Quản lý mã vùng trồng, đẩy mạnh xuất khẩu nông sản

TMO - Ngành nông nghiệp tỉnh Bình Phước xác định, quản lý mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói là điều kiện để truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm nông nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu ra thị trường thế giới. Đây cũng là yếu tố đáp ứng được các tiêu chuẩn của nhà nhập khẩu.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Phước cho biết, trong tháng 7/2023, trên địa bàn có 23 mã số vùng trồng được cấp cho các hợp tác xã nông nghiệp; trong đó có 21 mã số vùng trồng sầu riêng với 695 ha, sản lượng 13.912 tấn/năm; có 2 cơ sở đóng gói sầu riêng được cấp mã số, với công suất đóng gói từ 60 - 300 tấn/ngày.

Tính đến thời điểm hiện nay, tỉnh đã có tổng cộng 48 mã số vùng trồng được cấp chứng nhận, với tổng diện tích 3.800 ha, sản lượng 134.753 tấn nông sản/năm. Nông sản từ vùng trồng được cấp chứng nhận của Bình Phước được xuất khẩu qua thị trường Hoa Kỳ và Trung Quốc. Trong số 48 mã số vùng trồng được cấp, cây sầu riêng có 38 mã số, thanh long 1 mã số, nhãn 1 mã số, xoài 1 mã số, chuối 4 mã số và mít 3 mã số.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 14.423 ha diện tích trồng cây ăn trái. Riêng diện tích trồng cây sầu riêng khoảng 4.800 ha; trong có khoảng 2.300 ha cho sản phẩm, năng suất khoảng 95 tạ/ha, sản lượng 21.800 tấn/năm. Tính đến tháng 7 năm 2023, đã cấp được 17 mã số vùng trồng, với diện tích 1.015  ha. Địa phương này đang định hướng phát triển diện tích trồng sầu riêng lên 8.000-10.000ha theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, liên kết chuỗi cung ứng sản phẩm phục vụ xuất khẩu.

Các nhà vườn được cấp mã số vùng trồng chú trọng áp dụng áp dụng khoa học - kỹ thuật canh tác theo hướng VietGAP, nâng cao chất lượng sản phẩm.  

Các  nhà vườn đã đầu tư công nghệ, áp dụng khoa học - kỹ thuật canh tác theo hướng VietGAP, GlobalGAP, được cấp mã số vùng trồng xuất khẩu chính ngạch qua Trung Quốc. Đây là cơ hội để phát triển ngành hàng sầu riêng theo hướng hiện đại, chất lượng, an toàn, bền vững. Từ khi Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật giữa Việt Nam và Trung Quốc được ký kết và cấp mã vùng trồng thì đầu ra đã được doanh nghiệp thu mua ổn định, với giá khá cao từ 60-75 nghìn đồng/kg. Khi những lô hàng sầu riêng xuất khẩu chính ngạch từ Bình Phước lên đường, ông rất phấn khởi và đặt kỳ vọng nhiều vào thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn này.

Với mục tiêu tập trung thiết lập, cấp, quản lý và giám sát cho vùng sản xuất, ngành nông nghiệp đã đẩy mạnh tuyên truyền, triển khai quy định về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói; phối hợp với đơn vị liên quan, huyện, thị xã, thành phố tổ chức 11 lượt hội nghị, tập huấn về mã vùng trồng cho khoảng 500 lượt nông dân; tập trung hỗ trợ, thiết lập, cấp mã số cho các vùng; giải quyết hồ sơ đề nghị của chủ sở hữu hoặc người đại diện vùng trồng, cơ sở đóng gói trên cơ sở tuân thủ đúng quy định, minh bạch, trách nhiệm.

Vừa qua, UBND tỉnh Bình Phước đã ban hành công văn về việc giao nhiệm vụ cấp, quản lý mã số vùng trồng. UBND tỉnh yêu cầu Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện nhiệm vụ cấp, quản lý mã số vùng trồng theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; hướng dẫn trình tự, thủ tục cấp mã số vùng trồng cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu cấp mã số vùng trồng; chỉ đạo cơ quan chuyên môn thực hiện công tác kiểm tra, giám sát việc cấp, quản lý mã số vùng trồng và sử dụng mã số vùng trồng của các tổ chức, cá nhân đúng quy định.

