Bảo tồn giá trị văn hóa bản địa trong phát triển du lịch sinh thái

TMO - Quận Đồ Sơn (sau sắp xếp là phường Nam Đồ Sơn và phường Đồ Sơn) (thuộc TP.Hải Phòng) đang khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch sinh thái gắn với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa bản địa. Những nét đặc sắc về tín ngưỡng, lễ hội, ẩm thực và đời sống người dân được lồng ghép hài hòa trong sản phẩm du lịch, tạo sức hấp dẫn riêng cho du khách khi đến với vùng biển này.

Du lịch sinh thái kết hợp bảo tồn văn hóa đang trở thành hướng đi mới và hiệu quả tại TP.Hải Phòng, góp phần đa dạng hóa trải nghiệm cho du khách. Không chỉ sở hữu cảnh quan biển đẹp, rừng phi lao xanh mát, Đồ Sơn còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của cư dân miền biển.

Du khách đến đây có thể tham gia các hoạt động như kéo lưới, đi thuyền cùng ngư dân, trải nghiệm các làng nghề truyền thống hoặc hòa mình vào những lễ hội mang đậm bản sắc như Lễ hội chọi trâu,… Những trải nghiệm này không chỉ mang tính giải trí mà còn giúp người tham gia hiểu sâu hơn về đời sống, tập tục và tâm linh của cộng đồng địa phương.

Hiện nay, chính quyền và người dân của 2 phường Nam Đồ Sơn và phường Đồ Sơn đang nỗ lực gìn giữ môi trường sinh thái, khôi phục các giá trị văn hóa đang mai một và xây dựng các tour du lịch thân thiện, giàu nội dung. Mô hình du lịch này không chỉ tạo sinh kế cho người dân mà còn nâng cao ý thức cộng đồng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Nằm cách trung tâm thành phố Hải Phòng khoảng 20 km, bán đảo Đồ Sơn (cũ) từ lâu được biết đến như một điểm nghỉ dưỡng nổi tiếng với những bãi biển trải dài, không khí trong lành.

Theo thống kê của chính quyền địa phương, lượng khách du lịch đến nơi đây trong tháng 6 khoảng 595 nghìn lượt người; ước 6 tháng năm 2025 gần 2,8 triệu lượt người, bằng 119,95% so với cùng kỳ và bằng 55,8% mức kế hoạch năm 2025 (phường Nam Đồ Sơn và phường Đồ Sơn đặt mục tiêu đón khoảng 5 triệu lượt du khách trong năm nay). Nơi đây còn là vùng đất dồi dào tiềm năng du lịch sinh thái, nhất là rừng ngập mặn Dragon Mangrove Forest thuộc phường Bàng La, nơi được mệnh danh là "lá phổi xanh" của bán đảo Đồ Sơn.

Năm 2025 là năm đầu tiên, chính quyền địa phương, Khu du lịch quốc tế Đồi Rồng phối hợp đưa địa điểm này vào hoạt động theo hướng: mô hình công viên sinh thái kết hợp bảo tồn văn hóa truyền thống và vui chơi, giải trí. Nơi đây không chỉ có khí hậu ôn hòa, mát mẻ mà còn là bảo tàng sinh học sống động với thảm động, thực vật vừa đa dạng, vừa mang nét đặc trưng của du lịch bản địa.

Khu du lịch quốc tế Đồi Rồng thu hút đông đảo du khách. (Ảnh: HL). 

Theo chia sẻ của một số du khách khi đến thăm quan nơi này, điều ấn tượng sâu sắc nhất khi trải nghiệm du lịch sinh thái tại rừng ngập mặn, đó là sự chuyển cảnh thú vị giữa 2 hệ sinh thái khác biệt, từ màu xanh ngút ngàn của rừng ngập mặn sang những bãi cát dài với biển cả mênh mông.

Ngoài rừng ngập mặn, một điểm nhấn du lịch sinh thái độc đáo khác, thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước là hành trình khám phá khu rừng nguyên sinh trải rộng trên diện tích hơn 5 ha, với quần thể hơn 70 cây đa búp đỏ, trong đó có 35 cây đa có niên đại từ 400 đến 700 năm tuổi trên đảo Hòn Dấu.

