Trà Vinh: Đầu tư hệ thống thủy lợi ứng phó biến đổi khí hậu

TMO – Huyện Trà Cú (tỉnh Trà Vinh) đang ưu tiên đầu tư hoàn thiện hệ thống thủy lợi nhằm chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Việc hoàn thành các công trình thủy lợi sẽ góp phần kiểm soát lũ, ngăn mặn, trữ nước ngọt, qua đó giảm thiểu những ảnh hưởng từ thời tiết cực đoan.

Hiện nay, huyện Trà Cú đang tích cực triển khai các giải pháp hoàn thiện hệ thống thủy lợi để chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng đến bảo vệ sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Việc đầu tư vào thủy lợi được xem như một nhu cầu bức thiết, khi thời tiết cực đoan, xâm nhập mặn, khô hạn hoặc lũ lụt đang diễn biến phức tạp tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Các công trình thủy lợi như cống, đập, kênh, trạm bơm được hoàn thành sẽ giúp kiểm soát dòng chảy, tích trữ nước ngọt, đồng thời ngăn chặn nước mặn xâm nhập vào những cánh đồng lúa, vườn cây, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất của nông dân. Bên cạnh những giải pháp công trình, chính quyền huyện cũng hướng dẫn, đồng thời tổ chức tập huấn, chuyển giao khoa học – kỹ thuật, giúp nông dân chủ động thay đổi cơ cấu sản xuất, lựa chọn những giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện thời tiết, thủy văn tại địa phương.

Những nỗ lực đồng bộ này được thực hiện với mục tiêu bảo đảm an ninh lương thực, phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững, từ đó nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống của cộng đồng dân cư tại Trà Cú, hướng đến một tương lai ổn định trước những biến động khó lường của biến đổi khí hậu.

Trước đó, ở những tháng đầu năm 2025, dưới tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) như khô hạn, nắng nóng và nước mặn xâm nhập... đã gây không ít khó khăn cho nông dân huyện Trà Cú trong sản xuất nông nghiệp ở vụ lúa đông - xuân, màu mùa khô, nhưng nhờ hoàn thiện và đưa vào vận hành các công trình cống ngăn mặn, trạm bơm và kênh bê-tông nổi đã giúp nông dân chủ động trong điều tiết nguồn nước, đảm bảo an toàn cho màu vụ.

Công trình cống ngăn mặn trữ ngọt ở ấp Ba Trạch, xã Tân Hiệp, huyện Trà Cú vận hành giúp người dân ứng phó với hạn, mặn. 

Tại cánh đồng ấp Chợ, xã Long Hiệp có hơn 400ha, nằm tiếp giáp với ấp Nô Men, xã Tân Hiệp và chịu tác động trực tiếp từ hệ thống cống Long Hiệp - Ba So. Đây là một trong 05 cống nằm trong hệ thống công trình trạm bơm 3 Tháng 2, như cống Long Hiệp - Ba So (xã Long Hiệp); cống Vàm Buôn 2 (xã Phước Hưng); Ba Trạch, cống N16, N17 (xã Tân Hiệp) trong việc điều tiết nguồn nước phục vụ cho các địa phương vùng tiếp giáp ven biển đã tác động tích cực trong trữ ngọt và điều tiết nguồn nước trên các diện tích sản xuất lúa ở xã Long Hiệp. Theo chia sẻ của người dân xã Long Hiệp huyện Trà Cú, năm nay sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn do thời tiết khô hạn và thiếu nước ở đầu vụ; nhưng nhờ có cống Long Hiệp - Ba So hoàn thành, đưa vào vận hành để tiếp nước và trữ lại cho các diện tích lúa ở cánh đồng trong ấp.

Từ đó, nông dân chủ động nguồn nước để sản xuất và năng suất lúa đông - xuân năm 2024 - 2025 khá tốt, không bị thiếu nước lúc đông ken; riêng gia đình có khoảng 0,8ha lúa, năng suất đạt gần 07 tấn/ha, tăng 0,6 tấn/ha với vụ lúa đông - xuân 2023 - 2024.

Đại diện Hợp tác xã nông nghiệp Ngọc Biên, huyện Trà Cú cho biết: vụ lúa đông- xuân năm nay của các thành viên cơ bản thắng lợi về năng suất, tình hình thiếu hụt nước bơm tát không bị ảnh hưởng nhiều. Đối với hợp tác xã thực hiện liên kết gắn với bao tiêu (giống lúa ST25) với diện tích khoảng 400ha, sản xuất trên địa bàn các xã Tân Hiệp, Long Hiệp và Ngọc Biên;

Bình quân năng suất lúa đạt từ bằng đến cao hơn so với vụ lúa đông - xuân 2023 - 2024, giá bao tiêu theo từng thời điểm (dao động 9.000 - 9.500 đồng/kg); người trồng lúa lợi nhuận  khoảng 50 triệu đồng/ha (năng suất 07 tấn/ha). Ngoài việc đảm bảo nguồn nước phục vụ phía trong nội đồng; đối với các địa phương vùng ven sông Trà Cú, kênh Tổng Long như xã Kim Sơn, Hàm Tân, Lưu Nghiệp Anh... các tuyến đê bao đã hoàn chỉnh, tạo thuận lợi cho người dân chủ động ngăn mặn và triều cường ở những tháng đầu năm 2025.

