Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mở ra cơ hội phát triển bền vững

TMO - Khai thác hiệu quả tiềm năng đất đai và điều kiện tự nhiên, thời gian qua tỉnh Điện Biên đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm thích ứng với thị trường và biến đổi khí hậu. Đây được xem là giải pháp chiến lược, tạo động lực cho phát triển nông nghiệp bền vững trong giai đoạn mới.

Trong những năm gần đây, tỉnh Điện Biên đã và đang đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng như một hướng đi quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp và phát triển bền vững. Trên cơ sở điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu đặc thù của từng vùng, địa phương đã chủ động rà soát, điều chỉnh cơ cấu cây trồng theo hướng giảm diện tích cây trồng kém hiệu quả, mở rộng các loại cây có giá trị kinh tế cao, phù hợp với nhu cầu thị trường.

Nhiều mô hình trồng cây ăn quả, cây dược liệu, cây công nghiệp ngắn ngày được triển khai và bước đầu mang lại hiệu quả tích cực, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Cùng với đó, Điện Biên chú trọng ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, gắn sản xuất với liên kết tiêu thụ sản phẩm, từng bước hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng không chỉ giúp sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai, thích ứng với biến đổi khí hậu mà còn tạo nền tảng cho tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững. Qua đó, góp phần ổn định đời sống nông dân, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh trên địa bàn tỉnh.

Đơn cử tại xã Mường Mùn đã tập trung phát triển 2 loại cây trồng chủ lực là mắc ca và cà phê. Nhờ định hướng đúng đắn, cách làm bài bản, đến nay toàn xã đã hình thành vùng sản xuất tương đối tập trung với hơn 870ha mắc ca và trên 360ha cà phê, từng bước mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, tạo sinh kế ổn định cho người dân vùng cao. Xã Mường Mùn đẩy mạnh thu hút doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất.

Hiện nay, trên địa bàn xã có 33 dự án nông nghiệp đang hoạt động, thu hút hơn 2.200 hộ dân tham gia vào chuỗi giá trị từ trồng, chăm sóc đến thu mua, bao tiêu sản phẩm, đặc biệt đối với cây mắc ca.

Lãnh đạo UBND xã Mường Mùn cho biết, mắc ca và cà phê là những cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương. Những năm qua, xã đã tích cực vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mở rộng diện tích trồng mới, đồng thời tổ chức nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán cây mắc ca.

Cán bộ kỹ thuật trực tiếp hướng dẫn giúp bà con nắm vững quy trình canh tác, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Nhiệm kỳ 2025 - 2030, xã Mường Mùn tiếp tục xác định phát triển vùng cây mắc ca và cà phê là khâu đột phá, phấn đấu đến năm 2030 đạt 1.200ha mắc ca và 1.000ha cà phê, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp, nâng cao đời sống người dân và hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Còn tại xã Thanh Yên, đây là một trong những địa phương có điều kiện đất đai đa dạng, nhiều diện tích đất lúa kém hiệu quả, khó chủ động nước tưới vào mùa khô nhưng lại phù hợp với các loại cây trồng cạn, cây rau màu và cây ăn quả.

Trên cơ sở đó, năm 2025, xã đã thực hiện chuyển đổi 200ha đất lúa năng suất thấp sang trồng các loại cây có giá trị kinh tế cao như ngô nếp, rau màu các loại, cà chua, đỗ leo, ớt và một số cây ăn quả.

Lãnh đạo UBND xã Thanh Yên cho biết, để nâng cao hiệu quả chuyển đổi cơ cấu cây trồng, UBND xã đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất; phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn quy trình canh tác phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu địa phương.

Cây mắc ca mang lại nguồn kinh tế ổn định hơn cho người dân Điện Biên. (Ảnh: MQ).  

Đồng thời, xã khuyến khích người dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, sử dụng giống mới, từng bước hình thành các vùng sản xuất tập trung gắn với tiêu thụ sản phẩm. Thời gian tới, xã Thanh Yên tiếp tục rà soát quỹ đất, mở rộng diện tích chuyển đổi hiệu quả, góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân trên địa bàn.

Theo thống kê, toàn tỉnh Điện Biên có diện tích đất dành cho sản xuất nông, lâm nghiệp chiếm trên 90%, khí hậu phân hóa theo vùng, phù hợp cho cả cây trồng nhiệt đới và ôn đới như lúa, ngô, cà phê, mắc ca, cây ăn quả và rau màu. Cùng với đó những sản phẩm nông sản đặc trưng đã mang lại hiệu quả kinh tế đột phá cho người dân địa phương.

Tận dụng những lợi thế đó, năm 2025, toàn tỉnh đã chuyển đổi gần 948ha đất lúa sang cây trồng khác, trong đó có hơn 440ha chuyển sang cây lâu năm có giá trị kinh tế cao.  Cùng với đó, tỉnh trồng mới gần 3.400ha cà phê, trên 2.000ha mắc ca, duy trì sản xuất ổn định hơn 630ha chè và 4.160ha cây ăn quả.

Nhiều mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ, sinh thái, ứng dụng công nghệ thông minh bước đầu được triển khai, phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp hiện đại. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, ngành sẽ tiếp tục giữ vai trò nòng cốt trong tham mưu, định hướng và tổ chức thực hiện các giải pháp phát triển sản xuất. Trọng tâm là đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng khai thác hiệu quả tiềm năng về đất đai, khí hậu và lợi thế từng vùng sinh thái, hình thành các vùng sản xuất tập trung gắn với cây trồng chủ lực.

Cùng với đó, ngành sẽ tham mưu các chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp hữu cơ, kinh tế tuần hoàn; đầu tư đồng bộ hạ tầng nông thôn, thủy lợi, bảo vệ rừng và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Để ngành nông nghiệp phát triển bền vững, UBND tỉnh Điện Biên Ban hành Kế hoạch  số 2726/QĐ-UBNDc huyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất trồng lúa năm 2026.

Kế hoạch nêu rõ, tổng diện tích chuyển đổi năm 2026 là 1.561,35 ha, gồm chuyển đổi từ đất lúa nương 1.339,45 ha, đất lúa 01 vụ 128 ha và đất chuyên trồng lúa 93,90 ha sang trồng cây hàng năm và cây lâu năm, cụ thể: Diện tích chuyển đổi sang cây hàng năm là 460,15 ha.  Diện tích chuyển đổi sang cây lâu năm là 1.096,2 ha. Diện tích chuyển đổi sang nuôi trồng thủy sản kết hợp trồng lúa là 5,0 ha…

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững tại Điện Biên. Việc lựa chọn cây trồng phù hợp với điều kiện tự nhiên và nhu cầu thị trường không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn góp phần cải thiện thu nhập, ổn định đời sống người dân trên địa bàn toàn tỉnh.

Đăng Phúc