Đây là khu rừng đa búp đỏ duy nhất và lớn nhất Việt Nam hiện nay; được Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam vinh danh là Cây Di sản Việt Nam vào năm 2013. Hay chiêm ngưỡng quần thể gồm 17 cây thị cổ thụ tuổi đời hàng trăm năm tại sườn núi Ngọc…

Du lịch sinh thái cộng đồng cũng được nơi đây chú trọng đưa vào khai thác những năm gần đây với các hoạt động trải nghiệm kéo lưới, câu mực, nấu ăn cùng ngư dân. Ngoài ra, du khách có thể thưởng thức các sản phẩm đặc thù, đặc sản khác của phường Nam Đồ Sơn và Đồ Sơn như: táo Bàng La; cá thu một nắng, chè xanh, các sản phẩm trà Núi Ngọc, khoai sắn làng Ngọc…

Mới đây nhất, vào dịp tháng 5, tháng 6-2025, du khách các nơi hết sức thích thú với hoạt động trải nghiệm nông nghiệp sinh thái tại vườn nho đen hơn 800 gốc của anh Phạm Văn Linh, ở Tổ dân phố Bắc Hải. Lãnh đạo địa phương cho biết, du lịch mở rộng phát triển theo hướng du lịch sinh thái không chỉ đơn thuần là mục đích kinh tế, mà còn có ý nghĩa nổi bật trong công tác tuyên truyền để người dân đồng lòng bảo vệ môi trường, chung tay bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể riêng có của phường Đồ Sơn và Nam Đồ Sơn.

Như tại rừng ngập mặn Dragon Mangrove Forest, bên cạnh trải nghiệm về sự độc đáo, đa dạng của cảnh quan thiên nhiên trên bán đảo Đồ Sơn, du khách còn được cung cấp những thông tin bổ ích liên quan tới hệ sinh thái rừng ngập mặn; tham gia các hoạt động dân gian của người dân miền cửa biển như: câu còng, mò cua, bắt ốc tại rừng ngập mặn.

Ngoài ra, du khách có thể tìm hiểu thêm về lịch sử hình thành rừng đa búp đỏ, rặng thị cổ; những câu chuyện hấp dẫn về lịch sử, văn hóa, phong tục tập quán lâu đời của người dân và vùng đất này… Điều này không chỉ giúp khách du lịch hiểu rõ hơn về vùng đất mình đang khám phá, mà còn góp phần lan tỏa nét văn hóa đặc sắc của địa phương.

Bãi biển sạch, đẹp khiến du khách ưu tiên lựa chọn nơi đây là điểm du lịch, nghỉ dưỡng.  

Nhằm tiếp tục kích cầu du lịch, thúc đẩy đà tăng trưởng của ngành “công nghiệp không khói” một cách bền vững, trong thời gian tới, địa phương dự kiến cải tạo di tích lịch sử Kho Xăng tại Khu Đồ Sơn 1 kết nối cùng với các điểm Chùa Hang, Quảng trường biển 15-5 tạo thành điểm du lịch mới; xây dựng điểm du lịch sinh thái mới gắn với sản phẩm nông nghiệp táo Bàng La…

Du lịch sinh thái kết hợp bảo tồn văn hóa tại Đồ Sơn và Nam Đồ Sơn đang khẳng định là hướng phát triển phù hợp, bền vững và giàu tiềm năng. Việc khai thác đồng thời yếu tố tự nhiên và văn hóa không chỉ tạo nên sản phẩm du lịch khác biệt mà còn góp phần lan tỏa những giá trị truyền thống quý báu của cộng đồng cư dân biển.

Thay vì chỉ tận hưởng cảnh quan, du khách còn được trải nghiệm, tương tác và cảm nhận sâu sắc đời sống văn hóa bản địa, từ đó hình thành ấn tượng tích cực, lâu dài về vùng đất này. Chính quyền địa phương cùng người dân cần tiếp tục phát huy lợi thế sẵn có, đầu tư bài bản cho hạ tầng, dịch vụ và đẩy mạnh truyền thông để thu hút nhiều đối tượng khách.

Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức cộng đồng trong bảo vệ môi trường, gìn giữ di sản văn hóa và phát triển du lịch có trách nhiệm là yếu tố quan trọng. Với định hướng đúng đắn, Đồ Sơn và Nam Đồ Sơn hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng du lịch sinh thái văn hóa của Hải Phòng nói riêng và vùng duyên hải Bắc Bộ nói chung trong thời gian tới.

Thanh Mai