Trong đó, công trình đê bao ven kênh Tổng Long, dài 06km, đã hoàn thành được hơn 2,4km; giúp bảo vệ cho gần 100ha đất sản xuất thủy sản và trồng mía. Cán bộ phụ trách Nông nghiệp và Môi trường xã Kim Sơn cho biết: công trình đê bao Tổng Long có ý nghĩa quan trọng trong phát triển sản xuất, nuôi thủy sản cho người dân thuộc xã Kim Sơn (cặp kênh Tổng Long).

Do hàng năm, khu vực này thường chịu ảnh hưởng triều cường; hoàn thành và đưa vào sử dụng tuyến đê bao này sẽ giúp khép kín, chủ động trong sản xuất. Địa phương cũng mong muốn tỉnh tiếp tục triển khai phần còn lại gần 04km, để khép kín diện tích còn lại qua các ấp Bãi Xào Giữa, Bãi Xào Dơi B…

Trong vụ lúa đông - xuân năm 2024 - 2025 huyện Trà Cú xuống giống 13.279ha, đạt 102,15% so kế hoạch và đến đầu tháng 5/2025 đã thu hoạch đạt 100% diện tích; năng suất bình quân 6,5 tấn/ha và xuống giống gần 6.000ha màu các loại. Để đảm bảo nguồn nước điều tiết vào nội đồng, huyện đã triển khai thực hiện nạo vét 54/101 công trình kênh thủy lợi nội đồng, dài 38,16km, kinh phí thực hiện hơn 4,8 tỷ đồng; trong đó, người dân tham gia hiến đất thực hiện các công trình với trên 87,7ha.

Bên cạnh đó, các xã tổ chức thực hiện trục vớt lục bình và khơi thông dòng chảy được 78.998m2 trên địa bàn các xã Phước Hưng, Tập Sơn, An Quảng Hữu, Long Hiệp, Tân Hiệp, Ngọc Biên, Thanh Sơn,…

Hệ thống thuỷ lợi nội đồng góp phần tạo thuận lợi cho người dân canh tác nông nghiệp hiệu quả. 

Trong giai đoạn tiếp theo, huyện Trà Cú sẽ ưu tiên hoàn thành thêm các công trình thủy lợi trọng điểm, như nạo vét kênh mương, tu bổ đê bao, xây dựng thêm các trạm bơm điện, cống kiểm soát dòng chảy, qua đó hoàn thiện mạng lưới thủy lợi đồng bộ, khép kín. Những công trình này sẽ được phân bổ tại các khu vực thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt, như khô hạn vào mùa khô hoặc ngập lụt vào mùa mưa, nhằm giảm thiểu thiệt hại về sản xuất nông nghiệp, tài sản của nhân dân.

Để kịp thời hoàn thành kế hoạch thủy lợi nội đồng năm 2025, phát huy hiệu quả các công trình thủy lợi trên địa bàn toàn tỉnh, UBND tỉnh Trà Vinh ban hành công văn chỉ đạo các sở ngành, đơn vị, địa phương có liên quan đẩy nhanh tiến độ thực hiện thủy lợi nội đồng năm 2025 và tăng cường công tác bảo đảm an toàn công trình thủy lợi trong mùa mưa, bão.

UBND tỉnh yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục tăng cường công tác thông tin, truyền thông, phổ biến chính sách, pháp luật về thủy lợi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, bảo đảm an toàn công trình, nâng cao nhận thức, năng lực ứng phó của người dân.

Tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm thuộc phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi, nhất là các vi phạm đổ rác thải, chất thải, xả nước thải vào công trình thủy lợi. Xử lý kịp thời, dứt điểm các vụ việc vi phạm công trình thủy lợi.

Khẩn trương kiểm tra, đôn đốc các công trình đang thi công xây dựng hoặc công trình đang sửa chữa đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ thi công. Riêng đối với UBND các huyện chưa hoàn thành kế hoạch thủy lợi nội đồng năm 2025 cần tăng cường hơn nữa việc kiểm tra, theo dõi đôn đốc và chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương triển khai thi công quyết liệt hơn nữa, đẩy nhanh tiến độ thực hiện công tác thủy lợi nội đồng, đảm bảo hoàn thành trước khi kết thúc đơn vị hành chính cấp huyện.

Sở Nông nghiệp và Môi trường theo dõi, đôn đốc, đánh giá tiến độ thực hiện công tác thủy lợi nội đồng; tăng cường tổ chức kiểm tra công trình thủy lợi trên địa bàn, bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đặc biệt là trong mùa mưa, bão năm 2025. Bảo đảm thực hiện đầy đủ việc kiểm tra, quan trắc, kiểm định, bảo dưỡng, sửa chữa các công trình thủy lợi…

Bên cạnh việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng, chính quyền huyện Trà Cú nói riêng và toàn tỉnh Trà Vinh nói chung cũng sẽ tiếp tục tổ chức các buổi hướng dẫn, chuyển giao khoa học - kỹ thuật, giúp nông dân chủ động áp dụng những biện pháp canh tác phù hợp với biến động thời tiết, lựa chọn những loại cây trồng, vật nuôi thích nghi hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Hoàng Ngân