Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc: Dấu ấn văn hóa Việt Nam trên bản đồ toàn cầu

TMO - Mới đây, tại kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO diễn ra tại Paris, Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc đã chính thức được ghi danh là Di sản Thế giới.

Sự kiện này không chỉ là niềm tự hào của ba địa phương Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Giang (nay là Bắc Ninh) mà còn là bước ngoặt quan trọng, khẳng định vị trí và giá trị văn hóa đặc sắc của Việt Nam trong kho tàng di sản nhân loại.

Giá trị độc đáo, sự kết tinh của lịch sử và tâm linh

Quần thể di tích trải rộng trên ba tỉnh, hội tụ 12 điểm di tích tiêu biểu, trong đó có những địa danh gắn bó mật thiết với lịch sử và tín ngưỡng dân tộc như chùa Côn Sơn, đền Kiếp Bạc, chùa Thanh Mai, chùa Nhẫm Dương, động Kính Chủ… Mỗi điểm đến không chỉ lưu giữ những giá trị vật chất quý giá về kiến trúc, cổ vật, văn bia mà còn là minh chứng sống động cho sự giao thoa giữa tín ngưỡng, tôn giáo và đời sống xã hội Việt Nam qua nhiều thế kỷ.

Rừng thông, bãi rễ Côn Sơn (TP. Hải Phòng).

Điểm nổi bật của quần thể là sự hội tụ của mối quan hệ đặc biệt giữa nhà nước, tôn giáo và nhân dân dưới thời nhà Trần – một liên minh chiến lược tạo nên truyền thống văn hóa độc đáo, có sức lan tỏa rộng khắp. Phật giáo Trúc Lâm dòng thiền thuần Việt được khai sinh từ Yên Tử  không chỉ là tôn giáo mà còn là triết lý sống, là sức mạnh tinh thần góp phần nâng cao ý chí dân tộc, đồng thời củng cố quốc gia và thúc đẩy hòa bình khu vực. Đây cũng chính là lý do UNESCO ghi nhận quần thể đáp ứng các tiêu chí (iii) và (vi) về giá trị văn hóa và tinh thần toàn cầu.

Động Kính Chủ (TP. Hải Phòng).

Việc được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới là kết quả của quá trình dài nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di tích của các địa phương. Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh đã phối hợp chặt chẽ trong công tác trùng tu, duy trì các lễ hội truyền thống như Lễ hội chùa Côn Sơn, Lễ hội đền Kiếp Bạc, đồng thời bảo tồn các giá trị phi vật thể gắn liền với di sản. Những hoạt động này không chỉ góp phần bảo vệ di sản mà còn tạo điều kiện phát triển du lịch văn hóa, nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của di sản đối với đời sống xã hội.

Lễ hội quân trên sông Lục Đầu (TP.Hải Phòng).

Tuy nhiên, bên cạnh niềm vui và tự hào, việc quản lý và phát huy giá trị di sản cũng đặt ra nhiều thách thức. Việc cân bằng giữa phát triển kinh tế, du lịch và bảo tồn di sản đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ, có chiến lược lâu dài, tránh nguy cơ thương mại hóa làm mất đi bản sắc và giá trị nguyên gốc của di tích. Đồng thời, cần tăng cường công tác giáo dục, truyền thông để nâng cao ý thức cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, trong việc gìn giữ và phát huy di sản.

Khẳng định bản sắc vị thế, nỗ lực bảo tồn di sản

Sự kiện UNESCO ghi danh quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là minh chứng cho sự kiên trì, trí tuệ và khát vọng của người Việt trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Đây không chỉ là tài sản quý giá của dân tộc mà còn là di sản chung của nhân loại, góp phần làm giàu thêm kho tàng văn hóa thế giới.

Điều này cũng mở ra cơ hội để Việt Nam quảng bá hình ảnh đất nước, con người và văn hóa đặc sắc ra toàn cầu, đồng thời tạo động lực thúc đẩy phát triển du lịch văn hóa bền vững, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân địa phương. Đây cũng là cơ sở để tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn di sản, giao lưu văn hóa, góp phần xây dựng môi trường hòa bình, ổn định và phát triển.

Khu di tích Côn Sơn (TP.Hải Phòng).

Để phát huy hiệu quả giá trị của di sản được UNESCO ghi danh, các cấp chính quyền, cộng đồng và các nhà khoa học cần tiếp tục đồng hành, xây dựng các chính sách bảo tồn phù hợp, phát triển du lịch văn hóa có trách nhiệm và bền vững. Việc phát huy giá trị di sản không chỉ dừng lại ở việc giữ gìn hiện vật, mà còn phải làm sống lại các giá trị tinh thần, truyền thống, giáo dục thế hệ trẻ về lịch sử, văn hóa dân tộc.

Cửu phẩm Liên Hoa.

Bên cạnh đó, cần chú trọng phát triển nguồn nhân lực chuyên môn cao trong lĩnh vực quản lý, bảo tồn di sản, đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ hiện đại để bảo vệ và phát huy di sản trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.

Đền thờ Nguyễn Trãi.

Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc không chỉ là di sản vật thể mà còn là biểu tượng tinh thần, là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt Nam. Sự kiện UNESCO ghi danh quần thể di tích này là lời khẳng định mạnh mẽ về bản sắc văn hóa, trí tuệ và khát vọng phát triển của dân tộc trên trường quốc tế. Đây là niềm tự hào, đồng thời là trách nhiệm lớn lao để chúng ta tiếp tục gìn giữ, phát huy và truyền lại cho các thế hệ mai sau một di sản trường tồn với thời gian.

Trọng Nhân