Hàng năm, xây dựng kế hoạch và dự trù kinh phí để thực hiện cấp và quản lý mã số vùng trồng lĩnh vực trồng trọt; tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn; thực hiện kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm trong quản lý mã số vùng trồng. Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố chủ trì cùng với các đơn vị thực hiện công tác thiết lập hồ sơ đề nghị cấp mã số vùng trồng và thực hiện công tác quản lý, sử dụng mã số vùng trồng ở địa phương đảm bảo đúng quy định; tổ chức tập huấn, hướng dẫn nâng cao nhận thức cho tổ chức, cá nhân về mã sổ vùng trồng và thường xuyên kiểm tra, giám sát việc sử dụng mã số vùng trồng đã được cấp cho các tổ chức, cá nhân tại địa phương đảm bảo yêu cầu truy xuất nguồn gốc khi cần thiết.

UBND tỉnh Bình Phước chỉ đạo cơ quan chuyên môn thực hiện công tác kiểm tra, giám sát việc cấp, quản lý mã số vùng trồng và sử dụng mã số vùng trồng của các tổ chức, cá nhân đúng quy định. 

Hiện nay, nước ta có 6.439 vùng trồng và 1.618 cơ sở đóng gói được cấp mã số xuất khẩu. Có 25 sản phẩm được cấp mã số xuất khẩu như thanh long, nhãn, vải, xoài, chôm chôm, vú sữa, chanh, bưởi, măng cụt, dưa hấu, mít, khoai lang… tập trung ở các thị trường: Trung Quốc, Mỹ, Australia, New Zealand, Hàn Quốc, Nhật Bản, EU, Thái Lan, UAE, Malaysia...

Thống kê cho thấy 7 tháng đầu năm nay, rau quả là ngành có mức tăng trưởng xuất khẩu cao nhất trong các mặt hàng nông, lâm, thủy sản, đạt hơn 3,25 tỷ USD, tăng gần 70% so với cùng kỳ và vượt cả năm ngoái và có khả năng đạt mục tiêu 4 tỷ USD cho cả năm. Như vậy trong bối cảnh Việt Nam đang tăng tốc thúc đẩy xuất khẩu mặt hàng trái cây, nếu không không nâng cao chất lượng mã số vùng trồng và duy trì uy tín trong các lô hàng được cấp phép thì rõ ràng chính chúng ta đang đánh mất lợi thế và nông sản Việt sẽ đối diện với nguy cơ bị kiểm soát chặt hơn và thậm chí mất thị trường.

Các nước nhập khẩu ngày càng nâng cao rào cản kỹ thuật, bắt buộc chúng ta phải tuân thủ. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, nhiều địa phương, tổ chức, cá nhân chỉ tập trung mở rộng số lượng diện tích vùng trồng và cơ sở đóng gói mà chưa quan tâm đúng mức đến kiểm tra, giám sát nhằm bảo đảm yêu cầu của đối tác. Ở một số nơi, nhận thức của người sản xuất về mã số vùng trồng và lợi ích của nó còn khá mơ hồ.

Thời gian tới các địa phương cần thực hiện và chịu trách nhiệm toàn bộ việc thiết lập, kiểm tra thực tế, hoàn thiện hồ sơ, cấp mã số và bảo đảm duy trì điều kiện kỹ thuật đối với các mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đã cấp. Cơ quan chuyên môn địa phương phải lưu trữ và chịu trách nhiệm về tính chính xác, phù hợp của hồ sơ. Các đơn vị liên quan cần giải quyết ngay các hồ sơ đề nghị của chủ sở hữu hoặc người đại diện vùng trồng, cơ sở đóng gói trên cơ sở tuân thủ đúng quy định, minh bạch, trách nhiệm.

Trường hợp chưa đạt yêu cầu, phải có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng, tránh gây khó dễ cho người dân, doanh nghiệp. Giám sát định kỳ các vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được cấp mã số theo hướng dẫn, quy định của nước nhập khẩu. Thực hiện thu hồi mã số đã cấp với các vùng trồng, cơ sở đóng gói không đáp ứng quy định hoặc phát hiện vi phạm về kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm nhiều lần, phát hiện gian lận, tranh chấp trong sử dụng mã số.

Chủ động quy hoạch, thiết lập vùng trồng, cơ sở đóng gói đủ điều kiện cấp mã số, thúc đẩy và kiểm soát chặt chẽ liên kết giữa người dân và đơn vị xuất khẩu để bảo đảm quyền lợi cho các bên; bố trí nguồn lực tăng cường tuyên truyền, tập huấn cho người dân, doanh nghiệp về quy định cũng như các giải pháp kỹ thuật liên quan để thực hiện đúng quy định của nước nhập khẩu; chủ động thanh tra, kiểm tra việc thực hiện cấp, quản lý mã số vùng trồng trên địa bàn tỉnh, thành phố.

Hoàng Nam