Quản lý, khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên nước

TMO - Xác định tầm quan trọng của tài nguyên nước trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, thời gian qua, tỉnh Điện Biên đã triển khai quy hoạch tài nguyên nước tỉnh Điện Biên đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 để đảm bảo tài nguyên nước được sử dụng hiệu quả, bền vững.

Điện Biên nằm ở thượng nguồn của 3 hệ thống lưu vực sông, gồm: sông Đà, sông Mã và sông Mê Kông. Nguồn nước trên địa bàn tỉnh chủ yếu là nước sông, suối, ao, hồ, trong khi đó lượng mưa trung bình mỗi năm khoảng 1.500 – 2.000mm. 

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tỉnh Điện Biên tính đến tháng 12/2021 toàn tỉnh có khoảng gần 1.000 công trình thủy lợi đã đưa vào khai thác sử dụng, trong đó có: 14 hồ chứa, 02 trạm bơm điện, 02 trạm bơm thủy luân, 886 công trình lấy nước bằng đập dâng và 1,487km kênh mương. Tổng năng lực tưới theo thiết kế của các công trình khoảng gần 40.000ha.

Nhằm khắc phục tình trạng thiếu nước sinh hoạt, sản xuất vào mùa khô tại một số địa phương, UBND tỉnh chỉ đạo các đơn vị vận hành điều tiết hiệu quả các công trình thủy lợi trên địa bàn 

Toà tỉnh hiện có 15 thủy điện đang vận hành khai thác có tổng công suất lắp máy gần 210 MW. Ngoài ra, còn có 6 dự án thủy điện đang thi công xây dựng, tổng công suất lắp máy hơn 104MW. Các hồ chứa thủy điện, thủy lợi trong quá trình vận hành đều có sự phối hợp chặt chẽ trong việc khai thác, sử dụng nước giữa các bậc thang thủy điện.

Các công trình thủy điện, thủy lợi đã xây dựng quy trình vận hành hồ chứa trình cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi đi vào hoạt động. Các thủy điện bậc thang đều xây dựng quy chế phối hợp để thực hiện hài hòa việc khai thác, sử dụng nước cho mục đích vận hành thủy điện, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo đủ lượng nước cho vùng hạ du đáp ứng yêu cầu sử dụng nước cho các mục đích khác. 

Theo kết quả Điều tra, đánh giá hiện trạng khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả thải vào nguồn nước trên địa bàn tỉnh Điện Biên, giai đoạn đến 2025, toàn tỉnh có 2.067 công trình khai thác, sử dụng nước mặt, tập trung chủ yếu vào các mục đích nông nghiệp, sinh hoạt, công nghiệp, trong đó kết quả điều tra đánh giá, hiện trạng các công trình khai thác sử dụng nước thuộc phạm vi dự án là 195 công trình

Trong đó gồm 21 công trình được cấp giấy phép khai thác sử dụng tài nguyên nước 06 công trình cấp nước sinh hoạt đô thị với tỷ lệ dân số đô thị được cấp nước sạch đạt 91%; 01 công trình cấp nước sản xuất; 14 nhà máy thủy điện) và 1.872 công trình được điều tra bổ sung và kế thừa từ kết quả sản phẩm dự án xây dựng hành lang bảo vệ nguồn nước mặt chính quan trọng trên địa bàn tỉnh.

Toàn tỉnh có 4.853 công trình khai thác nước dưới đất phục vụ chủ yếu cho mục đích cấp nước sinh hoạt, trong đó kết quả điều tra đánh giá, hiện trạng khai thác sử dụng nước dưới đất thuộc phạm vi dự án là 238 công trình khai thác có lưu lượng lớn hơn 50 m³/ngày.đêm và 4.615 công trình khai thác nước có lưu lượng nhỏ hơn 50m3/ngày đêm được điều tra bổ sung và kế thừa từ kết quả sản phẩm dự án Biên Hội - thành lập bản đồ tài nguyên nước dưới đất tỷ lệ 1:200.000 cho các tỉnh trên toàn quốc. 

Nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên nước, cùng với công tác tuyên truyền, hàng năm, Sở TN&MT tỉnh Điện Biên ban hành kế hoạch thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên nước. 

Năm 2021, tỉnh Điện Biên đã thẩm định 15 hồ sơ cấp phép khai thác, sử dụng nước, xả nước thải vào nguồn nước, cấp 3 giấy phép khai thác sử dụng nước, 2 giấy phép xả nước thải vào nguồn nước, phê duyệt 4 phương án cắm mốc giới hành lang bảo vệ đập, hồ chứa các công trình thủy điện. Cùng với đó, triển khai thực hiện dự án điều tra đánh giá hiện trạng khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả thải vào nguồn nước trên địa bàn tỉnh Điện Biên, giai đoạn đến 2025.

Công tác quy hoạch, bảo vệ tài nguyên nước được địa phương chú trọng, đảm bảo nguồn nước đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội 

Tính đến hết năm 2021, trên địa bàn tỉnh đã cấp 42 giấy phép khai thác sử dụng nước mặt, nước ngầm cho 33 tổ chức, cá nhân. Trong đó, UBND tỉnh cấp 30 giấy phép hoạt động tài nguyên nước (09 Giấy phép khai thác nước mặt, nước ngầm, 21 Giấy phép xả nước thải vào nguồn nước); Bộ TN&MT cấp 12 giấy phép khai thác sử dụng nước mặt. Tổng lưu lượng nước khai thác sử dụng nước mặt, nước dưới đất của các công trình được cấp là 10.973.800 m3 /năm.

Nhằm nâng cao hiệu quả khai thác và sử dụng tài nguyên nước phục vụ cho sản xuất và sinh hoạt tại địa phương, thời gian qua UBND tỉnh đã  phê duyệt Danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ trên địa bàn tỉnh Điện Biên” xây dựng phương án cắm mốc giới hành lang bảo vệ nguồn nước cho 08 công trình thuỷ điện gồm: Trung Thu, Nậm Núa, Nậm Mu 2, Nậm Mức; Nà Lơi, Long Tạo, Nậm Pay, Huổi Vang; xác định vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt cho 08 công trình khai thác nước mặt, nước dưới đất. 

Hiện nay trên địa bàn tỉnh, tại một số địa phương đã có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt, nước tưới tiêu nông nghiệp do tình trạng xuống cấp một số công trình thủy lợi, hoạt động khai thác nguồn nước trên các con sông chính.  Để khắc phục tình trạng trên, UBND tỉnh Điện Biên đã chỉ đạo Sở TN&MT phối hợp với các ban nghành liên quan tiến hành củng cố và tăng cường xây dựng đập, hồ chứa nước dự trữ cho mùa khô; quản lý khai thác, sử dụng tài nguyên nước đúng mục đích sử dụng. 

Nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, khai thác tài nguyên nước bảo đảm cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thời gian tới, tỉnh Điện Biên tiếp tục chỉ đạo ngành TN&MT kiểm soát chặt chẽ tình trạng xả nước thải vào nguồn nước, khai thác sử dụng tài nguyên nước. Xây dựng kế hoạch thanh kiểm tra định kỳ các cơ sở hoạt động khai thác, sử dụng, xả nước thải vào nguồn nước.

Tiếp tục triển khai thực hiện các chương trình, dự án thuộc quy hoạch phân bổ tài nguyên nước mặt trong năm 2022. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước và xả nước thải vào nguồn nước; nhất là giám sát hoạt động xả nước thải vào nguồn nước của các tổ chức và cá nhân.

Hà Thu