Tháo gỡ khó khăn cho các ngành hàng xuất khẩu chủ lực

TMO - Gỗ, dệt may và da giày là 3 ngành có trị gia xuất khẩu hàng tỷ USD nhưng đang gặp khó khăn, đòi hỏi các ngành chức năng cần triển khai các giải pháp tháo gỡ đặc biệt là thúc đẩy đầu ra cho các ngành hàng này.

Theo Bộ Công Thương, 7 tháng đầu năm 2023, kinh tế toàn cầu phục hồi chậm, áp lực lạm phát tuy đã hạ nhiệt nhưng còn ở mức cao, nhu cầu tiêu dùng và các hoạt động kinh tế tiếp tục suy giảm. Trong bối cảnh đó, xuất khẩu hàng hóa - một trong những động lực tăng trưởng quan trọng của Việt Nam đang gặp khó khăn, nhiều ngành hàng chủ lực sụt giảm đơn hàng.

Xuất khẩu của nước ta sang hầu hết các thị trường chủ lực đều giảm so với cùng kỳ năm 2022 tuy nhiên mức độ tác động đến xuất khẩu từng ngành hàng có sự khác nhau. Trong đó, những ngành hàng như dệt may, da giày, đồ gỗ, có mức sụt giảm nhiều nhất. Cụ thể 6 tháng đầu năm xuất khẩu hàng dệt và may mặc giảm 15,3%, giầy, dép các loại giảm 15,2%, sản phẩm gỗ giảm 33,1%. Hiện, nhiều thị trường lớn, tiềm năng của xuất khẩu gỗ, dệt may, da giày như EU, Mỹ, Canada cũng đang có những thay đổi về chính sách thương mại, quy định về hàng hoá nhập khẩu tiếp tục sẽ là trở ngại lớn đối với hoạt động xuất khẩu các mặt hàng này.

Kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ ước đạt 6 tỷ USD, giảm 29% so với cùng kỳ năm 2022. 

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, kim ngạch xuất khẩu của ngành gỗ sụt giảm mạnh sau nhiều năm tăng trưởng 2 con số. Nguyên nhân, bên cạnh những tác động chung như xung đột địa chính trị, lạm phát, nhu cầu tiêu dùng giảm còn do thị trường Mỹ khởi xướng điều tra với một số sản phẩm gỗ và đồ gỗ của Việt Nam, quy định liên quan đến môi trường và rừng của EU… Để lấy lại tăng trưởng xuất khẩu cho ngành hàng, trong đó có sản phẩm gỗ cần sự hỗ trợ của Bộ Công Thương, thương vụ tiếp thị sản phẩm gỗ của Việt Nam tìm kiếm thị trường, truyền tải thông điệp mạnh mẽ Việt Nam thực hiện mạnh mẽ cam kết cung cấp sản phẩm gỗ hợp pháp; chuẩn bị thực hiện nghiêm chỉnh quy định không gây mất rừng của EU.

Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, hiện ngành dệt may Việt Nam 85% là hoạt động xuất khẩu vì vậy trước biến động khó lường của thị trường nên ngành rất cần sự hỗ trợ của bộ ngành, cơ quan thương vụ để ứng phó kịp thời, hiệu quả. Trong khi đó, Hiệp hội a giày- Túi xách Việt Nam nhấn mạnh, việc chia sẻ thông tin thị trường sở tại nhanh, chính xác là rất quan trọng với doanh nghiệp. Bởi lẽ, với những quy định mới và khó tại EU, Hoa Kỳ bản thân doanh nghiệp trong nước rất lúng túng cần sự hỗ trợ thông tin và tham vấn chính sách của thương vụ.

Thông tin tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 7/2023 do Bộ Công Thương tổ chức, Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU cho biết, da giày Việt Nam ngày càng chiếm vị trí lớn tại EU. Năm 2016 Việt Nam xuất khẩu 3,3 tỷ USD sang EU, năm 2022 tăng lên 5,9 tỷ USD. 4 tháng đầu năm 2023 kim ngạch xuất khẩu mặt hàng da giày sang thị trường này tăng cao. Tuy nhiên, xuất khẩu da giày của Việt Nam đang phụ thuộc vào một số nhãn hàng chính tại EU.
Đáng chú ý, xét về giá trị tuyệt đối, năm 2022, Việt Nam đứng thứ hai về kim ngạch nhập khẩu da giày với 832 triệu USD (sau Trung Quốc).

Trong giai đoạn 2018 - 2022, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu da giày của Việt Nam sang Canada đạt 72%, nâng thị phần sản phẩm da giày của Việt Nam năm 2022 tại Canada lên mức 26,5% (trong khi đó Trung Quốc giảm xuống mức 34,7%).Lũy kế 5 tháng đầu năm 2023, Việt Nam chiếm 27% thị phần nhập khẩu hàng da giày của Canada, tương ứng đạt 433 triệu USD. Canada hiện có 38,83 triệu dân và có lượng nhập cư dự đoán ổn định ở mức 400.000 người/năm. Canada hiện là một trong 5 nước tiêu dùng giày dép nhiều nhất thế giới, một phần nguyên nhân là do nước này có khoảng 12 triệu người tiêu dùng ở độ tuổi 35-44, độ tuổi tiêu dùng đồ thời trang, túi xách da, giày dép nhiều nhất. Dự báo, xu thế này sẽ còn tiếp diễn, đảm bảo cho thị trường Canada tăng trưởng ổn định về nhu cầu.

