinh tế có giá trị gia tăng cao, góp phần đa dạng hóa cơ cấu kinh tế, thúc đẩy phát triển xanh cho TP Đà Nẵng.

Lê Trường