Siết chặt quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói nông sản xuất khẩu

TMO - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ yêu cầu dừng sử dụng và khai thác các mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói trái cây xuất khẩu nếu vi phạm kiểm dịch hoặc an toàn thực phẩm.

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT sức hấp dẫn của các mặt hàng nông sản Việt Nam đối với nhiều thị trường trên thế giới ngày càng tăng. Yêu cầu đặt ra là phải duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu đồng thời nâng cao sức cạnh tranh hàng nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Bên cạnh việc đảm bảo đủ sản lượng cung ứng, thì vấn đề chất lượng và an toàn vệ sinh sản phẩm là yếu tố then chốt. Vì vậy, tình trạng không tuân thủ các quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn vệ sinh nông sản có nguồn gốc thực vật khi xuất khẩu trong thời gian gần đây đã gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp và ảnh hưởng đến uy tín của nông sản Việt Nam.

Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết đến nay, cả nước đã có 6.883 mã số vùng trồng và 1.588 mã số cơ sở đóng gói nông sản được cấp. Các mã số này tập trung chủ yếu vào các sản phẩm xuất khẩu chính như xoài, thanh long, nhãn, lúa, sầu riêng. Thị trường Trung Quốc, Hoa Kỳ, Newzealand và Australia là những thị trường có số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nhiều nhất. Đặc biệt, đồng bằng sông Cửu Long vẫn là vùng dẫn đầu về số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Nhiều lô trái cây xuất khẩu của Việt Nam thời gian qua liên tục nhận được thông báo của các nước nhập khẩu về việc không tuân thủ các yêu cầu kiểm dịch thực vật. 

Thời gian gần đây, Cục Bảo vệ thực vật liên tục nhận được thông báo của nước nhập khẩu liên quan đến việc các sản phẩm nông sản của Việt Nam không tuân thủ các yêu cầu về kiểm dịch thực vật. Cụ thể là các sản phẩm chuối, xoài, sầu riêng, mít, thanh long, nhãn… xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc; sầu riêng, chôm chôm, ớt xuất khẩu vào thị trường các nước Đức, Pháp, Tây Ban Nha và Hàn Quốc. Các thông báo này cũng yêu cầu Việt Nam phải có biện pháp kiểm soát chặt chẽ các đối tượng kiểm dịch thực vật và dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật tồn dư trong nông sản của các lô hàng xuất khẩu…

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định, các vi phạm về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm đang có chiều hướng gia tăng trong thời gian gần đây, đặc biệt là đối với các lô hàng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, một thị trường rất quan trọng của chúng ta. Nguyên nhân là do việc kiểm soát tại gốc từ vùng trồng, cơ sở đóng gói chưa được quan tâm đúng mức, chưa thực hiện các quy trình kỹ thuật một cách nghiêm ngặt theo yêu cầu của các nước nhập khẩu. Thực tế vẫn còn hiện tượng sử dụng mã số chưa đúng; các tranh chấp về quyền sở hữu mã số vẫn còn diễn ra ở một vài nơi, chưa được xử lý dứt điểm; tình trạng thu hái, xuất khẩu sản phẩm không đạt chất lượng vẫn diễn ra.

Bên cạnh đó, các địa phương chưa quan tâm đúng mức đến công tác quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói; trách nhiệm trong kinh doanh của một bộ phận người dân, doanh nghiệm chưa tốt; liên kết sản xuất đã được hình thành ban đầu nhưng chưa thực sự bền vững, hiệu quả. ác quốc gia có lợi thế về xuất khẩu nông sản như Thái Lan và một số quốc gia Nam Mỹ… cũng đang tích cực thay đổi, cải tiến hệ thống sản xuất nông nghiệp để mở rộng thị phần sang các thị trường tiềm năng. Số lượng lớn các thông báo vi phạm của nước nhập khẩu cũng như tình trạng các lô hàng không đáp ứng yêu cầu kiểm dịch thực vật và không được cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật tại các cửa khẩu đang là lời cảnh báo về công tác quản lý vùng trồng và cơ sở đóng gói xuất khẩu.

Thời gian tới, Cục Bảo vệ thực vật chỉ đạo các đơn vị kiểm dịch thực vật tại cửa khẩu tăng cường kiểm tra, kiểm soát hàng hóa và thông tin về vùng trồng, cơ sở đóng gói liên quan tới lô hàng; phát hiện, xử lý và tuyệt đối không cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật cho các lô hàng không tuân thủ. Cục Bảo vệ thực vật cũng có trách nhiệm chủ trì hướng dẫn các địa phương, tổ chức, cá nhân được cấp mã số cùng trồng, cơ sở đóng gói xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu, phần mềm quản lý mã số xuất khẩu để kết nối với địa phương, các vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Bộ NN&PTNT yêu cầy các địa phương siết chặt kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất tại vùng được cấp mã số và cơ sở đóng gói. 

Đối với các địa phương, cần rà soát các vùng trồng đã cấp mã số, không cấp mã số cho các vùng trồng nằm trong diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ (trừ trường hợp cây dược liệu dưới tán rừng theo quy định của pháp luật)… hoặc những vùng có nguy cơ sạt lở. Bên cạnh đó, các địa phương cần tổ chức tốt chuỗi liên kết sản xuất thực chất từ vùng trồng-cơ sở đóng gói-cơ sở xử lý kiểm dịch thực vật-doanh nghiệp xuất khẩu; tuân thủ yêu cầu của nước nhập khẩu và đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia. Các doanh nghiệp xuất khẩu chủ động tìm hiểu và tuân thủ các quy định kỹ thuật về mã số của nước nhập khẩu; thường xuyên truy cập website http://sansangxuatkhau.ppd.gov.vn để cập nhật các thông tin, quy định mới của nước nhập khẩu. 

Bộ NN&PTNT cho biế, sẽ phải sử dụng các biện pháp hành chính, nếu các lô hàng đến cửa khẩu mà cơ quan kiểm dịch thực vật phát hiện vi phạm sẽ yêu cầu chuyển trở lại. Nếu có vi phạm sẽ không cho phép xuất khẩu và tạm dừng việc khai thác, sử dụng mã số đó. Khi tìm được biện pháp khắc phục và đã đàm phán được các yêu cầu về kiểm dịch thực vật cũng như an toàn thực phẩm của nước nhập khẩu thì mới thông báo cho địa phương và chủ sở hữu các cơ sở đóng gói, mã số vùng trồng tiếp tục được phép khai thác phục vụ xuất khẩu. Về lâu dài, Bộ cũng đã phối hợp với Bộ Tư pháp đề nghị Chính phủ cho phép xây dựng thêm Nghị định về hướng dẫn cấp mã số, vùng trồng và cơ sở đóng gói và Nghị định về các chế tài xử phạt trong lĩnh vực này. 

Nguyên Hạnh