Hiệp định EVFTA giúp các ngành hàng dệt may, da giày, đồ gỗ của Việt Nam tăng xuất khẩu vào EU. Ảnh: TV. 

Với ngành hàng dệt may, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng. Việt Nam hiện đứng thứ 4 về thị phần dệt may tại EU sau Trung Quốc, Băngladesh, Thổ Nhỹ Kỳ. Ngành hàng dệt may của Việt Nam có có nhiều ưu đãi về thuế do vậy có nhiều tiềm năng mở rộng xuất khẩu sang thị trường này. Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu EVFTA giúp các ngành hàng dệt may, da giày, đồ gỗ của Việt Nam tăng xuất khẩu vào EU. Để tận dụng được các ưu thế này, đáp ứng quy tắc xuất xứ là rất quan trọng. Mặt khác, EU đang chuyển mạnh sang kinh tế tuần hoàn, doanh nghiệp trong nước cần chuyển đổi bởi khi các quy định đi vào thực thi sẽ ảnh hưởng mạnh tới xuất khẩu của doanh nghiệp.

Đối với ngành hàng gỗ, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn của các sản phẩm, gỗ, dệt may, da giày, tuy nhiên gần đây hoạt động này đang sụt giảm tương đối lớn và cần tìm ra nguyên nhân để khắc phục, lấy lại đà tăng trưởng. Để lấy lại đà tăng trưởng xuất khẩu cho các mặt hàng tỷ USD, doanh nghiệp cần xác định lại chiến lược kế hoạch sản xuất kinh doanh nội địa, xác định rõ thị trường và sản phẩm, đẩy mạnh tìm hiểu các quy định, rào cản xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ; cải thiện chất lượng hoá cũng như công nghệ sản xuất.

Doanh nghiệp ngành hàng ngoài tìm kênh phân phối lớn, cần tìm đến các thị trường ngách để xuất khẩu bởi các nhà phân phối lớn có trở ngại là khi họ giảm các nhu cầu sẽ ngắt kết nối điều này khiến cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp rơi vào tình trạng bị đứt gãy. Đồng thời, các hoạt động xúc tiến thương mại nên tìm đến các doanh nghiệp, người địa phương để ký kết hợp đồng tư vấn để có được cơ hội giải quyết hàng tồn kho, hàng lẻ.

Bộ Công Thương cho biết, bối cảnh cho xuất nhập khẩu nói riêng, phát triển kinh tế nói chung còn nhiều khó khăn, nhưng đã dần có dấu hiệu cải thiện. Thời gian tới, để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua thách thức, tận dụng được những cơ hội, lãnh đạo Bộ Công Thương đề nghị Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cần tiếp tục đi sâu, nghiên cứu, nắm vững nhu cầu, thị hiếu, yêu cầu của thị trường, đánh giá chính sách nước sở tại, từ đó kịp thời tham mưu cho Bộ về chiến lược phát triển thị trường, kết nối giao thương; đưa ra khuyến cáo giúp các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, địa phương xây dựng, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh phù hợp; tiếp nhận các ý kiến đề xuất của hiệp hội doanh nghiệp, địa phương để có kế hoạch hỗ trợ hiệp hội, địa phương trong công tác phát triển thị trường.

Thương vụ phối hợp cùng Cục Xuất nhập khẩu chú trọng nghiên cứu, phân tích chính sách, kịp thời đề xuất, khuyến nghị các giải pháp tháo gỡ vướng mắc về rào cản kỹ thuật, phi thuế quan cho hàng khóa xuất khẩu. Phối hợp với các đơn vị có liên quan kịp thời hướng dẫn, định hướng thị trường, mặt hàng xuất, nhập khẩu, nhất là ở các thị trường trọng điểm, tạo điều kiện cho địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp xây dựng, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh cho phù hợp; phối hợp với các cơ quan liên quan, có hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cục Xúc tiến thương mại tăng cường phối hợp với các vụ thị trường ngoài nước, các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài thường xuyên cập nhật, kịp thời cung cấp thông tin và dự báo xu hướng thị trường; đồng thời, tổ chức có hiệu quả công tác tư vấn, xúc tiến thương mại cho các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hoạt động xúc tiến thương mại hiệu quả.

Với các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp cần chủ động hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp trong xây dựng, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh, xúc tiến thương mại phù hợp với nhu cầu và năng lực của mỗi đơn vị, chủ động chuyển đổi sản xuất, kinh doanh phù hợp với xu hướng thị trường đặc biệt chuyển đổi xuất khẩu xanh, bền vững; tập trung cung cấp thông tin về hoạt động của doanh nghiệp, trao đổi kịp thời với các đơn vị thuộc Bộ và các bộ ngành liên quan, các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để phối hợp thực hiện có hiệu quả.

V. Nga