TMO - Trong những năm gần đây, trên cơ sở xác định vai trò của ngành nông nghiệp, tỉnh Hoà Bình đã phát huy mọi nguồn lực chuyển dịch cơ cấu cây trồng. Đặc biệt địa phương đã chú trọng phát triển, mở rộng diện tích cây dược liệu có hiệu quả kinh tế cao để trồng thay thế cho những loại cây có giá trị kinh tế thấp hơn. Đây là hướng đi mới giúp bà con nông dân từng bước xoá đói, giảm nghèo, ổn định cuộc sống.

Với diện tích tự nhiên khoảng 4,6 nghìn km2 và khí hậu đặc trưng của vùng nhiệt đới gió mùa, Hòa Bình là tỉnh có điều kiện thời tiết khá thuận lợi cho phát triển nông nghiệp nói chung, trồng cây dược liệu nói riêng; đặc biệt là tiềm năng hình thành các vùng sản xuất dược liệu tập trung và bảo tồn, khai thác, phát triển những cây dược liệu tự nhiên, giá trị lớn, quý hiếm.

Theo đó, các địa phương trong tỉnh cũng quan tâm và từng bước phát triển các loại cây dược liệu phù hợp cho hiệu quả kinh tế cao, từ đó giúp bà con nông dân xoá đói giảm nghèo, ổn định đời sống vật chất và tinh thần.

Tính đến nay, toàn tỉnh Hoà Bình có khoảng 2.350 ha cây dược liệu. Trong đó diện tích trồng xen trên đất rừng 197,6 ha; diện tích trồng trên đất cây hàng năm, cây lâu năm, đất khác 2.151,4 ha. Các loài cây dược liệu có diện tích và sản lượng lớn như sả 1.600 ha cho thu hoạch trên 11 nghìn tấn, Cà gai leo 167 ha cho thu hoạch trên 1,2 nghìn tấn. Bên cạnh đó còn có các loại khác như Xạ đen, Nghệ, Sâm bố chính, Ngọc hoàn, Giảo cổ lam.

Thông tin từ Lãnh đạo UBND xã Yên Trị (huyện Yên Thuỷ, tỉnh Hoà Bình),cấp ủy, chính quyền xã chú trọng việc nâng cao thu nhập cho người dân. Chủ trương chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả và các khu vườn tạp sang trồng cây dược liệu xuất phát từ đó. Để đem lại hiệu quả cao nhất, địa phương chủ động chọn các cây dược liệu có giá trị kinh tế cao, cây dược liệu quý bản địa và tuyên truyền người dân đưa vào trồng thay thế.

Đồng thời, xã đề xuất với huyện đồng hành, phối hợp với các trung tâm dược liệu, các công ty dược để xây dựng mô hình liên kết sản xuất. Đặc thù của cây dược liệu chủ yếu là dài ngày, trồng một lần thu nhiều năm, công chăm sóc ít mà giá trị kinh tế mang lại cao gấp khoảng 3 lần so với trồng lúa.

Từ hướng đi đúng, đời sống của nhiều hộ dân Yên Trị ngày càng khấm khá. Diện tích trồng dược liệu tại xã được mở rộng khoảng 35ha, thu hút 45 hộ tại HTX Nông nghiệp Yên Trị và 100 hộ cùng tham gia. Cùng với xã Yên Trị, trồng và phát triển cây dược liệu đã được nhiều địa phương triển khai.

Bên cạnh đó, trong những năm qua, tỉnh Hòa Bình đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư trồng, chế biến dược liệu. Các dự án, Chương trình phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Chương trình mỗi xã một sản phẩm đã giúp đẩy mạnh và khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào canh tác, sơ chế, chế biến cây dược liệu.

Người dân Hoà Bình đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thay thế cây có hiệu quả kinh tế thấp sang trồng cây dược liệu. (Ảnh minh hoạ).

Để đẩy mạnh phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 3119/QĐ-UBND ngày 28/12/2018 của UBND tỉnh Hòa Bình về việc phê duyệt dự án quy hoạch phát triển cây dược liệu tỉnh Hòa Bình đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Dự án với mục tiêu phát triển cây dược liệu nhằm bảo tồn các nguồn gen quý, dần hình thành các vùng sản xuất hàng hóa theo tiêu chuẩn VietGAP.

Dự án góp phần tăng hệ số sử dụng đất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân; nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ tài nguyên rừng, nguồn dược liệu quý. Mục tiêu cụ thể của dự án là đến năm 2025 quy hoạch các vùng có dược liệu tự nhiên trọng điểm để bảo tồn nguồn gen đặc hữu, bản địa, có giá trị để phát triển bền vững trong tự nhiên, lựa chọn và khai thác hợp lý 10 loại dược liệu chính đạt 8.000-9.000 ha/năm.

