Ứng dụng công nghệ địa không gian trong quản lý tài nguyên và môi trường

TMO - Công nghệ địa không gian với sự kết hợp các kỹ thuật tiên tiến được sử dụng để thu thập, phân tích và quản lý thông tin không gian của các đối tượng trên bề mặt Trái đất, góp phần quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề liên quan tới lĩnh vực tài nguyên và môi trường.

Mới đây, tại Hà Nội, Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ chủ trì, phối hợp với Hội Trắc địa - Bản đồ - Viễn thám Việt Nam đã tổ chức Hội thảo khoa học và công nghệ với chủ đề "Công nghệ địa không gian thông minh trong quản lý Tài nguyên và Môi trường”.

Hội thảo là diễn đàn để các nhà quản lý, các nhà khoa học, tổ chức và cá nhân trao đổi, chia sẻ thông tin, phổ biến các kết quả nghiên cứu, ứng dụng và định hướng phát triển của công nghệ địa không gian thông minh trong lĩnh vực quản lý và khai thác dữ liệu gắn liền với bảo vệ tài nguyên  và môi trường (TN&MT), phục vụ chiến lược xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia.

Trong khuôn khổ Hội thảo, Lãnh đạo Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ cho biết, ngày nay, công nghệ địa không gian với sự kết hợp các kỹ thuật tiên tiến được sử dụng để thu thập, phân tích và quản lý thông tin không gian của các đối tượng trên bề mặt trái đất đã góp phần quan trọng trong việc phục vụ giải quyết các vấn đề có tính liên ngành, phục vụ công tác quản lý lãnh thổ, quản lý tài nguyên. 

Bên cạnh đó sự phát triển của công nghệ thông tin truyền thông (ICT) kết hợp với việc thiết kế chế tạo hệ thống các thiết bị cảm biến, hình thành nên các hệ thống IoT thu nhận dữ liệu từ xa thời gian thực cho phép nhanh chóng thu nhận, cập nhật các dữ liệu liên quan để phục vụ quản lý TN&MT, quy hoạch đô thị và ngăn ngừa, giảm thiểu các thiệt hại do thiên tai gây ra trong tình hình hiện nay.

Giới thiệu về vai trò của công nghệ và dữ liệu địa không gian trong hành trình thực hiện mục tiêu các mô hình tăng trưởng mới, Lãnh đạo thường trực Hội Trắc địa – Bản đồ - Viễn thám Việt Nam cho rằng, thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và hội nhập với sự phát triển của thế giới, Việt Nam đang trong quá trình thực hiện các mô hình tăng trưởng mới như tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, Net Zero và chuyển đổi số.

Với nhiều khả năng nổi trội, công nghệ và dữ liệu địa không gian đóng vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện mục tiêu các mô hình tăng trưởng mới của đất nước. Trong đó, việc quản lý và giám sát hiện trạng và sự biến động các thành phần TN&MT là yếu tố then chốt góp phần thực hiện các mô hình tăng trưởng xanh.

Sử dụng công nghệ địa không gian sẽ hỗ trợ việc giải quyết các vấn đề liên quan đến quản lý trong lĩnh vực TN&MT. (Ảnh minh hoạ). 

Để có những giải pháp ứng dụng hiệu quả công nghệ và dữ liệu địa không gian, Lãnh đạo thường trực Hội Trắc địa – Bản đồ - Viễn thám Việt Nam cho rằng, các chuyên gia công nghệ địa không gian cần nghiên cứu lựa chọn và khai thác các loại hình công nghệ hiện đại, phù hợp phục vụ công tác thu thập, quản lý, phân tích, hiển thị và chia sẻ thông tin theo không gian và thời gian thực, hỗ trợ thiết thực và hiệu quả hành trình thực hiện mục tiêu các mô hình tăng trưởng góp phần vào sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước.

Bên cạnh đó, cũng tại Hội thảo, đại diện trường Đại học Mỏ - Địa chất cũng đã đề cập tới công nghệ về Trí tuệ nhân tạo không gian địa lý (GeoAI). Để ứng dụng hiệu quả GeoAI, đòi hỏi các cơ quan thành lập bản đồ phải tạo dựng được một môi trường làm việc chuyên nghiệp, từ điều kiện hạ tầng đến định hướng nghiên cứu, đảm bảo không tụt hậu so với xu thế phát triển AI hiện nay, thậm chí cần phải đi trước một bước để đưa GeoAI như một nền tảng cho các chuyên ngành khác phát triển.

Các cơ quan quản lý cần phải chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực nghiên cứu có nền tảng, hội đủ chuyên môn về khoa học máy tính và khoa học không gian địa lý nhằm đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong thời đại công nghệ số.

Đồng thời, các chuyên gia, nhà khoa học cần chia sẻ các kết quả nghiên cứu về ứng dụng công nghệ địa không gian trong điều tra, thống kê, quản lý thông tin, dữ liệu TN&MT. Trong đó tập trung vào các cơ sở khoa học, giải pháp đo đạc, mô hình hóa, lập bản đồ, phân tích, xử lý dữ liệu lớn, điện toán đám mây, xây dựng hạ tầng thông tin địa lý, dữ liệu không gian,… phục vụ công tác giám sát, dự báo, cảnh báo, hỗ trợ ra quyết định về TN&MT.

Song song với đó là đề xuất các giải pháp, khuyến nghị tăng cường ứng dụng công nghệ địa không gian thông minh trong chiến lược xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia và chương trình chuyển đổi số của ngành TN&MT.

Việc sử dụng AI trong GIS hay ứng dụng công nghệ địa không gian thông minh trong quản lý TN&MT là một hướng phát triển mới trong Cuộc cách mạng 4.0. Quá trình ứng dụng công nghệ mang lại các hiệu quả thiết thực, to lớn trong khoa học địa lý để nâng cao hiệu quả xử lý, phân tích dữ liệu và đưa ra các quyết định một cách nhanh chóng, chính xác, hướng tới việc bảo vệ TN&MT theo hướng bền vững. Do đó nghiên cứu, sử dụng công nghệ nói chung và công nghệ địa không gian thông minh nói riêng cần được các nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu và đẩy mạnh triển khai thực hiện trong thời gian tới.

Quang Hùng