Đến năm 2030, quy hoạch và mở rộng diện tích vùng trồng cây dược liệu hàng hóa đạt 15.000 ha, sản lượng đạt khoảng 80-120 nghị tấn/năm. Bên cạnh đó tại Quyết định số 513/QĐ-UBND ngày 21/3/2022 của Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình, ban hành Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp và phát triển nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2025 trên địa bản tỉnh Hòa Bình, tỉnh đã xác định, dược liệu thuộc nhóm sản phẩm chủ lực cấp tỉnh được ưu tiên thúc đẩy phát triển. Theo kế hoạch, đến năm 2025 phát triển khoảng 8.500 ha cây dược liệu bằng việc tận dụng tốt quỹ đất vườn, gò đồi.

Trong đó, phát triển khoảng 1.800 ha trồng cây dược liệu trên đất rừng với các loài cây như: cà gai leo, sachi, sa nhân, hà thủ ô, đương quy, giảo cổ lam, xạ đen, ba kích, huyết đẳng, linh chi, khôi nhung, gừng, nghệ,…

Cây dược liệu mang lại nguồn kinh tế ổn định hơn cho người dân Hoà Bình. (Ảnh minh hoạ).

Tuy nhiên, việc phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là trên đất lâm nghiệp còn chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh, còn thiếu tính bền vững; thiếu các chuỗi giá trị từ gây trồng, canh tác, chế biến, tiêu thụ sản phẩm; chưa phát huy hết tiềm năng đất đai, lao động của địa phương. Để đánh giá được toàn diện thực trạng, phân bố, phát triển các loài cây dược liệu có giá trị, phù hợp trên đất lâm nghiệp, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đề xuất UBND tỉnh về việc xây dựng phương án “Điều tra, đánh giá và đề xuất các giải pháp phát triển mô hình trồng cây dược liệu có giá trị trên đất lâm nghiệp của tỉnh Hòa Bình”. Việc đánh giá hiện trạng sẽ đưa ra được các giải pháp phát triển trồng cây dược liệu trên đất lâm nghiệp nhằm tận dụng tối đa diện tích đất và khoảng không gian dinh dưỡng dưới tán rừng.

Từ đó mang lại thu nhập và cải thiện sinh kế của người dân góp phần thực hiện thành công kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2021- 2025 và giai đoạn tiếp theo. Bên cạnh đó, đánh giá được thực trạng, phân bố, phát triển các loài cây dược liệu trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; xác định được được các loài cây dược liệu có giá trị phù hợp trên diện tích đất lâm nghiệp của tỉnh Hòa Bình; xây dựng được cơ sở dữ liệu và bản đồ phân vùng thích hợp phát triển các loài cây dược liệu có giá trị trên đất lâm nghiệp của tỉnh Hòa Bình…

Từ đó đề xuất được các giải pháp phát triển mô hình trồng cây dược liệu có giá trị trên đất lâm nghiệp của tỉnh Hòa Bình. Cùng với việc phát triển, mở rộng diện tích cây dược liệu, trong thời gian tới tỉnh Hoà Bình cần chú trọng thêm việc sơ chế, chế biến sâu các loài dược liệu.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh mới chỉ có 13 cơ sở, doanh nghiệp thu mua, sơ chế dược liệu. Một số sản phẩm sau chế biến có giá trị kinh tế cao như: trà túi lọc cà gai leo, xạ đen, thìa canh, lá khôi; bột cà gai leo, tinh bột nghệ, cao cà gai leo, cao xạ đen, tinh dầu sả, dầu gội... tuy nhiên số lượng chưa nhiều.

Tổng sản lượng dược liệu của tỉnh đưa vào chế biến mới chiếm khoảng 30%. Một phần còn lại (khoảng 10%) được sử dụng trong các bài thuốc đông y gia truyền, còn phần lớn (khoảng 60%) vẫn tiêu thụ ngoài tỉnh dưới dạng sản phẩm thô. Một số sản phẩm dược liệu đã được công nhận nhãn hiệu, chứng nhận sản phẩm OCOP từ 3-4 sao. Do đó cần chú trọng khâu chế biến để nâng cao hơn nữa giá trị dược liệu.

Để phát triển cây dược liệu đến năm 2030, thời gian tới, tỉnh Hòa Bình sẽ xây dựng danh mục các loại cây dược liệu ưu tiên phát triển phù hợp với điều kiện tự nhiên, thâm canh của người dân; giá trị kinh tế cao, thị trường có nhu cầu tiêu thụ, có các doanh nghiệp thực hiện liên kết bao tiêu sản phẩm và là các loại dược liệu có thể xuất khẩu trong thời gian tới.

Đồng thời xây dựng cơ chế, chính sách, phương án hỗ trợ nuôi trồng, phát triển, thu hoạch cây dược liệu trong rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng sản xuất và cho thuê môi trường để phát triển cây dược liệu theo Quy chế quản lý rừng, theo quy định của Luật đất đai năm 2024.

Bên cạnh đó, nghiên cứu lựa chọn giống để nâng cao năng suất, chất lượng cây dược liệu. Chú trọng ứng dụng khoa học công nghệ nhằm quảng bá, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, hướng tới phát triển cây dược liệu bền vững.

Minh Vương

Tin nổi bật